Ukraine dồn lực xuống chiến trường phía nam, Nga tập trung sang phía đông

Kể từ đầu tháng 6, Quân đội Ukraine đã dồn lực mở cuộc phản công trên hướng Orikhiv thuộc tỉnh Zaporizhia. Sau nhiều khó khăn, quân đội Ukraine đã có bước tiến tới tuyến phòng thủ đầu tiên của quân Nga. Hiện Quân đội Ukraine đang dốc toàn lực để chọc thủng tuyến phòng ngự của Nga.

Điều đáng chú ý là để chiếm được một số vị trí ở mặt trận phía Nam, khi xe thiết giáp bị tổn thất nặng nề và thiếu xe tăng hạng nặng yểm trợ, Ukraine đã phải áp dụng chiến lược tấn công bằng làn sóng bộ binh mạo hiểm. Chiến thuật này đã làm tăng đáng kể tỷ lệ thương vong của binh lính.

Để vượt qua các bãi mìn của Nga ở hướng Orekhiv, binh lính Ukraine thậm chí phải rà phá thủ công; phương pháp tiến công này bị giới phân tích quân sự nghi ngờ về tính hiệu quả và điều này cũng xác nhận rằng, các bãi mìn dày đặc của Nga đã làm phá sản cuộc phản công của quân đội Ukraine.

Quyết tâm chính trị của Chính phủ Ukraine ở mặt trận phía Nam bắt nguồn từ tầm quan trọng chiến lược của nó. Nếu giành lại những khu vực này, Ukraine sẽ giành được lợi thế chính trị và quân sự to lớn, có thể đạt được bước đột phá về tinh thần trong nước và tìm kiếm thêm nguồn lực viện trợ từ phương Tây.

Chính phủ của Tổng thống Zelensky đã yêu cầu sự hỗ trợ quân sự như máy bay chiến đấu F-16 và thiết bị rà phá bom mìn từ Mỹ; nhưng các tướng lĩnh cấp cao của Mỹ đã bày tỏ sự không hài lòng với tiến độ của Ukraine và tin rằng, Quân đội Ukraine tiến quá chậm.

Đồng thời Viện nghiên cứu chiến tranh của Mỹ (ISW) đã chỉ ra rằng, việc Ukraine tập trung quá nhiều vào mặt trận phía Nam, thì mặt trận phía Đông có thể bị quân Nga tấn công mạnh, phá tan những lợi ích đạt được.

Hóa ra những tính toán của ISW là chính xác; lợi dụng cuộc xung đột Hamas-Israel và tình hình Trung Đông hỗn loạn, thu hút sự chú ý của Mỹ và phương Tây, quân đội Nga đã phát động một cuộc phản công như vũ bão ở mặt trận phía Đông; có thể làm thay đổi cục diện cuộc chiến.

Trong 20 ngày qua, thành phố Avdeevka nằm sát thành phố Donetsk của tỉnh Donetsk là điểm nóng, khi sức tấn công của quân đội Nga mạnh chưa từng có. Theo báo cáo từ chiến trường Avdeevka, các cuộc tấn công của Nga với trung bình hàng trăm trận đánh diễn ra mỗi ngày; trong đó, số thương vong của Ukraine đã tăng lên hơn sáu lần.

Thành phố Avdeevka có vị trí địa lý và ý nghĩa chiến lược thực sự rất lớn. Thành phố nằm ở phía bắc “thủ đô” Donetsk của nước cộng hòa tự xưng Donetsk (DPR), tuy là một thành phố nhỏ, chủ yếu hỗ trợ các ngành công nghiệp thép và năng lượng, nhưng không thể đánh giá thấp vị trí chiến lược của nó.

Về địa hình của Avdeevka, khu đô thị kéo dài từ tây bắc đến đông nam với tổng chiều dài khoảng 10 km, điểm rộng nhất chưa đến 3,7 km; nhưng là vị trí tiền phương mà Quân đội Ukraine kiểm soát gần “thủ đô” Donetsk nhất.

Khi cuộc nội chiến ở Ukraine bùng nổ năm 2014, Avdeevka là thành trì quan trọng của quân đội Ukraine ở khu vực Donbass. Do khoảng cách từ Avdeevka đến thành phố Donetsk chỉ 10 km, nên quân đội Ukraine rất coi trọng việc bảo vệ thành phố này.

Từ năm 2015 đến năm 2022, Ukraine đã đầu tư rất nhiều nhân lực và vật lực để biến thành phố nhỏ này thành một pháo đài kiên cố. Nhưng quan trọng hơn, Avadivka nằm trên “bức tường cao” của Donetsk, một lợi thế về mặt địa lý; từ đó mang lại cho quân đội Ukraine khả năng phòng thủ tự nhiên.

Bản thân thành phố Avdeevka nằm trên vùng đất cao với độ cao trung bình hơn 200m so với mực nước biển. Nếu quân đội Nga muốn chiếm thành phố, họ phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan “thấp đối cao”; điều này mang lại lợi thế đáng kể về mặt chiến lược cho quân đội Ukraine.

Nhìn chung, vị trí chiến lược và lợi thế địa lý tự nhiên của Avadivka trở thành tâm điểm của cuộc chiến giữa Ukraine và Nga. Thành phố nhỏ này chắc chắn chiếm một vị trí không thể thay thế trong chiến lược quân sự của hai nước. Với Nga, đó là “cái gai trong mắt” phải nhổ bằng mọi giá.

Vào tháng 2 năm nay, lực lượng dân quân Donetsk cố gắng mở một cuộc tấn công khác vào mặt trận phía bắc. Mục tiêu của họ là Stepove (Степове), nếu thành công, lực lượng Ukraine tại Avdeevka đứng trước nguy cơ bị cắt đứt đường tiếp tế. Tuy nhiên, Ukraine ngay lập tức huy động lực lượng dự bị để phản công, và cuộc tấn công của dân quân Donetsk đã thất bại.

Quân đội Nga cũng quyết tâm giải quyết vấn đề hóc búa của Avdeevka. Ngoài việc bảo vệ dân thường ở thành phố Donetsk khỏi các mối đe dọa, Avdeevka còn đóng vai trò quan trọng trong suốt cuộc xung đột ở Nga. Để đạt được mục tiêu này, quân đội Nga đã chọn mũi đột phá từ Krasnohorivka.

Đảm nhiệm hướng tiến công chủ yếu lần này là Lữ đoàn bộ binh cơ giới 114 thuộc Tập đoàn quân 1 của Quân khu phía Nam. Trước khi tổ chức tấn công, tất cả các cỡ nòng pháo, cối, pháo bắn đạn nhiệt áp và không quân chiến thuật Nga đã thực hành hỏa lực chuẩn bị 4 ngày đêm liên tục.

Sau khi chiến trường đã được “làm mềm”, quân Nga sử dụng một nhóm tấn công có quy mô tương đương một tiểu đoàn thiết giáp, gồm hàng chục xe tăng và xe bọc thép, tiến lên nhanh chóng. Đối mặt với lực lượng mạnh và bất ngờ như vậy, Ukraine nhanh chóng đánh mất vị trí chiến lược phía bắc Avadivka là núi xỉ thải (quân đội Ukraine gọi là điểm cao 260).

Trên sườn phía nam, quân Nga sử dụng đầu cầu là làng Vodyane để phát động tấn công và đã đạt được một số kết quả. Mặc dù quân Ukraine dựa vào công sự kiên cố để chống trả quyết liệt, nhưng do hỏa lực pháo binh và không quân Nga bắn phá mãnh liệt, nên đã phải lùi vào phía trong.

Trên hướng sườn phía bắc Avdeevka, sau khi chiếm núi xỉ, quân Nga đang chuẩn bị tấn công vào khu vực Nhà máy than cốc; ở hướng nam, quân Nga bất chấp thiệt hại khi tiến qua các bãi mìn, tiến nhanh tới tuyến phòng thủ Sjeverne- Tonen'ke; tạo thế bao vây nam bắc.

Trong cuộc tấn công của Nga vào Avdeevka, nhờ công sự kiên cố, nên tổn thất của quân Ukraine không lớn lắm; nhưng đối với Kiev và NATO, tình huống tấn công này chắc chắn là một lời cảnh tỉnh đối với họ. Bởi điều này cho thấy, quân Nga đã bước vào thế tấn công chủ động.

Hơn nữa, Lữ đoàn Phòng thủ Nội địa số 116 của Ukraine vẫn dựa vào địa hình và tuyến phòng thủ, có thể họ sẽ cầm cự được một thời gian. Tuy nhiên, với tiền đề NATO đã giảm hỗ trợ cho Ukraine, thì số phận của Avdeevka có vẻ không mấy lạc quan và tình hình tại đây thực sự nguy ngập.

Tiến Minh