Tư tưởng Hồ Chí Minh về Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7: Di sản đạo lý và động lực hành động cho thế hệ trẻ
'Máu đào của các liệt sĩ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ chói. Sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ đã chuẩn bị cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết quả tự do.' - Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Câu nói đầy xúc động và tri ân ấy của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn còn vang vọng trong tâm khảm mỗi người dân Việt Nam, nhất là vào mỗi dịp tháng Bảy, khi cả nước thành kính hướng về Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7. Đây không chỉ là một sự kiện chính trị quan trọng, mà còn là biểu tượng thiêng liêng của đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", “Ăn quả nhớ người trồng cây” - những giá trị cốt lõi trong hệ tư tưởng đạo đức và nhân văn của Người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước viếng các liệt sĩ tại Nghĩa trang Mai Dịch, Hà Nội, ngày 31/12/1954. Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Quốc gia
Tri ân - Nền tảng đạo lý dân tộc
Trong dòng chảy của lịch sử dân tộc, ngày 27/7 là dịp để nhân dân Việt Nam tưởng nhớ và tri ân công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, thương binh, bệnh binh - những người đã cống hiến tuổi xuân, xương máu, và cả sinh mệnh cho nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Tư tưởng Hồ Chí Minh về sự tri ân ấy không chỉ mang ý nghĩa lịch sử mà còn là ngọn đèn soi sáng cho thế hệ hôm nay và mai sau trên con đường gìn giữ và phát triển đất nước.
Ngay sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trong bối cảnh kháng chiến chống thực dân Pháp khốc liệt, ngày 27/7/1947, tại xã Hùng Sơn (nay thuộc huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên), Đại hội Chiến sĩ thi đua và Cán bộ gương mẫu toàn quốc đã quyết định lấy ngày 27/7 hàng năm làm “Ngày Thương binh toàn quốc” - sau đổi tên thành “Ngày Thương binh - Liệt sĩ”.
Đó là kết quả từ sáng kiến và sự chỉ đạo sâu sát của Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người luôn đề cao đạo lý, coi việc tri ân người có công là nhiệm vụ chính trị - đạo đức trọng yếu. Trong thư gửi Ban tổ chức “Ngày Thương binh”, Bác khẳng định: “Thương binh là những người đã hy sinh một phần xương máu cho Tổ quốc. Vì vậy, Tổ quốc và đồng bào phải biết ơn, phải giúp đỡ họ.” Lời dặn giản dị nhưng đầy nhân văn ấy đã trở thành kim chỉ nam cho toàn xã hội trong suốt hành trình chăm lo, hỗ trợ người có công với cách mạng.
Tư tưởng Hồ Chí Minh - Kim chỉ nam cho hành động
Trong hệ tư tưởng Hồ Chí Minh, lòng biết ơn và đạo lý dân tộc giữ vị trí đặc biệt. Với Người, tri ân thương binh, liệt sĩ không phải là phong trào hình thức hay việc làm theo thời vụ, mà là trách nhiệm thiêng liêng của mỗi người, mỗi tổ chức và toàn xã hội. Đó là biểu hiện sinh động của một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Bác từng nhấn mạnh: “Những người con anh dũng đã hy sinh cho Tổ quốc, máu đào của họ đã làm rạng rỡ giang sơn, làm tươi đẹp tương lai đất nước. Ta phải ghi nhớ công lao ấy suốt đời.” Ngày 27/7 vì vậy đã trở thành biểu tượng văn hóa - chính trị có sức sống mãnh liệt, giúp hàn gắn những vết thương chiến tranh, khơi dậy tinh thần đoàn kết, nhân ái và hướng tới một tương lai hòa bình bền vững.
Không chỉ dừng lại ở tư tưởng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cụ thể hóa bằng hành động thiết thực. Ngay từ những năm đầu của cách mạng, Người đã phát động phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, “Áo lụa tặng bà mẹ Việt Nam anh hùng”, “Nuôi dưỡng mẹ liệt sĩ”… Năm 1947, Bác phát động toàn quốc tổ chức “Tuần lễ Thương binh”, kêu gọi nhân dân quyên góp, giúp đỡ các gia đình liệt sĩ, thương binh. Bác còn dùng chính những đồng tiền tiết kiệm đầu tiên của mình để ủng hộ, thể hiện sự gương mẫu và lòng tri ân sâu sắc.
Người khẳng định đanh thép: “Một dân tộc, một xã hội, một chế độ mà không biết quý trọng người có công thì dân tộc ấy, xã hội ấy, chế độ ấy không xứng đáng tồn tại.” Lời dạy mang giá trị vĩnh hằng ấy chính là ngọn lửa nuôi dưỡng tinh thần trách nhiệm, lòng nhân ái và bản lĩnh công dân trong từng con người Việt Nam – đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay.
Ngày 27/7 - Mạch nguồn đạo lý trong thời đại mới
Trải qua gần 80 năm, Ngày Thương binh - Liệt sĩ đã trở thành ngày lễ thiêng liêng trong tâm thức của nhân dân Việt Nam. Trong bối cảnh đất nước chuyển mình mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, hội nhập sâu rộng, ý nghĩa của ngày 27/7 càng trở nên sâu sắc hơn bao giờ hết.
Không chỉ là dịp để tri ân, tưởng niệm, mà đó còn là cơ hội để giáo dục truyền thống cách mạng, đạo lý dân tộc, khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm công dân. Những hoạt động như: thăm hỏi gia đình chính sách, xây nhà tình nghĩa, chăm sóc Mẹ Việt Nam anh hùng, thắp nến tri ân tại nghĩa trang liệt sĩ... đã trở thành bài học đạo đức sống động cho giới trẻ.
Nhiều mô hình tiêu biểu như “Ngôi nhà 27/7”, “Vườn cây tri ân”, “Chiến dịch mùa hè xanh tri ân liệt sĩ” đã minh chứng cho sức lan tỏa mạnh mẽ của tinh thần “Đền ơn đáp nghĩa” trong xã hội hiện đại. Những hoạt động ấy vừa mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, vừa góp phần bồi đắp lý tưởng, giáo dục truyền thống cho lớp trẻ - lực lượng quyết định vận mệnh đất nước.
Trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, thế hệ trẻ là "rường cột nước nhà". Người luôn nhấn mạnh vai trò của thanh niên trong sự nghiệp dựng xây đất nước, đồng thời căn dặn: “Thanh niên phải biết kế thừa truyền thống, sống có lý tưởng, có hoài bão và quan trọng nhất là phải biết ơn người đi trước.”
Giữa thời đại bùng nổ thông tin, chuyển đổi số, sự giao thoa văn hóa và lối sống thực dụng ngày càng chi phối nhận thức giới trẻ, việc giáo dục lý tưởng cách mạng, lòng tri ân càng trở nên cấp bách. Mỗi bạn trẻ - học sinh, sinh viên, cán bộ, chiến sĩ cần nhận thức sâu sắc rằng: sự hiện diện của chúng ta trong cuộc sống hòa bình hôm nay là kết quả của biết bao gian lao, máu xương từ cha ông.
Việc tích cực tham gia các hoạt động tri ân, học tập gương hy sinh anh dũng, gìn giữ giá trị truyền thống... là cách thiết thực để sống xứng đáng với lịch sử. Không chỉ dừng ở tưởng niệm, thế hệ trẻ còn cần được trao quyền và nhiệm vụ trong công cuộc giữ gìn ký ức lịch sử: bảo tồn di tích, tình nguyện phục vụ gia đình chính sách, sáng tạo sản phẩm văn hóa - lịch sử trên nền tảng số như mạng xã hội, phim ngắn, game lịch sử, bảo tàng số…
Lan tỏa giá trị tri ân bằng công nghệ hiện đại
Trong bối cảnh hội nhập, để đưa tinh thần 27/7 lan tỏa sâu rộng, cần phát huy sức mạnh công nghệ thông tin và truyền thông hiện đại. Những bộ phim tư liệu, phóng sự điện ảnh, bài viết về các tấm gương thương binh - liệt sĩ cần được số hóa, lan truyền rộng rãi. Mỗi sản phẩm văn hóa mang thông điệp tri ân là một “bài học sống” gửi tới thế hệ trẻ.
Cùng với đó, việc thể chế hóa các chính sách ưu đãi, chăm sóc người có công và gia đình liệt sĩ cần đi đôi với đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục truyền thống bằng nhiều hình thức sinh động, hấp dẫn hơn, đặc biệt trong môi trường học đường, quân đội và các tổ chức thanh niên.
Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7 là mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc, là biểu tượng rực rỡ của chủ nghĩa yêu nước, của tinh thần tri ân và trách nhiệm công dân. Tư tưởng Hồ Chí Minh về ngày này không chỉ là di sản đạo đức quý báu, mà còn là kim chỉ nam hành động, là động lực tinh thần để các thế hệ hôm nay và mai sau tiếp bước xây dựng đất nước.
Trong muôn vàn thách thức của thời đại mới, thế hệ trẻ cần khắc ghi lời dạy của Bác, sống có lý tưởng, trách nhiệm, lòng biết ơn và hành động thiết thực. Đó chính là cách tốt nhất để gìn giữ và phát huy giá trị lịch sử - đạo đức của ngày 27/7, đưa truyền thống tri ân thành sức mạnh nội sinh cho tương lai dân tộc.
