Từ thành phố ngầm bị bỏ hoang của Phát xít Đức đến địa điểm du lịch nổi tiếng ở Ba Lan

Mê cung đường hầm dài 32km

Pháo đài Oder-Warthe-Bogen, Ostwall là một quần thể công trình ngầm kiên cố được xây dựng trước Thế chiến II, khi trùm Phát xít Đức Adolf Hitler muốn củng cố biên giới phía đông của Đức trước Ba Lan và Liên Xô.

Nằm giữa hai con sông Oder và Warta, ranh giới tự nhiên hiện nay giữa Đức và Ba Lan, cơ sở này vẫn còn gần như nguyên vẹn, gồm mê cung đường hầm dài khoảng 32km, các nhà ga ngầm, khu chiến đấu và những giếng khổng lồ.

Các căn phòng dưới lòng đất tái hiện cuộc sống thời công trình còn là tiền đồn của Đức Quốc xã (Ảnh: AFP).

Ngày nay, du khách có thể bước xuống công trình quân sự bị lãng quên này.

Sau khi Đức Quốc xã bỏ lại công trình năm 1945, hàng chục nghìn con dơi đã tìm thấy đường hầm và biến nó thành nơi trú đông lý tưởng. Mỗi năm, khoảng 40.000 con dơi từ khắp Trung Âu kéo về đây, đưa Ostwall thành một trong những khu tập trung dơi lớn nhất châu Âu.

Câu chuyện của Ostwall bắt đầu từ thập niên 1930, khi Hitler củng cố quyền lực và phát động chiến dịch tái vũ trang, thách thức các hiệp ước kết thúc Thế chiến I.

Hitler chọn vùng Cửa ngõ Lubusz, nằm giữa hai con sông Oder và Warta, khi đó vẫn thuộc lãnh thổ Đức, để xây dựng hệ thống phòng thủ. Bảo vệ hành lang này, theo các chiến lược gia Đức, là chìa khóa đảm bảo an toàn cho Berlin.

Đến năm 1935, kế hoạch cho Vòng cung kiên cố được hoàn tất và Hitler đích thân đến thị trấn Wysoka gần đó để khởi công dự án. Việc xây dựng bắt đầu năm sau đó.

Công trình được coi là vô cùng tham vọng: Tuyến phòng thủ dài gần 80km, dự kiến hoàn thành vào năm 1951. Dù chưa bao giờ hoàn tất, phần trung tâm của nó đã tiêu tốn hơn 2 triệu foot khối bê tông và có thể chứa hàng chục nghìn binh sĩ khiến Ostwall trở thành một trong những công trình phòng thủ tiên tiến nhất thế giới thời đó.

Tuy nhiên, đến năm 1938, khi Đức dồn sự chú ý sang mặt trận phía tây chống Pháp, công trình bị ngừng lại. Sau cuộc xâm lược Ba Lan năm 1939, mục tiêu chiến lược của Ostwall cũng không còn.

Đến tháng 1/1945, khi Hồng quân Liên Xô tràn qua, tuyến phòng thủ thất thủ chỉ sau ba ngày và thành phố ngầm bị bỏ hoang. Quân đội Ba Lan sau đó tiếp quản một thời gian, nhưng đến thập niên 1960, chi phí bảo trì quá lớn khiến nơi đây lại bị bỏ hoang.

Thành phố ngầm tái sinh

Với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu và chính quyền địa phương, khu phức hợp được biến thành điểm du lịch thu hút những người ưa khám phá lịch sử và những nơi kỳ bí.

Năm 2011, Bảo tàng Khu phòng thủ Międzyrzecz mở cửa, khai thác khoảng 25km đường hầm trung tâm. Từ bên ngoài, lối vào trông như trong truyện tranh, với mái vòm xanh hình nấm. Bên trong, không khí lạnh và ẩm nhưng lại khá dễ chịu.

Công trình Festungsfront Oder-Warthe-Bogen (Ostwall) từng được lên kế hoạch hoàn thành vào năm 1951, nhưng việc xây dựng bị bỏ dở khi ưu tiên quân sự của Đức thay đổi. Ngày nay, địa điểm này đã trở thành một bảo tàng lịch sử (Ảnh: CNN).

“Phát xít Đức thiết kế công trình này cho việc đồn trú lâu dài, nên mọi thứ được xây dựng để người lính có thể sống thoải mái”, hướng dẫn viên ông Mikolaj Wiktorowski, người yêu thích lịch sử địa phương, cho biết.

Cuộc sống trong lòng đất được tái hiện phần nào với những hình nộm mặc quân phục đứng gác trong các phòng hành chính, buồng ngủ, thậm chí cả trước cửa nhà vệ sinh. Tất cả nhằm gợi lại nhịp sống thường ngày của đội quân đã biến mất.

Ấn tượng nhất là hầm trục chính, một khe sâu hun hút xuống lòng đất. Cầu thang xoắn ốc được thi công với độ chính xác lạnh lẽo đặc trưng của các công trình Phát xít. Dưới sâu khoảng 40m là đường hầm trung tâm rộng đủ cho tàu hỏa và xe quân sự đi qua.

Khách tham quan có thể chọn ba tour khác nhau: Ngắn (1,5 giờ), dài (2,5 giờ) và mạo hiểm (3-8 giờ). Ngoài ra còn có lựa chọn đi tàu điện ngầm hoặc xe bọc thép BTR-152 của Liên Xô để tăng thêm trải nghiệm.

Hiện nay, Ostwall là điểm du lịch được ghé thăm nhiều nhất vùng Lubusz.

Khánh An