Ukraine thành 'chiến địa' mới trong tranh giành ảnh hưởng Mỹ - Trung

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton đã gặp các nhà lãnh đạo Ukraine, bao gồm cả Tổng thống Volodymyr Zelensky, tại Kyiv hôm 28/8. Đại sứ quán Mỹ cho biết chuyến đi được sắp xếp vội vã nhằm mục đích nhấn mạnh sự ủng hộ của Mỹ đối với chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, cũng như "con đường thống nhất châu Âu - Đại Tây Dương".

Tuy nhiên, theo bài viết trên Nikkei Asian Review, mục đích chính của nó là ngăn chặn nỗ lực của Trung Quốc để mua Motor Sich, một nhà cung cấp động cơ lớn cho máy bay trực thăng quân sự.

Chặn đầu tư của "kẻ thù tiềm năng"

Theo các nguồn tin, Beijing Skyrizon Aviation đang tìm cách mua 50% cổ phần của nhà sản xuất Ukraine đang gặp khó khăn. Nhà đầu tư hàng không Trung Quốc đã thông báo cung cấp 100 triệu USD cho ngành công nghiệp máy bay của Ukraine và đang chờ phê duyệt thỏa thuận.

Wang Jing, chủ tịch của Skyrizon, được cho là có quan hệ mật thiết với đảng Cộng sản Trung Quốc và quân Giải phóng Nhân dân (PLA).

Trung Quốc đang xem xét việc mua lại công nghệ quân sự của Ukraine, bao gồm cả việc mua cổ phần của nhà sản xuất động cơ máy bay trực thăng quân sự. Ảnh: Reuters.

Trong khi Ủy ban Chống độc quyền của Ukraine xem xét kỹ lưỡng thỏa thuận được đề xuất, Mỹ được cho là đang xem xét ủng hộ một công ty của nước này đấu thầu Motor Sich thông qua Overseas Private Investment Corp, cơ quan chính phủ cung cấp hỗ trợ tài chính cho các công ty Mỹ muốn đầu tư vào các thị trường mới nổi.

Mỹ không che giấu lợi ích chiến lược của mình trong việc tìm cách chặn đầu tư của Skyrizon. Phát biểu với truyền thông Ukraine trước cuộc gặp với ông Zelensky, cố vấn an ninh Bolton nói công nghệ quốc phòng không nên trao lại cho một "kẻ thù tiềm năng", thêm vào đó là lợi ích của không chỉ Ukraine mà cả Mỹ, Nhật Bản và những người bên liên quan khác.

Hôm 30/8, ông Bolton tuyên bố Mỹ sẽ tăng cường hỗ trợ quân sự cho Ukraine, mặc dù Tổng thống Donald Trump dường như mâu thuẫn với cam kết vào ngày hôm sau. Theo báo chí Mỹ, ông Trump đã yêu cầu ông Bolton và những người khác đình chỉ và xem lại gói viện trợ quân sự trị giá 250 triệu USD cho Kiev.

Trung Quốc đã tìm kiếm công nghệ quân sự Ukraine trong một thời gian. Ukraine là nhà cung cấp thiết bị quan trọng cho ngành công nghiệp quốc phòng của Liên Xô cũ.

Tàu sân bay đầu tiên được chế tạo trong nước của Trung Quốc, tàu Liêu Ninh, dựa trên một tàu sân bay Ukraine, Varyag, được Bắc Kinh mua lại. Skyrizon đã mua công nghệ từ Antonov, nhà sản xuất máy bay vận tải lớn nhất thế giới của Ukraine, Antonov 225.

Năm 2017, Skyrizon đã đồng ý mua cổ phần của Motor Sich, nhưng Tòa án Tối cao Ukraine đã ban hành lệnh cấm ngăn chặn thỏa thuận sau vận động hành lang của Mỹ và Nhật Bản.

"Việc mua lại Motor Sich sẽ giúp củng cố công nghệ quân sự của Trung Quốc và trở thành mối đe dọa", theo một nguồn tin ngoại giao của Nhật Bản.

Phe thân Trung nổi lên ở Ukraine

Trung Quốc đã biến Ukraine thành một mắt xích quan trọng trong chương trình cơ sở hạ tầng Sáng kiến Vành đai và Con đường. Theo dự án chung trị giá 7 tỷ USD được công bố vào cuối năm 2017, Trung Quốc đang đẩy mạnh việc xây dựng cảng và đường cao tốc ở Ukraine.

Khoản tiền lớn đang phát huy tác dụng. Theo một quan chức cấp cao của Ukraine, ngoài các phe thân Mỹ, thân châu Âu và thân Nga trong cộng đồng chính trị và kinh doanh của Ukraine, tiếng nói thân Trung Quốc đang nổi lên.

Ông John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, tuyên bố Washington không chấp thuận thỏa thuận đang chờ xem xét để Trung Quốc mua lại nhà sản xuất động cơ máy bay Ukraine Motor Sich. Ảnh: AP.

Ukraine đang ngày càng trở nên quan trọng đối với Trung Quốc trong bối cảnh cuộc chiến thương mại với Mỹ leo thang. Để chống lại thuế quan cao hơn của Mỹ, Trung Quốc, vốn từ lâu đã dựa vào Mỹ để nhập khẩu ngũ cốc, coi Ukraine - "vựa lúa của châu Âu" - là nhà cung cấp thay thế.

Ukraine đã cung cấp khoảng 80% lượng ngô nhập khẩu của Trung Quốc. Bây giờ, họ đẩy mạnh xuất khẩu đậu nành, mặt hàng trước đây Trung Quốc chủ yếu mua từ Mỹ.

Các thỏa thuận của Trung Quốc với Kiev được Nga dung túng. Moscow có lẽ thích Ukraine thân thiết với Trung Quốc hơn là Mỹ và châu Âu.

Trung Quốc và Nga cũng đang xích lại gần nhau hơn. Hợp tác quân sự song phương đang tăng tốc, khi hai bên tổ chức các cuộc tập trận chung với tần suất ngày càng tăng.

Chủ tịch Wang của Skyrizon được cho là có mối liên hệ tốt với Điện Kremlin, và có suy đoán rằng Nga đang ủng hộ nỗ lực của công ty Trung Quốc trong việc tiếp quản Motor Sich.

Tại hội nghị thượng đỉnh G7 gần đây ở Pháp, ông Trump lập luận rằng Nga nên được nhận lại vào "câu lạc bộ", điều này sẽ giúp giảm bớt các biện pháp trừng phạt lớn đối với việc sáp nhập Crimea.

Chuyến thăm của ông Bolton tới Ukraine, ngay cả khi ông Trump có đường lối hòa hoãn hơn với Nga, có vẻ như là một nỗ lực để giữ Kiev về phía mình. Nhưng các động thái của họ ở Ukraine ít liên quan đến Nga hơn là mong muốn kiềm chế Trung Quốc.

Tuyết Mai
Theo Nikkei Asian Review