Tuyển sinh đại học năm 2025: Các ngành khoa học và công nghệ 'lên ngôi'?

Học sinh tham quan, trải nghiệm các phòng thực hành của Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội. Ảnh: Dương Triều

Phụ huynh, học sinh quan tâm

Với tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết 57), PGS.TS Vũ Duy Hải - Trưởng ban Tuyển sinh - Hướng nghiệp (Đại học Bách khoa Hà Nội) dự đoán, các ngành về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ nhận được sự quan tâm của đông đảo phụ huynh, học sinh; thậm chí “lên ngôi” trong mùa tuyển sinh năm nay.

Những năm trước, sinh viên theo học khối ngành khoa học xã hội và khoa học kỹ thuật/khoa học tự nhiên có sự chênh lệch với tỷ lệ khoảng 70% - 30%. Tuy nhiên, năm nay, dự đoán thí sinh chọn học các nhóm ngành khoa học, công nghệ kỹ thuật sẽ tăng lên. “Điều này đồng nghĩa các em chấp nhận cạnh tranh “đầu vào”, đặc biệt các nhóm ngành liên quan đến chuyển đổi số, bán dẫn hoặc trí tuệ nhân tạo”, PGS.TS Vũ Duy Hải nhận định.

Tại Ngày hội tuyển sinh khối các ngành khoa học và công nghệ năm 2025, ông Vũ Tú Thành - Phó Giám đốc điều hành, Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN chia sẻ, cách đây 30 năm, các ngành khoa học công nghệ khá “kén” người. Tuy nhiên, những năm qua, theo xu thế hội nhập, phát triển, cùng sự mở rộng mối quan hệ quốc tế, câu chuyện này đã thay đổi.

Nêu dẫn chứng, ông Vũ Tú Thành cho hay, nếu trước đây đa số nam giới quan tâm tới các ngành khoa học công nghệ, nay đã có sự dịch chuyển. Theo đó, ngày càng nhiều nữ sinh quan tâm tới ngành này. “Một trong những điều truyền cảm hứng cho các bạn nữ theo đuổi nghề này là trí tò mò”, ông Vũ Tú Thành nhìn nhận.

Theo PGS.TS Nguyễn Phú Khánh - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Phenikaa, tại các buổi tư vấn tuyển sinh, hướng nghiệp, những ngành thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ nhận được sự quan tâm lớn của phụ huynh, học sinh; trong đó nhiều nữ sinh quan tâm đến lĩnh vực này, đặc biệt công nghệ bán dẫn.

“Ngành này trở nên hot trong vài năm trở lại đây. Đến năm 2030, toàn bộ thị trường ngành công nghệ bán dẫn sẽ đạt khoảng 10.000 tỷ USD. Riêng Việt Nam đang thiếu chừng 50.000 kỹ sư. Như vậy, cơ hội việc làm ngành này rất lớn và quan trọng”, PGS.TS Nguyễn Phú Khánh thông tin.

Học sinh trải nghiệm các thiết bị kỹ thuật, khoa học công nghệ tại ngày hội tuyển sinh năm 2025. Ảnh: Dương Triều

Thu hút học sinh tài năng

Việt Nam đã trải qua hơn 30 năm đổi mới. Tuy vậy, ông Vũ Tú Thành cho rằng, sự phát triển chỉ diễn ra “trên mặt đất”. Thời gian tới, để cất cánh, chúng ta cần khai thác không gian phát triển mới như: Vũ trụ, biển và không gian ngầm, theo đuổi mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam thoát khỏi mức thu nhập trung bình, gia nhập nhóm 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới có quy mô 1.000 tỷ USD mỗi năm. Điều này đòi hỏi phải có tri thức khoa học công nghệ cao.

Nghị quyết 57 xác định khoa học công nghệ là một trong những trụ cột chính mang đến sự đột phá để đất nước phát triển. Theo ông Vũ Tú Thành, với sự ủng hộ về chính sách, chủ trương, cơ chế thì đây là thời của khoa học công nghệ “lên ngôi”. “Tôi tin, Việt Nam sở hữu nguồn nhân lực chất lượng cao về khoa học công nghệ, các bạn trẻ chính là những ‘viên ngọc ẩn trong đá’, trải qua quá trình đào tạo có thể trở thành nhân tài, giúp đất nước vươn mình”, ông Vũ Tú Thành nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, GS.TS Trần Đình Phong - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội cho rằng, muốn phát triển khoa học công nghệ, điều quan trọng là nguồn nhân lực. Chúng ta đang thiếu đội ngũ này. Theo thống kê, bình quân trong số 1 triệu dân Việt Nam mới có 757 người làm việc trong lĩnh vực khoa học công nghệ, trong khi các nước thu nhập trung bình cao, tỷ lệ này là 1.500 người/1 triệu dân.

Bên cạnh đó, chúng ta cần nguồn nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực khoa học công nghệ, tạo nên các sản phẩm có chất lượng và giá trị cao. “Vì vậy, chúng tôi cần và chào đón các bạn đến với khoa học công nghệ bằng đam mê, lựa chọn những chương trình yêu thích, học từ người giỏi nhất và mở rộng mối quan hệ quốc tế. Tôi tin Việt Nam có thể hoàn thành cuộc cách mạng khoa học công nghệ, với trí tuệ, sức mạnh và ý chí người Việt. Giới trẻ Việt Nam không thua kém giới trẻ quốc tế”, GS.TS Trần Đình Phong khẳng định.

Từng được Giải thưởng Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2024, TS Phạm Huy Hiệu - giảng viên Trường Đại học VinUni (Hà Nội) chia sẻ, chúng ta đang sống trong thời đại khoa học công nghệ phát triển nhanh chóng, bên cạnh đó đối mặt với nhiều thách thức như: Biến đổi khí hậu, năng lực cạnh tranh. Vì vậy, cần trang bị kỹ năng tri thức liên quan đến khoa học kỹ thuật, công nghệ.

Một nghiên cứu chỉ ra rằng, trong tương lai, có nhiều nghề nghiệp biến mất trong khi những ngành nghề mới xuất hiện đồng loạt. Hiện làn sóng sa thải lan ra toàn cầu khi khoa học công nghệ, trong đó có phân tích dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, phát triển quá nhanh. “Để thích ứng, ngay từ bây giờ, các bạn trẻ cần lựa chọn ngành nghề giàu triển vọng và cần thiết trong những thập kỷ tới. Đó chính là các lĩnh vực khoa học công nghệ”, TS Phạm Huy Hiệu tư vấn.

Còn theo GS.TS Chu Hoàng Hà - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, bối cảnh thế giới, khu vực và tình hình đất nước đang có nhiều biến động, tạo ra thách thức to lớn, nhưng cũng mang tới nhiều cơ hội đột phá cho Việt Nam.

Việc thu hút học sinh tài năng theo học các khối ngành khoa học và công nghệ sẽ tạo điều kiện thuận lợi để tuyển chọn, bồi dưỡng đội ngũ sinh viên ưu tú, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực khoa học công nghệ cho Việt Nam trong bối cảnh mới.

Minh Phong