Ukraine lập đội tuần tra, săn lùng và cưỡng chế tân binh tại hộp đêm, ga tàu

Những đội tuần tra này thường rình rập các khu vực công cộng như hộp đêm, buổi hòa nhạc, và ga tàu điện ngầm nhằm tìm kiếm tân binh. Tuy nhiên, các biện pháp này đã làm dấy lên nhiều cáo buộc về bạo lực và tham nhũng, khiến dư luận lo ngại.

Tân binh tiềm năng

Với mong muốn củng cố quân đội, các đội tuần tra thường bao gồm cảnh sát và sĩ quan nghĩa vụ quân sự rà soát những địa điểm công cộng đông đúc để tìm kiếm những người đàn ông trong độ tuổi chiến đấu.

Một số người bị bắt giữ ngay tại chỗ mà không được thông báo đầy đủ về quyền lợi của mình, trong khi những người khác bị đưa đến các văn phòng tuyển quân gần nhất, nơi họ có thể nhanh chóng bị đưa tới trại huấn luyện.

Câu chuyện của Andriy, một nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Kyiv, là một minh chứng điển hình. Dù có giấy tờ miễn trừ, anh vẫn bị đưa đến văn phòng tuyển quân và suýt bị gửi đến trại lính nếu không nhờ may mắn khi một bác sĩ phát hiện vấn đề về thị lực của anh và từ chối ký đơn nhập ngũ.

"Đó là một phép màu”, anh chia sẻ.

Một đội tuần tra bên trong một ga tàu điện ngầm ở Kyiv kiểm tra tình trạng nghĩa vụ quân sự của những người đàn ông trong độ tuổi chiến đấu - Ảnh: Al Jazeera

Bạo lực và tham nhũng tràn lan

Tình trạng bạo lực trong quá trình bắt giữ tân binh đã được ghi nhận. Vào tháng 5, một người đàn ông 32 tuổi tên Serhiy Kovalchuk đã qua đời sau khi bị đánh đập tại một văn phòng tuyển quân ở thành phố Zhitomir. Mặc dù các quan chức cho rằng anh qua đời do một cơn động kinh sau nhiều ngày uống rượu, gia đình anh lại tin rằng anh đã bị bạo hành trong quá trình bắt giữ.

Ngoài ra, tham nhũng trong quá trình tuyển quân cũng trở nên phổ biến. Những người có khả năng bị bắt đi lính có thể hối lộ để tránh nghĩa vụ quân sự, từ việc trả 400 USD để được thả ngay tại chỗ đến việc bỏ ra hàng nghìn đô la để mua giấy phép trốn khỏi đất nước hoặc có được "vé trắng" – một loại giấy tờ miễn trừ nghĩa vụ quân sự. Tình trạng này đã dẫn đến việc Tổng thống Volodymyr Zelensky phải sa thải hàng loạt quan chức tuyển quân vì các cáo buộc hối lộ và tham nhũng.

Nỗi lo lắng và sự phản kháng

Trong khi chính phủ Ukraine nỗ lực kêu gọi các tân binh, hàng nghìn người đã chọn con đường đào ngũ. Số liệu cho thấy hơn 100.000 quân nhân đã bỏ ngũ kể từ năm 2022, thường trong các nhóm từ 20 đến 30 người. Điều này phản ánh sự khủng hoảng của hệ thống nghĩa vụ quân sự ở một đất nước vốn nổi tiếng về nạn tham nhũng và tình trạng cưỡng bức tân binh.

Nhiều người dân Ukraine đang lo lắng về việc bị bắt đi lính. Volodymyr, một người đàn ông 34 tuổi, đã từ chối rời khỏi thị trấn miền đông Ukraine của mình, nơi chỉ cách chiến trường 10km, vì lo sợ sẽ bị ép cầm súng. Anh chia sẻ rằng quá nhiều người anh biết đã bị giết hoặc bị thương nặng, và anh không muốn trở thành nạn nhân tiếp theo.

Nâng cao nhận thức

Trung tướng Ihor Romanenko, cựu phó tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Ukraine, cho rằng chính phủ nên thay đổi chiến lược tuyển quân bằng cách thực hiện một chiến dịch nâng cao nhận thức thay vì sử dụng biện pháp cưỡng ép như hiện tại. Ông cho rằng điều quan trọng là phải "giải thích, thuyết phục và thu hút" những người có khả năng nhập ngũ thay vì cưỡng chế họ tham gia quân đội.

Mặc dù Ukraine đã triển khai nhiều biện pháp công nghệ, bao gồm ứng dụng Reserv+ cho phép cập nhật tình trạng nghĩa vụ quân sự từ điện thoại, song các cuộc tuần tra và kiểm tra giấy tờ vẫn tiếp tục gây lo ngại. Những người không cập nhật tình trạng nghĩa vụ quân sự có thể đối mặt với hình phạt nặng nề, bao gồm việc bị thu hồi giấy phép lái xe hoặc đóng băng tài khoản ngân hàng.

Hệ quả chiến dịch tuyển quân cưỡng chế

Sự cưỡng bức và các biện pháp cưỡng ép trong chiến dịch tuyển quân đã tạo ra không ít bất bình trong xã hội. Một số người dân Ukraine đã tìm cách trốn tránh nghĩa vụ quân sự bằng cách di cư hoặc xin quốc tịch tại các quốc gia khác. Vitaly, một sinh viên 23 tuổi đang theo học tại Đức, đã quyết định nộp đơn xin quốc tịch Đức sau khi bị từ chối dịch vụ tại lãnh sự quán Ukraine.

Trong khi đó, những người ở lại Ukraine phải đối mặt với nỗi lo bị bắt giữ bất cứ lúc nào. Boris, một người đàn ông 31 tuổi từ Kharkiv, cho biết anh đã chứng kiến cảnh những người đàn ông bị các đội tuần tra bắt giữ một cách tùy tiện và bị đưa thẳng tới trại huấn luyện. Anh lo sợ rằng, dù có quyền miễn trừ nghĩa vụ quân sự vì phải chăm sóc cha tàn tật, nhưng anh vẫn không dám đến văn phòng tuyển quân để nộp giấy tờ.

Chiến dịch tuyển quân của Ukraine đã trở thành một cuộc chiến căng thẳng giữa nghĩa vụ quốc gia và quyền tự do cá nhân. Trong bối cảnh chiến tranh vẫn tiếp diễn, các biện pháp cưỡng chế mạnh mẽ của chính phủ đang gây ra sự chia rẽ trong xã hội, và những vấn đề như tham nhũng và bạo lực càng làm tình hình trở nên phức tạp hơn. Điều này đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả và đạo đức của chiến dịch này, trong khi hàng nghìn người dân Ukraine vẫn sống trong nỗi lo sợ bị bắt đi lính bất cứ lúc nào.

Hoàng Vũ