UAV Ukraine vô hiệu hóa 4 bệ phóng S-400 và làm suy yếu sức mạnh phòng không Nga

Cuộc tấn công chiến lược của Ukraine tại Novorossiysk khiến Nga mất radar quan trọng, mở toang khoảng trống phòng không. Ảnh: Reuters/TTXVN

Trang tin quân sự Army Recognition dẫn nguồn tin từ Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) cho biết, một cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái (UAV) và tên lửa đã phá hủy 4 bệ phóng S-400 cùng 2 radar quan trọng tại Novorossiysk, tạo ra một "lỗ hổng đáng kể" trong lá chắn phòng không Biển Đen của Nga.

Mạng tin RBC-Ukraine trước đó cũng dẫn các nguồn tin từ SBU xác nhận UAV của Trung tâm Tác chiến Đặc biệt Alpha đã thực hiện một cuộc tấn công thành công nhằm vào căn cứ trung đoàn Kuban Red Banner gần Novorossiysk, trên bờ Biển Đen của Nga.

Cuộc tấn công này được mô tả là một hoạt động phối hợp giữa SBU, Cục Tình báo Quân sự Ukraine (HUR) và Lực lượng Tác chiến Đặc biệt. Kết quả là 4 bệ phóng thuộc hệ thống phòng không tiên tiến S-400 Triumf và 2 radar chủ chốt đã bị phá hủy.

Tờ Kyiv Post (Ukraine) đánh giá hoạt động này là hành động "xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Nga". Theo tình báo Ukraine, khoảng 12 bệ phóng S-400 đã được triển khai tại địa điểm này, đồng nghĩa với việc ít nhất 1/3 số đơn vị hỏa lực đã bị vô hiệu hóa.

Mặc dù việc phá hủy 4 bệ phóng đã loại bỏ tới 16 tên lửa sẵn sàng khai hỏa khỏi khu vực, nhưng thiệt hại nghiêm trọng hơn lại nằm ở việc mất đi hai hệ thống cảm biến quan trọng. Cuộc tấn công đã loại bỏ radar cảnh báo sớm 96N6 "Cheese Board" và radar giao chiến 92N6 "Grave Stone".

Về radar 96N6: Cung cấp khả năng giám sát ba chiều, được thiết kế để phát hiện mục tiêu bay thấp trên biển và trong môi trường nhiễu. Với radar 92N6: Đảm nhận vai trò theo dõi mục tiêu và dẫn đường cho tên lửa S-400.

Các phương tiện truyền thông Ukraine nhấn mạnh rằng radar 92N6 được coi là thành phần đơn lẻ có giá trị nhất của hệ thống S-400. Nếu không có radar này, các bệ phóng còn lại về cơ bản sẽ "bị mù".

Các radar này khan hiếm hơn nhiều so với bệ phóng và tốn nhiều thời gian hơn để chế tạo hoặc triển khai lại, do đó, việc mất chúng tạo ra một khoảng trống phòng không đáng kể và làm suy giảm khả năng tác chiến của các đơn vị S-400.

Vị trí chiến lược của Novorossiysk

Theo Army Recognition, tổn thất tại Novorossiysk không chỉ là một vấn đề chiến thuật mà còn là một sự bối rối về mặt chiến lược. Novorossiysk là trung tâm xuất khẩu dầu thô chính của Nga ở Biển Đen và là căn cứ dự phòng cho các thành phần của Hạm đội Biển Đen sau khi được chuyển từ Crimea.

Cuộc tấn công tương tự trước đó đã buộc Nga phải tạm dừng xuất khẩu dầu qua Novorossiysk và nhà ga của Liên minh Đường ống Caspian gần đó, làm gián đoạn dòng chảy khoảng 2,2 triệu thùng mỗi ngày, tương đương khoảng 2% nguồn cung toàn cầu, trước khi việc chuyển hàng được tiếp tục.

Để bảo vệ tuyến đường xuất khẩu quan trọng này, Moskva đã thiết lập một "lớp kén phòng không" dày đặc, kết hợp S-400/S-300 với các đơn vị Pantsir và Tor tầm ngắn. Với việc một trong những nút S-400 quan trọng hiện đã bị vô hiệu hóa, một khoảng trống đáng kể đã xuất hiện trong hệ thống phòng không tích hợp bảo vệ tuyến đường xuất khẩu chính trên.

Các tuyên bố của Bộ Tổng tham mưu Ukraine, phân tích độc lập và báo cáo của Ukraine cho thấy cuộc tấn công trên đã kết hợp UAV cảm tử tầm xa được sản xuất trong nước với tên lửa hành trình R-360 Neptune.

Chiến thuật này nhằm "bão hòa" hệ thống phòng thủ bằng cách tiếp cận từ nhiều hướng và kết hợp UAV mang đầu đạn nặng làm mồi nhử. Khi các radar 96N6 và 92N6 bật tín hiệu để tìm kiếm và giao chiến, chúng đã trở thành điểm nhắm cho UAV và tên lửa Neptune tiếp theo, một chiến thuật được các sĩ quan Ukraine và nhà phân tích phương Tây cho là cốt lõi trong chiến dịch chế áp phòng không đang được phát triển của Kiev.

Chiến dịch này cũng làm nổi bật sự chuyển đổi của SBU từ một cơ quan an ninh nội bộ thành một lực lượng tấn công chiến lược, bổ sung cho các hoạt động của HUR. Các đơn vị SBU hiện chuyên thực hiện các cuộc đột kích tầm xa phức tạp dựa trên khả năng nhắm mục tiêu và các hệ thống không người lái được thiết kế riêng.

Chiến dịch Novorossiysk nằm trong mô hình săn lùng S-400 rộng hơn, nối tiếp các cuộc tấn công thành công trước đó vào các địa điểm S-400 gần Yevpatoria và Cape Tarkhankut (2023 và 2024). Các đánh giá tình báo phương Tây lưu ý rằng Nga đã buộc phải rút các khẩu đội S-400 khỏi các khu vực nhạy cảm chiến lược như Kaliningrad để bù đắp tổn thất, chấp nhận phạm vi bảo vệ mỏng hơn dọc theo sườn Đông Bắc của NATO.

Việc mất đi 4 bệ phóng và đặc biệt là 2 radar S-400 khan hiếm tại một trung tâm xuất khẩu quan trọng đã cho thấy số lượng dự trữ phòng không cao cấp hữu hạn của Nga. Đối với Kiev, mỗi radar bị phá hủy là sự suy giảm cụ thể khả năng kiểm soát không phận Biển Đen của Moskva.

Đối với các nhà hoạch định NATO và ngành công nghiệp quốc phòng, bài học rút ra là rõ ràng: các kiến trúc phòng không và tên lửa tích hợp trong tương lai sẽ phải cơ động hơn, phân tán hơn và tập trung hơn nhiều vào các hệ thống chống UAV nếu muốn tồn tại trước một đối thủ sẵn sàng đánh đổi UAV giá rẻ để lấy những tài sản trị giá hàng tỷ đô la Mỹ.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc