Tưng bừng khai hội truyền thống mùa xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2023

Theo truyền thuyết lịch sử, từ thế kỷ XIV, Côn Sơn đã trở thành một trong những trung tâm Phật giáo lớn của Thiền phái Trúc Lâm - một Thiền phái của người Việt góp phần làm nên sức mạnh “Đông A” - điểm tựa tinh thần cho quân dân Đại Việt giữ vững nền độc lập chủ quyền trước âm mưu xâm lược của các thế lực ngoại xâm. Nơi đây, cứ mỗi độ xuân về, đồng bào cả nước và kiều bào ta ở nước ngoài lại nô nức về trẩy hội, thắp nén tâm hương tưởng nhớ vị tổ Thiền phái Phật giáo Trúc Lâm - Huyền Quang Tôn giả.

Khai hội truyền thống mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2023

Tổ Huyền Quang tên thật là Lý Đạo Tái, sinh tháng Giêng, năm Giáp Dần 1254, nguyên quán tại hương Vạn Tư, nay thuộc xã Thái Bảo, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Đương thời, ông là một trí thức tài năng, nổi tiếng thơ văn, đỗ Tiến sĩ từ năm 21 tuổi, làm quan tại Viện Hàn lâm. Song ông đã từ bỏ chốn quan trường, quyết chí tu hành, học đạo, được Điều Ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông giao biên soạn kinh sách về Phật học.

Tổ Huyền Quang cùng với Phật Hoàng Trần Nhân Tông và Thiền sư Pháp Loa đi đến mọi miền đất nước để hoằng dương Phật pháp và trở thành vị tổ thứ ba của thiền phái Phật giáo Trúc Lâm. Những năm tháng cuối đời, ông đã về trụ trì tại chùa Côn Sơn, tôn tạo mở rộng chùa với nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng như đài Cửu Phẩm Liên Hoa, Am Bạch Vân, xây dựng tăng viện, đào tạo tăng ni, giảng kinh thuyết pháp… đưa Côn Sơn trở thành đại danh lam, đại tùng lâm, một trong những trung tâm của dòng thiền phái Phật giáo Trúc Lâm.

Ngày 23 tháng Giêng năm 1334, Tổ Huyền Quang viên tịch tại Côn Sơn, Thái Thượng Hoàng Trần Minh Tông đã ban thụy hiệu “Trúc Lâm thiền sư đệ tam đại, đặc phong tự pháp danh Huyền Quang tôn giả” và nhập Đăng Minh Bảo tháp cho sư tổ ở sau chùa. Ngày giỗ Tổ Huyền Quang đã trở thành ngày hội truyền thống mùa xuân Côn Sơn.

Gần 7 thế kỷ qua, những giá trị di sản ở Côn Sơn đã góp phần làm nên nét văn hóa đặc sắc, đa dạng không chỉ của riêng vùng đất Hải Dương mà trở thành dòng chảy liên tục “hội tụ, kết tinh và lan tỏa” bằng sức sống văn hóa, bằng tâm nguyện của hàng triệu triệu đồng bào Việt Nam.

Với giá trị to lớn, Khu di tích Côn Sơn, Kiếp Bạc đã được Nhà nước xếp hạng di tích Quốc gia năm 1962 và được xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt năm 2012. Lễ hội chùa Côn Sơn được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đến với Côn Sơn là đến với những địa danh rất nổi tiếng đối với du khách như Chùa Hun, Đền thờ Nguyễn Trãi, Đền thờ quan Đại tư đồ Trần Nguyên Đán, suối Côn Sơn, Bàn Cờ Tiên, núi Ngũ nhạc... Nơi đây, lưu giữ nhiều hiện vật quý, trong đó có các Bảo vật quốc gia như bia “Thanh Hư Động” với ngự bút của vua Trần Duệ Tông, niên hiệu Long Khánh năm 1372 - 1377; Bia “Côn Sơn Tư Phúc tự bi”được tạo tác từ thời Lê niên hiệu Hoằng Định thứ 8, tức năm 1607. Đây là những hiện vật vô giá minh chứng cho bề dày lịch sử và giá trị văn hóa, khoa học của khu di tích Côn Sơn.

Cũng tại đây, ngày 15/2/1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Côn Sơn. Hình ảnh Bác Hồ đọc bia “Côn Sơn Tư Phúc tự bi” đã trở thành ký ức thiêng liêng, nhắc nhở, căn dặn chúng ta nhớ về cội nguồn, luôn biết tri ân các bậc tiền nhân. Thấm nhuần tinh thần đó, trong những năm qua, tỉnh Hải Dương luôn phát huy các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể tại khu di tích Côn Sơn; quan tâm đầu tư, bảo tồn, tu bổ, phục dựng nhiều công trình tiêu biểu, để Côn Sơn trở thành “chốn tùng lâm đẹp đẽ…” như lời Bác Hồ đã dặn.

Pháo đất là trò chơi dân gian có từ lâu đời ở vùng đồng bằng Bắc Bộ còn bảo lưu và trao truyền qua nhiều thế hệ tại nhiều xã của các huyện Ninh Giang, Tứ Kỳ, Gia Lộc, Hải Dương.

Liên hoan Pháo đất không chỉ là sân chơi rèn luyện sức khỏe, mà còn thể hiện sự kế thừa, phát huy di sản văn hóa của thế hệ cha ông ta để lại. Theo truyền thuyết để lại, trong trận đánh năm 1288, nhân dân ném đất xuống khúc Sông Hóa tiếp giáp với các tỉnh Hải Dương, Hải Phòng, Thái Bình để cứu con Voi của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Từ đó, khi nông nhàn, nhân dân thường tụ tập diễn lại cảnh này và dần dần hình thành nên trò chơi Pháo đất.

Các đại biểu thực hiện nghi thức cắt băng khai mạc tuần Văn hóa, Du lịch và Xúc tiến thương mại năm 2023

Đến với lễ hội truyền thống mùa xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2023 các du khách sẽ được xem những phần nghi lễ như lễ rước nước, lễ tưởng niệm, lễ tế trên núi Ngũ Nhạc; phần hội có Hội thi bánh chưng, bánh giày, Liên hoan pháo đất, vật cổ truyền, cờ tướng...

Ngoài ra, nhân dịp này, tỉnh Hải Dương cũng khai mạc Tuần Văn hóa, Du lịch và xúc tiến thương mại, qua đó sẽ góp phần quảng bá những sản phẩm tiêu biểu, đặc trưng của Hải Dương tới bạn bè trong nước và quốc tế.

Phú Văn