Tư vấn pháp luật: Soi rọi từ chính Luật Doanh nghiệp!

Trước vấn đề một công ty đăng ký bổ sung hai ngành nghề “dịch vụ điều tra” và “hoạt động đại diện, tư vấn pháp luật” thì hai cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực này đã có những xung đột trong quan điểm. Bộ KH&ĐT cho rằng Luật Luật sư (LS) quy định LS, tổ chức hành nghề LS được thực hiện dịch vụ tư vấn pháp luật nhưng không quy định cứng là chỉ LS mới được hành nghề này. Trong khi đó, Bộ Tư pháp lại cho rằng hai ngành nghề trên được điều chỉnh theo luật chuyên ngành là Luật LS và Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự.

Trước hai quan điểm trái nhau này, cả hai đang chuẩn bị văn bản báo cáo Thủ tướng. Trong khi chờ Thủ tướng phân xử, Pháp Luật TP.HCM tạm gút chủ đề gây tranh cãi này bằng ý kiến của một số chuyên gia pháp luật.

ThS Trần Thanh Thảo, giảng viên ĐH Luật TP.HCM:

Quy định cũ không hề thả nổi chất lượng

Các cá nhân, tổ chức muốn kinh doanh các dịch vụ pháp lý thì bắt buộc phải đáp ứng đủ các điều kiện hành nghề LS theo quy định tại Điều 11 Luật LS.

Trước đây, khi Luật LS chưa được ban hành thì những chủ thể được thực hiện các dịch vụ pháp lý bao gồm: LS, LS tập sự và những người có đủ các tiêu chuẩn đã quy định tại phần II Thông tư 1119 ngày 24-12-1987 của Bộ Tư pháp. Những “người khác” theo quy định tại Thông tư 1119 phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện: Có tư cách đạo đức; đã tốt nghiệp đại học pháp lý hoặc đã qua công tác pháp lý từ năm năm trở lên và có kiến thức tương đương đại học pháp lý. Những dịch vụ pháp lý mà các chủ thể này được thực hiện gần như y chang LS bây giờ.

Tuy nhiên, sau khi Luật LS được ban hành thì quy định về chủ thể được phép kinh doanh các dịch vụ pháp lý đã có sự thay đổi. Theo điểm đ Điều 3 Nghị quyết 65/2006 của Quốc hội ban hành ngày 26-6-2006 về việc thi hành Luật LS thì: “Kể từ ngày Luật LS có hiệu lực, trong thời hạn sáu tháng, cá nhân, tổ chức đang kinh doanh dịch vụ pháp lý theo quy định của Luật Doanh nghiệp năm 1999 mà tiếp tục kinh doanh dịch vụ pháp lý thì phải có đủ các điều kiện hành nghề LS và phải chuyển đổi hình thức tổ chức hành nghề theo quy định của luật này; nếu không chuyển đổi thì phải chấm dứt hoạt động. Bộ Tư pháp hướng dẫn việc chuyển đổi đối với cá nhân, tổ chức kinh doanh dịch vụ pháp lý theo quy định của Luật Doanh nghiệp năm 1999”.

Hoạt động dịch vụ pháp lý theo quan điểm của Bộ KH&ĐT gần như chỉ khác hoạt động của luật sư ở chỗ luật sư được bào chữa, bảo vệ thân chủ tại tòa. Ảnh: HOÀNG GIANG

Ông Trần Văn Sỹ, giảng viên Học viện Tư pháp:

Luật Doanh nghiệp đã nói phải theo luật chuyên ngành

Bộ KH&ĐT có Công văn 1736 hướng dẫn việc đăng ký kinh doanh ngành, nghề “Hoạt động pháp luật” có mã ngành là 6910 được quy định tại Quyết định 337 của Bộ. Cụ thể, mã ngành 69101 là “hoạt động đại diện, tư vấn pháp luật”, trong đó có hoạt động “tư vấn và đại diện vấn đề dân sự, tư vấn và đại diện tội phạm hình sự”.

Tôi cho rằng quy định này trái pháp luật, cụ thể là BLTTHS 2015, Luật LS và Luật Doanh nghiệp. Bởi lẽ Luật Doanh nghiệp có quy định rằng “Trường hợp luật chuyên ngành có quy định đặc thù về việc thành lập, tổ chức quản lý, tổ chức lại, giải thể và hoạt động có liên quan của doanh nghiệp thì áp dụng quy định của luật đó” (Điều 3). Mà hoạt động tư vấn pháp luật là một hoạt động chuyên ngành, hay nói cách khác là một ngành nghề kinh doanh có điều kiện đã được quy định trong Luật LS nên phải hoạt động theo quy định của Luật LS.

Theo lời cán bộ có thẩm quyền ở Bộ KH&ĐT thì “hãy để cho thị trường quyết định, tự do lựa chọn dịch vụ tư vấn pháp luật, giữa LS và người không phải LS!”. Thoáng nghe thì rất rộng mở và tự do kinh doanh. Tuy nhiên, người không nắm vững kiến thức pháp luật mà được quyền treo bảng hiệu và tư vấn pháp luật, cơ quan nhà nước quản lý không xuể, tác động xấu đến xã hội. Đồng thời, việc này tạo ra một sự không công bằng với những người là LS đang hoạt động trong lĩnh vực tư vấn pháp luật. LS là những người phải trải qua một thời gian dài đào tạo bài bản, mất nhiều công sức, tiền bạc để đến với nghề, khi hoạt động lại phải tuân theo quy định nghiêm ngặt của Luật LS.

LS Nguyễn Văn Hồng, Đoàn LS TP.HCM:

Dân sẽ hoang mang với mê trận tư vấn pháp lý

Sở KH&ĐT TP.HCM cho một công ty đăng ký kinh doanh cho nhóm ngành nghề hoạt động pháp luật. Đây là các ngành nghề được mô tả, đánh mã số trong Quyết định 337 của bộ trưởng Bộ KH&ĐT, ban hành năm 2007 về hệ thống ngành kinh tế của Việt Nam.

Và trong Công văn 1736 ngày 7-3-2017 gửi Sở KH&ĐT Hà Tĩnh, Bộ KH&ĐT cho rằng chỉ có nghề công chứng, chứng thực là kinh doanh có điều kiện, phải tuân thủ theo luật chuyên ngành là Luật Công chứng. Còn “hoạt động đại diện, tư vấn pháp luật” thì được tự do kinh doanh. Căn cứ bộ đưa ra là Quyết định 337, Luật LS và Luật Đầu tư. Theo đó, chỉ có “hành nghề LS” là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, tức phải theo Luật LS và chỉ LS tổ chức hành nghề LS mới được đăng ký kinh doanh. Trên cơ sở hồ sơ kèm theo Công văn 1736 của Bộ KH&ĐT, cơ quan quản lý nhà nước về đăng ký kinh doanh của TP.HCM đã chấp thuận cấp bổ sung ngành nghề “hoạt động đại diện, tư vấn pháp luật” cho công ty này.

Tuy nhiên, như đã phân tích ở trên, Nhà nước khuyến khích hoạt động pháp luật nhưng không đồng nghĩa với việc cho phép hoạt động bừa bãi. Cụ thể, chỉ có cá nhân, tổ chức được đào tạo mới có thể coi hoạt động pháp luật như một ngành nghề kinh doanh chính yếu, tạo thu nhập, ký hợp đồng, xuất hóa đơn, chịu rủi ro. Các hoạt động kinh tế khác có sự tham gia của tư vấn pháp luật nhưng đó không phải là trên cơ sở hợp đồng kinh tế có nghĩa vụ ràng buộc mà chỉ đơn thuần là tư vấn miệng hoặc hoạt động phục vụ cho hoạt động kinh doanh chính của doanh nghiệp.Người dân biết đặt niềm tin ở đâu với mê trận tư vấn pháp lý nếu Thủ tướng ghi nhận quan điểm của Bộ KH&ĐT?

Chưa kể LS còn phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp trong khi những người hành nghề tư vấn pháp luật mà không phải LS thì không có nghĩa vụ phải mua bảo hiểm này. LS muốn mở hoặc tham gia mở công ty luật thì phải đáp ứng điều kiện về thời gian hành nghề.

PHƯƠNG LOAN - MINH CHUNG