Tư tưởng Hồ Chí Minh - Tài sản vô giá của dân tộc

Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương về thực hành đạo đức cách mạng. Ảnh: TL

Sự kết hợp tinh hoa của dân tộc và nhân loại

Tư tưởng Hồ Chí Minh phần nhiều được thể hiện ở những bài nói, bài viết ngắn gọn, ở những chỉ thị, lời khuyên bảo, dặn dò với cán bộ, đảng viên trong các hoạt động lãnh đạo, quản lý, đối nội, đối ngoại, ở cách ứng xử của Người với quần chúng nhân dân, bạn bè, đồng chí và kẻ thù. Nhưng dù qua câu chữ, văn bản hay là qua việc làm và cách làm đều toát lên sự sâu sắc mà giản dị, sự chân thật mà uyên bác của một nhà văn hóa, một nhà cách mạng có tầm thời đại.

Mục tiêu cách mạng lớn lao mà Hồ Chí Minh chiến đấu suốt đời được Người nêu ra một cách rõ ràng, đầy đủ và có sức thuyết phục lạ thường: "Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành". Chỉ ngắn gọn thế thôi, mà ham muốn của Người tỏa ra thành ham muốn của muôn người và lớp lớp thế hệ tự nguyện chiến đấu cho ham muốn đó.

Tư tưởng Hồ Chí Minh ở tầm cao trí tuệ, nhưng gần gũi, gắn bó với thực tiễn đời thường. Ở đó có sự kết hợp tinh hoa của dân tộc và nhân loại, có tầm nhìn bao quát, nhưng lại rất cụ thể trở thành những mệnh đề mang tính triết lý và cô đọng gần với ca dao tục ngữ.

Như là: "Quan sơn muôn dặm một nhà, bốn phương vô sản đều là anh em"; "Chủ nghĩa thực dân là con đỉa hai vòi"; "Không có gì quý hơn độc lập tự do"; "Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết/ Thành công, thành công, đại thành công"; "Đảng ta là đạo đức, là văn minh"; "Các Vua Hùng đã có công dựng nước/ Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước"; "Lương y như từ mẫu"; "Cần, kiệm, liêm, chính/ Chí công, vô tư"; "Chẳng có việc gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp biển/ Quyết chí ắt làm nên"; "Dĩ bất biến, ứng vạn biến"...

Hầu như đọc đến đâu, nghiên cứu đến đâu cũng đều thấy những câu nói súc tích, cô đọng, chứa đựng chân lý phổ biến, mang tính khoa học nhưng lại rất dân dã dễ hiểu, dễ nhớ.

Sáng tạo lịch sử mang tính thời đại

Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự sáng tạo lịch sử mang tính thời đại. Xuất thân trong một gia đình nhà nho có nguồn gốc là nông dân, ra nước ngoài tìm đường cứu nước làm công việc của một công nhân, rồi ra sức học tập, nghiên cứu Người đã trở thành một trí thức lớn. Người đi khắp các châu lục và đến khoảng 30 nước, biết nhiều thứ tiếng nên có điều kiện tiếp xúc với nhiều nền văn hóa của nhân loại.

Người được coi là một biểu tượng của sự kết hợp văn hóa Đông - Tây. Là một người hiểu sâu sắc về Nho giáo, nghiên cứu nhiều về Phật giáo và Công giáo, thấu hiểu thực tế của nhiều nước, sống với nhiều loại người, tiếp cận với nhiều lý thuyết xã hội, thế mà khi gặp được V.I.Lênin ở tác phẩm: "Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa", Người reo lên: "Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng của chúng ta". Và Người đi đến khẳng định: "Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, cách mạng nhất là Chủ nghĩa Lênin".

Điểm nổi bật là từ chỗ nghiên cứu chủ nghĩa Mác-Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa, Hồ Chí Minh đã vận dụng vào thực tiễn Việt Nam để hình thành nên lý luận về độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội. Là một người chiến đấu vì độc lập dân tộc, nhưng không giống như Tôn Dật Tiên (Trung Quốc), Nêru (Ấn Độ) hay Xucacnô (Indonesia), mà dân tộc của Hồ Chí Minh là: "Làm thuộc địa cách mạng để đi đến xã hội cộng sản".

Đây là sự gặp nhau giữa lý tưởng "ái quốc" với lý tưởng "cộng sản" - một sáng tạo lớn không chỉ về lý luận mang tính thời đại, mà đã được Người vận dụng thành công vào cách mạng Việt Nam để giành độc lập dân tộc và ngày nay đang thực hiện đường lối đổi mới theo con đường Người đã vạch ra.

Nền tảng tư tưởng để Đảng ta vận dụng vào sự nghiệp đổi mới của đất nước

Tư tưởng Hồ Chí Minh phát triển trong điều chỉnh để hoàn thiện. Xã hội vận động muôn hình muôn vẻ, nhận thức của con người thường lạc hậu hơn thực tế. Chính vì vậy mà ta thấy Hồ Chí Minh luôn đặt tư duy của mình trong dòng chảy của thời đại và lấy thực tiễn làm tiêu chuẩn, luôn tự điều chỉnh cho phù hợp với thực tế "vạn biến". Năm 1923 trong bài "Cuộc kháng chiến", Người viết: "Chỉ có giải phóng giai cấp vô sản mới giải phóng được dân tộc". Nhưng sau khi về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng, ở Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5/1941), Người nêu quan điểm giải phóng dân tộc lên trước: "Có giải phóng dân tộc mới giải phóng được giai cấp".

Về vấn đề chính quyền, năm 1930 trong "Chính cương vắn tắt", Nguyễn Ái Quốc viết: "Mục tiêu cách mạng là dựng ra chính quyền công nông binh". Nhưng đến năm 1941 ở Hội nghị Trung ương 8, Người lại chủ trương: "Không nên nói công nông liên hiệp và lập chính quyền Xô viết mà phải nói toàn thể nhân dân liên hiệp và lập chính quyền dân chủ cộng hòa"... Trong quá trình vận dụng kinh nghiệm của cách mạng các nước vào nước ta, Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở phải độc lập suy nghĩ để phù hợp với thời cuộc, hoàn cảnh lịch sử, địa lý và con người Việt Nam. Cho nên kỳ lạ là, đã có lúc Người nói: "Làm trái với Liên Xô đó cũng là mác-xít".

Tìm hiểu Tư tưởng Hồ Chí Minh thấy vĩ đại ở chỗ, tư tưởng thì rộng lớn bao la mà được Người cụ thể đến cô đọng và hài hòa trong cuộc sống, được dân gian hóa vào đời thường, được đi vào lòng người tạo nên sức mạnh vô song và mang đến thành công rực rỡ. Ngày nay Tư tưởng Hồ Chí Minh đang là nền tảng tư tưởng để Đảng ta vận dụng vào sự nghiệp đổi mới của đất nước. Có thể nói Tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản vô giá về tinh thần của dân tộc ta và của nhân loại.

Đặng Duy Báu - nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh