TƯỜNG THUẬT TRỰC TIẾP TỌA ĐÀM: 'HỆ THỐNG CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC - KIM CHỈ NAM CHO HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN'

Các khách mời tham gia Tọa đàm. Ảnh: Thu Hường

[10:00] Tọa đàm trực tuyến "Hệ thống chuẩn mực kiểm toán nhà nước - Kim chỉ nam cho hoạt động kiểm toán" chính thức bắt đầu. Chương trình có sự tham gia của ông Nguyễn Lương Thuyết - Vụ trưởng Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán (Kiểm toán nhà nước) và ông Lưu Đức Tuyên - Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán (Bộ Tài chính).

[10:05] MC Nguyễn Thúy Quỳnh giới thiệu về mục đích, ý nghĩa của việc tổ chức Tọa đàm:

Ngày 01/01/2025, Hệ thống Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước (KTNN) năm 2024 đã chính thức có hiệu lực thi hành. Hiện nay, điều mà các đơn vị trong Ngành, các kiểm toán viên đang mong đợi là làm thế nào để có thể vận dụng tốt các chuẩn mực vào quá trình triển khai các cuộc kiểm toán tới đây.

Nhằm giúp các đơn vị trong Ngành cũng như các kiểm toán viên hiểu rõ hơn về Hệ thống Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước (CMKTNN) và thảo luận các giải pháp triển khai Hệ thống chuẩn mực một cách toàn diện, hiệu quả, Báo Kiểm toán đã mời đến trường quay 2 vị khách mời để cùng trao đổi về chủ đề: “Hệ thống Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước - Kim chỉ nam cho hoạt động kiểm toán”.

[10:06] Phát sóng phóng sự: Đưa Hệ thống Chuẩn mực Kiểm toán mới vào thực tiễn

Ông Nguyễn Lương Thuyết - Vụ trưởng Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán, Kiểm toán nhà nước. Ảnh: Thu Hường

[10:11] MC: Thưa ông Nguyễn Lương Thuyết, đại diện đơn vị được Tổng Kiểm toán nhà nước (KTNN) giao chủ trì soạn thảo Hệ thống Chuẩn mực, xin ông cho biết, Hệ thống CMKTNN vừa ban hành có những điểm gì mới so với các Hệ thống Chuẩn mực trước đó?

Ông Nguyễn Lương Thuyết:

Thực hiện chỉ đạo của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, KTNN đã tiến hành sửa đổi, bổ sung Hệ thống CMKTNN để phù hợp với thông lệ quốc tế, đáp ứng các yêu cầu đặt ra từ thực tiễn hoạt động kiểm toán của KTNN và các quy định của pháp luật hiện hành. Theo đó, Hệ thống CMKTNN năm 2024 có một số điểm mới nổi bật sau:

Thứ nhất, thay đổi cả về cấp độ, tên và số hiệu của các CMKTNN: Hệ thống CMKTNN trước đây có 3 cấp độ (cấp độ 2, 3 và 4) trong Hệ thống thì nay chỉ có 2 cấp độ (cấp độ 3 và 4); trong đó, các CMKTNN mang tính nguyên tắc (cấp độ 3) và cấp độ 4 là các CMKTNN theo các loại hình kiểm toán để phù hợp với khung các tuyên bố về chuyên môn (IFPP) của INTOSAI (Tổ chức các cơ quan kiểm toán tối cao quốc tế);

KTNN cũng đã sửa đổi, bổ sung tên gọi của 8 CMKTNN cho phù hợp, bao quát và phản ánh được nội hàm bên trong của CMKTNN;

Đồng thời, sửa đổi lại số hiệu của hệ thống CMKTNN cho phù hợp, dễ tham chiếu với số hiệu trong hệ thống CMKT của INTOSAI (trước đây, các CMKTNN theo các loại hình số hiệu đầu tiên là 1 thì nay bắt đầu từ số 2, ví dụ trước đây, CMKTNN 1300 lập kế hoạch kiểm toán thì sửa thành 2300 lập kế hoạch kiểm toán).

Thứ hai, số lượng tăng thêm 4 CMKTNN so với hệ thống CMKTNN năm 2016 (như phóng sự đã đề cập). Trong đó, đáng chú ý có CMKTNN 150 (Năng lực kiểm toán) trước đây chỉ là một nội dung trong CMKTNN 30 (Bộ quy tắc đạo đức nghề nghiệp) song do nhấn mạnh tầm quan trọng về trình độ, năng lực trong hoạt động kiểm toán nên INTOSAI tách riêng thêm 1 CMKTNN độc lập (tập trung quy định 4 nhóm nội dung: Xác định khung năng lực; quy định của SAI đối với quản lý nguồn nhân lực; xác định lộ trình năng lực và đánh giá, giám sát năng lực).

Thứ ba, về nội dung có nhiều sửa đổi, bổ sung. Thống kê về kết quả sửa đổi, bổ sung chia thành 2 nhóm:

Có 27 chuẩn mực kiểm toán mà INTOSAI không thay đổi về nội dung. Tuy nhiên, qua rà soát, chúng tôi sửa đổi, bổ sung vào khoảng gần 30% so với CMKTNN trước đây.

Có 12 chuẩn mực kiểm toán INTOSAI có thay đổi một số nội dung. Tuy nhiên, qua rà soát, chúng tôi sửa đổi, bổ sung khoảng gần 60% so với CMKTNN trước đây.

Nguyên nhân của việc sửa đổi, bổ sung về nội dung là: Bối cảnh thực tiễn về hoạt động kiểm toán có nhiều thay đổi; sự phát triển về công nghệ thông tin trong nền kinh tế; biến đổi về khí hậu tác động tới môi trường, nền kinh tế. Các yếu tố này tác động đến việc nhận diện rủi ro, đánh giá các ước tính kế toán và tính chuyên nghiệp, trung thực của kiểm toán viên trong quá trình kiểm toán. Hệ thống pháp luật trong nước và các quy định của Đảng được ban hành, đặt ra các yêu cầu phải thay đổi trong hoạt động kiểm toán.

Ông Nguyễn Lương Thuyết cho biết: Hệ thống CMKTNN năm 2024 đã cụ thể hóa Quy định 131 của Bộ Chính trị. Ảnh: Thu Hường

[10:14] Thưa ông Thuyết! Hệ thống CMKTNN năm 2024 đã cụ thể hóa Quy định số 131-QĐ/TW ngày 27/10/2023 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán.Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn về nội dung này?

Ông Nguyễn Lương Thuyết:

Ngày 27/10/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định 131-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán (Quy định 131). Đây là một văn bản rất quan trọng mà mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, kiểm toán viên nhà nước cần nghiên cứu, quán triệt và nghiêm túc thực hiện.

Đối với công tác xây dựng văn bản chế độ nói chung: Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn đã chỉ đạo toàn Ngành rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của Ngành bám sát tinh thần và nội dung của Quy định 131.

Đối với hệ thống CMKTNN: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, trong suốt quá trình xây dựng, hoàn thiện Hệ thống CMKTNN, Tổ soạn thảo đã rà soát kỹ lưỡng, biên tập, cập nhật, bổ sung một số nội dung cụ thể hóa Quy định 131 vào một số CMKTNN như: CMKTNN 130 - Quy tắc đạo đức nghề nghiệp; CMKTNN 2240 - Trách nhiệm của KTVNN liên quan đến gian lận trong cuộc kiểm toán tài chính; CMKTNN 2300 - Lập kế hoạch kiểm toán của cuộc kiểm toán tài chính...

Việc cụ thể hóa này nhằm nhấn mạnh đến các yêu cầu về: Đạo đức nghề nghiệp, năng lực chuyên môn của kiểm toán viên nhà nước để nâng cao hơn nữa tính độc lập, khách quan và chuyên nghiệp của kiểm toán viên nhà nước cũng như chất lượng và hiệu lực của hoạt động kiểm toán của KTNN.

Ông Lưu Đức Tuyên - Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán (Bộ Tài chính). Ảnh: Thu Hường

[10:15] Thế còn ông Lưu Đức Tuyên, ông đánh giá như thế nào về Hệ thống CMKTNN trước đây và đặc biệt là Hệ thống CMKTNN vừa được sửa đổi, bổ sung?

Ông Lưu Đức Tuyên:

Đối với ngành kiểm toán nói chung và KTNN nói riêng, Hệ thống CMKTNN luôn là kim chỉ nam dẫn đường cho mọi hoạt động kiểm toán; là cơ sở pháp lý cho tổ chức, hoạt động kiểm toán.

Về cơ bản Hệ thống CMKTNN trước đây (được ban hành năm 2016) tương đối đầy đủ gồm 40 Chuẩn mực (trong đó có 1 Chuẩn mực đạo đức) phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện đặc thù của Việt Nam trong giai đoạn đó.

Tuy nhiên, do sự thay đổi của hệ thống Chuẩn mực quốc tế và hệ thống pháp luật của Việt Nam, KTNN đã xây dựng và ban hành lại hệ thống CMKTNN mới gồm 44 Chuẩn mực (trong đó có 1 Chuẩn mực đạo đức) tiếp cận với các thay đổi này.

Như vậy, với việc bổ sung thêm các Chuẩn mực và sửa đổi các Chuẩn mực đã ban hành hệ thống CMKTNN hiện nay đã đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế và các yêu cầu quản lý của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Chúng tôi đánh giá rất cao việc ban hành Hệ thống CMKTNN của KTNN Việt Nam.

Ông Lưu Đức Tuyên: Trong quá trình sửa đổi, bổ sung Hệ thống CMKTNN, Bộ Tài chính (trực tiếp là Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán) cũng đã có ý kiến tham gia đối với một số nội dung. Ảnh: Thu Hường

[10:18] Thưa ông Tuyên, trong quá trình sửa đổi, bổ sung Hệ thống Chuẩn mực, KTNN đã nhận được những góp ý có giá trịtừ phía Cục Quản lý giám sát kế toán, kiểm toán, Bộ Tài chính. Theo cảm nhận của ông, những góp ý này đã được KTNN tiếp thu và cụ thể hóa như thế nào trong Hệ thống Chuẩn mực mới vừa ban hành?

Ông Lưu Đức Tuyên:

Trong quá trình sửa đổi, bổ sung Hệ thống CMKTNN, Bộ Tài chính (trực tiếp là Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán) cũng đã có ý kiến tham gia đối với những sửa đổi lần này.

Theo đó, ngoài các vấn đề góp ý về mặt kỹ thuật, Bộ Tài chính cũng đã tham gia cụ thể đối với các chuẩn mực và đã được KTNN tiếp thu sửa đổi, bổ sung phù hợp với thực tế và thông lệ quốc tế.

Cụ thể như: CMKTNN số 2315 - Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu trong kiểm toán tài chính (đánh giá rủi ro từ môi trường, tăng cường thái độ hoài nghi nghề nghiệp, cập nhật theo môi trường kinh doanh, thay đổi về tìm hiểu môi trường, kiểm soát nội bộ; hồ sơ kiểm toán giúp chứng minh việc thực hiện thái độ hoài nghi nghề nghiệp) và CMKTNN 2701 - Trình bày các vấn đề quan trọng của cuộc kiểm toán trong báo cáo kiểm toán (trong đó kiến nghị bổ sung thêm các hướng dẫn áp dụng chi tiết).

[10:22] Một nhiệm vụ trọng tâm của KTNN trong năm 2025 là đưa Hệ thống Chuẩn mực này sớm đi vào thực tiễn. Xin được tiếp tục Tọa đàm với câu hỏi dành cho ông Thuyết.Thưa ông, để việc áp dụng Hệ thống Chuẩn mực trong toàn Ngành đảm bảo khả thivà hiệu quả, thực hiện nhiệm vụ được Tổng Kiểm toán nhà nước giao, Vụ Chế độvà Kiểm soát chất lượng kiểm toán đã tham mưu kế hoạch, lộ trình áp dụng Hệ thống Chuẩn mực như thế nào?

Ông Nguyễn Lương Thuyết:

Để triển khai áp dụng Hệ thống CMKTNN vào thực tiễn hoạt động của KTNN, Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán đã chủ động đề xuất với Tổng Kiểm toán nhà nước một số nội dung chủ yếu thực hiện trong năm 2025 bao gồm:

Thứ nhất, rà soát hệ thống các quy định về hoạt động kiểm toán để phù hợp với các quy định của CMKTNN mới được ban hành. Trong đó, trực tiếp sửa đổi, bổ sung Hệ thống mẫu biểu kiểm toán và sửa đổi, bổ sung 7 văn bản về hướng dẫn phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu của các lĩnh vực…

Thứ hai, tập huấn, tuyên truyền trong toàn Ngành về Hệ thống CMKTNN mới ban hành; trong đó, tổ chức tập huấn dưới 2 góc độ (Ngành và tại các đơn vị trực thuộc) và đẩy mạnh hình thức tuyên truyền (ví dụ như Báo Kiểm toán đã xây dựng kế hoạch tuyên truyền riêng và sẽ in các tài liệu về hỏi - đáp CMKTNN);

Thứ ba, đưa các nội dung của CMKTNN vào việc xây dựng các chương trình tài liệu đào tạo, bồi dưỡng các ngạch, kỹ năng của kiểm toán viên và xây dựng ngân hàng các câu hỏi về CMKTNN cho các kỳ thi sát hạch kiểm toán viên của KTNN.

[10:25] Thưa ông Lưu Đức Tuyên, từ thực tế áp dụng Hệ thống Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam trong hoạt động kiểm toán ở khu vực tư, xin ông chia sẻ một số kinh nghiệm để KTNN có thể tham khảo nhằm đưa Hệ thống CMKTNN 2024 đi vào cuộc sống một cách khẩn trương, hiệu quả?

Ông Lưu Đức Tuyên:

Trước tiên, tôi tán thành rất cao các quan điểm, ý kiến mà ông Nguyễn Lương Thuyết vừa trao đổi.
Theo tôi, để Hệ thống CMKTNN đi vào cuộc sống khẩn trương, hiệu quả, KTNN cần triển khai 5 nhóm biện pháp sau:
Thứ nhất, tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo cho cán bộ, kiểm toán viên để họ hiểu rõ về Hệ thống CMKTNN mới và cách áp dụng trong thực tiễn.
Thứ hai, tăng cường đào tạo, phát triển tài liệu hướng dẫn chi tiết và xây dựng quy trình rõ ràng cho việc áp dụng Hệ thống CMKTNN trong các cuộc kiểm toán, bao gồm các bước cụ thể và tiêu chí đánh giá.
Thứ ba, tăng cường giám sát và kiểm tra, xây dựng cơ chế giám sát để kiểm tra việc áp dụng chuẩn mực trong các cuộc kiểm toán để đánh giá hiệu quả và mức độ tuân thủ của các đơn vị và kiểm toán viên.
Thứ tư, tạo kênh thông tin, khuyến khích phản hồi và cải tiến, tạo ra kênh thông tin để kiểm toán viên và các đơn vị có thể phản hồi về những khó khăn trong việc áp dụng chuẩn mực; dựa trên phản hồi này, tiến hành điều chỉnh và cải tiến Hệ thống CMKTNN để phù hợp hơn với thực tiễn.
Cuối cùng, tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức về Hệ thống CMKTNN trong toàn Ngành và với các bên liên quan, chia sẻ các câu chuyện thành công trong việc áp dụng chuẩn mực để khích lệ sự tham gia.

[10:27] Ông kỳ vọng như thế nào về vai trò của Hệ thống CMKTNN đối với việc nâng cao tính chuyên nghiệp, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động kiểm toán, góp phần xây dựng nền tài chính quốc gia minh bạch, phát triển bền vững?

Ông Lưu Đức Tuyên:

Hệ thống CMKTNN sẽ là cơ sở giúp cho kiểm toán viên nhà nước tiếp cận hiệu quả hơn, phù hợp với các vấn đề thực tiễn đặt ra; góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp trong hoạt động kiểm toán; hướng tới đáp ứng yêu cầu về đổi mới công nghệ kiểm toán, đặc biệt là việc áp dụng công nghệ 4.0 trong tổ chức hoạt động kiểm toán; tạo điều kiện cho kiểm toán viên nhà nước trong xu thế và tiến trình hội nhập quốc tế.

Tạo điều kiện để nâng cao chất lượng kiểm toán; góp phần tăng cường kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; tạo dựng lòng tin, độ tin cậy của lãnh đạo các cấp, các đơn vị và cộng đồng xã hội đối với hoạt động kiểm toán nhà nước.

Góp phần nâng cao vị thế, uy tín của KTNN; có ý nghĩa rất quan trọng đối với vấn đề phát triển bền vững về tổ chức, hoạt động của KTNN.

Hệ thống CMKTNN vừa ban hành có nhiều điểm mới, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và thông lệ quốc tế. Đây là điều kiện quan trọng để KTNN nâng cao tính chuyên nghiệp, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động kiểm toán, góp phần xây dựng nền tài chính quốc gia lành mạnh, phát triển bền vững.

[10:28] Thế còn ông Thuyết, liên quan đến việc triển khai áp dụng Hệ thống CMKTNN, ông còn điều gì muốn chia sẻ, lưu ý thêm?

Ông Nguyễn Lương Thuyết:

Để bảo đảm Hệ thống CMKTNN được thực thi hiệu quả, quan điểm cá nhân tôi cho rằng:

Thứ nhất, cần thống nhất nhận thức chung của toàn Ngành về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc áp dụng và tuân thủ Hệ thống CMKTNN. CMKTNN phải được coi là kim chỉ nam, là mực thước trong hoạt động kiểm toán của KTNN.

Thứ hai, khi đã thống nhất về tầm quan trọng đó thì sẽ thống nhất trong phương thức tổ chức triển khai, áp dụng và thực hiện theo các quy định của CMKTNN. Trong đó, quan tâm ứng dụng công nghệ thông tin trong các bước, các hoạt động ở từng khâu của quy trình kiểm toán để đáp ứng xu thế phát triển và yêu cầu của thực tiễn đang đặt ra.

Thứ ba, các cơ quan, tổ chức, cá nhân ngoài KTNN cũng thống nhất về quan điểm, nội dung của hệ thống CMKT và cùng phối hợp với KTNN trong việc tổ chức thực hiện kiểm toán tại đơn vị cũng như khi sử dụng báo cáo kiểm toán của KTNN.

[10:29] MC: Thưa quý khán giả!

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ và công tác Đảng năm 2025, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh: Công tác kiểm toán phải chú trọng phương châm “An toàn - Uy tín”, muốn an toàn, uy tín thì phải có chất lượng.

Để nâng cao chất lượng kiểm toán, một trong những yêu cầu quan trọng là các đoàn kiểm toán phải tuân thủ nghiêm túc các quy trình, chuẩn mực kiểm toán.

Với những bài học kinh nghiệm về việc triển khai áp dụng Hệ thống chuẩn mực được các khách mời chia sẻ cùng kế hoạch áp dụng một cách bài bản và cụ thể, chúng tôi hy vọng rằng, Hệ thống Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước năm 2024 sẽ thực sự đi vào cuộc sống, trở thành kim chỉ nam cho hoạt động kiểm toán. Đây là điều kiện quan trọng để Kiểm toán nhà nướctăng cường năng lực, nâng cao tính chuyên nghiệp, phát huy tốt vai trò, vị thế, góp phần xây dựng nền tài chính quốc gia ngày càng minh bạch, lành mạnh và phát triển bền vững.

Một lần nữa xin trân trọng cảm ơn 2 vị khách mời và sự quan tâm, theo dõi của quý khán giả.

Xin chào và hẹn gặp lại!

[10:32]Kết thúc chương trình tọa đàm trực tuyến

NHÓM PHÓNG VIÊN