Ukraine rơi vào thế khó khi Tổng thống Trump vội rời G7 và không gặp ông Zelensky

Ông Zelensky không chỉ không gặp được Tổng thống Trump, Ukraine còn bị phủ quyết tuyên bố ủng hộ tại G7 (trong ảnh: Các đại biểu tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 ở Alberta, Canada ngày 16/6/2025). Ảnh: The Globe and Mail/TTXVN

Theo tờ Guardian (Anh) ngày 17/6, hội nghị thượng đỉnh G7 tại Canada tuần này được kỳ vọng là một cơ hội vàng để Ukraine tìm kiếm sự ủng hộ mạnh mẽ từ phương Tây, đặc biệt là từ Mỹ. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã thực hiện chuyến bay dài khoảng 8000 km với hy vọng có cuộc gặp riêng và nhận được cam kết hỗ trợ từ Tổng thống Donald Trump. Tuy nhiên, việc Tổng thống Trump đột ngột rời hội nghị trước khi cuộc gặp dự kiến diễn ra, với lý do tập trung vào cuộc xung đột Israel - Iran mà không đề cập đến tình hình Ukraine, đã khiến Kiev rơi vào thế khó khăn, mang theo nhiều sự thất vọng.

Sự rời đi bất ngờ và đòn giáng ngoại giao

Quyết định vội vã rời G7 của Tổng thống Trump, được thông báo cho các nhà lãnh đạo khác vào buổi chiều trước cuộc gặp với ông Zelensky, đã vô hiệu hóa mục đích chính của phiên họp đặc biệt về Ukraine – vốn được thiết kế để tranh thủ sự ủng hộ của Tổng thống Trump nhằm gây áp lực với Tổng thống Nga Vladimir Putin về đồng ý ngừng bắn. Điều này không chỉ khiến ông Zelensky không thể gặp mặt trực tiếp Tổng thống Mỹ mà còn đặt ra câu hỏi về tầm quan trọng của Ukraine trong chương trình nghị sự của Washington.

Thêm vào đó, một đòn giáng ngoại giao nữa đối với Kiev là việc Mỹ đã phủ quyết tuyên bố chung về Ukraine tại hội nghị thượng đỉnh G7. Lý do được đưa ra là nội dung tuyên bố quá "chống Nga" và có thể gây tổn hại đến các cuộc đàm phán với Moskva. Thay vào đó, một số nội dung liên quan đến cuộc chiến sẽ được đưa vào "tuyên bố chủ tịch" của Thủ tướng Canada Mark Carney.

Một số quan chức Ukraine bày tỏ sự không chắc chắn về việc liệu Tổng thống Zelensky có nên tham dự hội nghị thượng đỉnh NATO tại Hague vào tuần tới hay không, vì không có gì đảm bảo rằng Tổng thống Trump sẽ có mặt. Một người trong số họ nói: “Đây là mối nguy hiểm thường trực khi Ukraine là nạn nhân của các sự kiện và khoảng chú ý ngắn ngủi của Tổng thống Trump”.

Tổng thống Zelensky đã coi hội nghị G7 là một trong hai "cơ hội vàng" để gây sức ép chung từ phương Tây lên chính quyền Trump và thảo luận về kế hoạch mua hệ thống phòng không và vũ khí trị giá từ 30 đến 50 tỷ USD từ Mỹ như một hình thức đảm bảo an ninh. Ukraine thậm chí đã đề xuất mua vũ khí của Mỹ, bao gồm cả hệ thống phòng không mới, nhằm tránh lời phàn nàn của ông Trump rằng Ukraine là gánh nặng cho ngân sách Mỹ. Mặc dù đã có những tín hiệu cho thấy Mỹ sẵn sàng bán vũ khí cho Ukraine, nhưng ông Trump, người vừa thực hiện cuộc điện đàm với Tổng thống Putin trong tuần này, đôi khi lại lập luận rằng việc cung cấp vũ khí cho Ukraine sẽ chỉ kéo dài cuộc chiến mà ông cam kết sẽ chấm dứt.

Áp lực về giá dầu và trừng phạt Nga

Bên cạnh vấn đề vũ khí, Tổng thống Zelensky cũng đã tìm kiếm sự đồng ý của Mỹ về việc cắt giảm giá dầu từ 60 USD một thùng xuống còn 45 USD trong nỗ lực cắt giảm doanh thu dầu mỏ của Nga. Mức giá dầu giới hạn này đòi hỏi sự thực thi phức tạp và cần ít nhất sự ủng hộ ngầm của Mỹ để có thể thiết lập hiệu quả. Mặc dù giá dầu tăng đột biến gần đây do cuộc khủng hoảng ở Trung Đông giữa Israel và Iran, cuộc tranh luận về việc hạ giá trần đã trở thành tâm điểm do giá dầu giảm chậm trước đó. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cũng thừa nhận áp lực tức thời để hạ giá trần đã giảm.

Tại các cuộc thảo luận bên lề hội nghị, Tổng thống Trump đã bày tỏ không đồng ý trong việc áp đặt thêm bất kỳ lệnh trừng phạt nào lên Nga, cho rằng châu Âu nên "làm điều đó trước" và rằng "các lệnh trừng phạt khiến chúng ta mất rất nhiều tiền, hàng tỷ USD". Điều này đối lập với quan điểm của Thủ tướng Anh Keir Starmer, người đã thúc đẩy các đồng minh thắt chặt giá dầu đối với Nga và công bố lệnh trừng phạt đối với 20 tàu chở dầu của Nga cùng các biện pháp mới nhắm vào các công ty quản lý các tàu này. Ông Starmer tin tưởng mạnh mẽ rằng các hạn chế về giá dầu thô của Nga nên được tăng cường để làm cạn kiệt nguồn thu từ năng lượng của nước này.

Trong khi đó, EU đang tiến gần đến việc nhất trí gói trừng phạt thứ 18, bao gồm lệnh cấm nhập khẩu dầu của Nga do các nước thứ ba tinh chế rồi xuất khẩu sang châu Âu. Kế hoạch này có ý định chỉ định dầu là của Nga và do đó bị cấm, trừ khi nhà nhập khẩu có tài liệu rõ ràng chứng minh dầu có nguồn gốc từ nơi khác. Các quốc gia thành viên EU cũng sẽ phải công bố "kế hoạch đa dạng hóa" mới cho thấy cách họ sẽ chấm dứt sự phụ thuộc vào cả dầu và khí đốt của Nga.

Kaja Kallas, người đứng đầu Cơ quan đối ngoại của EU, tin rằng dù lệnh trừng phạt mất nhiều thời gian hơn dự kiến để có tác động, nhưng tình hình đã thay đổi. Bà cho biết tuần trước: “Nga đã mất hàng chục tỷ USD doanh thu từ dầu mỏ. Nền kinh tế của họ đang suy thoái và GDP của họ đã giảm”. Bà cũng nhấn mạnh rằng việc trừng phạt “đội tàu ma” (các tàu chở dầu không có cờ của Nga) đã có tác động đặc biệt, khiến lượng dầu xuất khẩu từ Nga qua các tuyến Biển Đen và Biển Baltic giảm 30% trong một tuần. “Chỉ trong tháng 5, quỹ đầu tư quốc gia của Nga đã giảm 6 tỷ USD, từ 42 tỷ USD xuống còn 36 tỷ USD, và có thể cạn kiệt vào năm sau. Bằng cách cắt đứt các nguồn thu, chúng tôi ngăn họ bổ sung quỹ của Nga”, bà Kallas nói.

Trước khi đến dự hội nghị G7, Tổng thống Zelensky cũng đã thăm Áo để thuyết phục quốc gia này làm một bên trung gian tiềm năng khác trong cuộc xung đột với Nga. Áo có mối quan hệ chặt chẽ với Nga và được một số nhà lãnh đạo Ukraine coi là bên trung gian đáng tin cậy hơn Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia có nhiều lợi ích thương mại với Moskva, cho một giải pháp hòa bình.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc