Từ vụ đấu giá đất Thủ Thiêm: Bổ sung chế tài khi doanh nghiệp 'quay xe'

TPHCM chưa thể tổ chức đấu giá lại các lô đất ở Thủ Thiêm

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu vừa ký văn bản báo cáo Thủ tướng về kết quả rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách pháp luật về đấu giá quyền sử dụng đất sau vụ việc đấu giá đất tại Khu đô thị Thủ Thiêm, TPHCM.

Vị trí các khu đất vàng Thủ Thiêm đã được đưa ra đấu giá vào cuối năm ngoái. Ảnh: Lê Vũ.

Cơ quan này cho biết những vấn đề phát sinh qua vụ việc đấu giá quyền sử dụng đất tại Thủ Thiêm liên quan trực tiếp tới giá khởi điểm, điều kiện và năng lực tài chính của người tham gia đấu giá được quy định bởi pháp luật về đất đai.

Về giá khởi điểm, điều 8 luật Đấu giá tài sản quy định giá khởi điểm và việc xác định giá khởi điểm do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền tổ chức thực hiện theo quy định pháp luật chuyên ngành điều chỉnh với tài sản đó trước khi ký hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản.

Với quyền sử dụng đất, luật Đất đai, Nghị định số 43/2014 hướng dẫn thi hành một số điều của luật Đất đai, còn Nghị định 45/2014 quy định về thu tiền sử dụng đất và các nghị định sửa đổi, bổ sung đã quy định cụ thể cách thức xác định giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất.

Vì vậy, việc xác định giá khởi điểm không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật Đấu giá tài sản, theo Bộ Tư pháp.

Theo đó, chỉ thị số 40/2021 của Thủ tướng về tăng cường quản lý nhà nước về đấu giá tài sản đã giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, hoàn thiện pháp luật về việc xác định giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất, đảm bảo phù hợp với thực tiễn, điều kiện ở địa phương.

Về điều kiện, năng lực tài chính của người tham gia đấu giá, Bộ Tư pháp cho biết luật Đấu giá tài sản hiện chỉ quy định mang tính nguyên tắc về những loại tài sản bắt buộc phải bán thông qua đấu giá. Còn tài sản cụ thể phải bán thông qua đấu giá, điều kiện với tài sản bán đấu giá và người được mua tài sản – gồm người sở hữu, khai thác, sử dụng tài sản đấu giá – mang tính đặc thù với tài sản đó, do pháp luật trong từng lĩnh vực quy định.

Vì vậy, không có cơ sở để sửa đổi, bổ sung luật Đấu giá tài sản với những nội dung này.

Về khoản tiền đặt trước khi tham gia đấu giá, Bộ Tư pháp cho biết luật Đấu giá tài sản quy định người tham gia đấu giá phải nộp tiền đặt trước với mức 5-20% so với giá khởi điểm của tài sản đấu giá. Số tiền này sẽ chuyển thành tiền đặt cọc để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá sau khi trúng đấu giá.

Mức nộp tiền đắt trước với người tham gia đấu giá sẽ do người có tài sản đấu giá và tổ chức đấu giá tài sản thỏa thuận, quyết định.

Hiện có hơn 20 loại tài sản được đưa ra bán đấu giá và thực tiễn cho thấy mức tiền đặt trước tối đa mà luật Đấu giá tài sản quy định là phù hợp, tạo điều kiện thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia đấu giá.

“Nếu nâng mức tiền đặt trước lên quá cao thì sẽ có ít doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia đấu giá, tiềm ẩn nguy cơ thông đồng, móc nối để dìm giá”, Bộ Tư pháp nêu và cho biết doanh nghiệp tham gia đấu giá tại một số quốc không phải nộp khoản tiền đặt trước, mà chủ yếu dựa vào uy tín của doanh nghiệp đó và chế tài pháp luật nghiêm khắc để xử lý những trường hợp trúng đấu giá, nhưng không thực hiện nghĩa vụ thanh toán.

Ngoài ra, Nghị định số 22/2012 cũng đã quy định chế tài cấm tham gia đấu giá quyền khai thác khoáng sản có thời hạn với cá nhân, tổ chức đấu giá trúng mà từ chối nhận kết quả.

Về bất cập trong quy định pháp luật hiện lành liên quan tới hoạt động đấu giá, Bộ Tư pháp cho biết hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất, pháp luật về đất đai hiện chưa có quy định cấm tham gia đấu giá đối với cá nhân, doanh nghiệp trúng đấu giá nhưng không thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá.

Ngoài ra, hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất còn tồn tại một số vướng mắc liên quan đến sự không thống nhất giữa các quy định của pháp luật đất đai và quản lý thuế về thời hạn nộp tiền trúng đấu giá quyền sử dụng đất.

Điều này, theo Bộ Tư pháp, dẫn đến cách áp dụng khác nhau, gây khó khăn, lúng túng cho nhiều địa phương trong quá trình thực hiện cũng như tiềm ẩn khiếu nại, tố cáo có thể phát sinh.

Cụ thể, một số địa phương đang căn cứ khoản 21 điều 1 Nghị định 148/2020 để ban hành phương án đấu giá quyền sử dụng đất, trong đó có quy định việc nộp tiền trúng đấu giá theo các thời hạn khác nhau như Thanh Hóa, Ninh Bình quy định người trúng đấu giá phải nộp tiền trúng đấu giá trong 30 ngày, còn Vĩnh Phúc quy định là 20 ngày.

Một số địa phương khác căn cứ điều 18 Nghị định 126/2020 hướng dẫn luật Quản lý thuế để thông báo thời hạn nộp tiền trúng đấu giá quyền sử dụng đất là 90 ngày như Hà Nội, Nghệ An, TPHCM.

Một số địa phương căn cứ theo đối tượng là cá nhân, hộ gia đình để xác định thời hạn nộp tiền trúng đấu giá là 30 ngày như Hà Nam. Với doanh nghiệp, thời hạn là là 90.

Với những vướng mắc trên, Bộ Tư pháp kiến nghị Thủ tướng giao giao Bộ TNMT rà soát, hoàn thiện các quy định của pháp luật về đất đai, về giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất. Ngoài ra, hoàn thiện các điều kiện, yêu cầu về năng lực tài chính của doanh nghiệp tham gia đấu giá, thời điểm nộp tiền trúng đấu giá và chế tài với doanh nghiệp trúng đấu giá đất, nhưng không thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá.

Bên cạnh đó, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật của người có thẩm quyền quản lý tài sản, người có tài sản trong việc đưa quyền sử dụng đất ra đấu giá, tổ chức xác định giá khởi điểm đấu giá.

Cơ quan này cũng kiến nghị giao UBND các tỉnh, thành phố quán triệt, chỉ đạo người có tài sản đấu giá tại địa phương tăng cường hơn nữa vai trò, trách nhiệm trong việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản, phê duyệt phương án đấu giá, xác định giá khởi điểm, giám sát quá trình bán hồ sơ; thẩm tra, đánh giá các điều kiện năng lực người tham gia đấu giá… để bảo đảm công khai, minh bạch theo quy định của luật Đấu giá tài sản.

Về phía Bộ Tư pháp sẽ nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Nghị định 62/2017 quy định biện pháp thi hành luật Đấu giá tài sản. Đồng thời, tăng cường thanh tra, kiểm tra các tổ chức bán đấu giá tài sản để đảm bảo thực hiện đúng trình tự, thủ tục đấu giá.

Vân Phong