Ukraine triển khai tên lửa đạn đạo Sapsan, hy vọng thay đổi cục diện tấn công tầm xa

Việc Ukraine xác nhận tên lửa đạn đạo Sapsan hiện đã được đưa vào sử dụng đánh dấu một thời điểm quan trọng trong quá trình chuyển đổi của nước này hướng tới khả năng tấn công tầm xa tự chủ nhằm vào các mục tiêu quân sự của Nga.

Động thái này báo hiệu ý định của Kyiv trong việc duy trì khả năng tấn công tầm xa bất chấp chu kỳ cung cấp của phương Tây và mở rộng thêm các mối đe dọa mà Nga hiện phải tính đến.

Ukraine công khai thừa nhận lực lượng vũ trang nước này đã bắt đầu sử dụng tên lửa đạn đạo chiến thuật Sapsan, một chương trình nội địa được thảo luận từ lâu nhưng cho đến nay vẫn còn khá bí mật. Phát biểu tại Kyiv mới đây, Tổng thống Volodymyr Zelensky xác nhận hệ thống này đang được sử dụng cùng với tên lửa hành trình Neptun cũng như các hệ thống tấn công Palianytsia và Flamingo.

Thông báo này đánh dấu một bước tiến quyết định trong nỗ lực của Kyiv nhằm giảm sự phụ thuộc vào vũ khí tầm xa nước ngoài và báo hiệu khả năng tên lửa đạn đạo nội địa đã đi vào hoạt động chiến đấu. Trong cuộc chiến ngày càng được định hình bởi các cuộc tấn công sâu vào hậu phương, sự ra mắt của Sapsan nhấn mạnh rằng Ukraine hiện có thể đe dọa các mục tiêu quan trọng nằm sâu phía sau tiền tuyến bằng các hệ thống mà nước này kiểm soát.

Trả lời câu hỏi của các nhà báo, ông Zelensky tuyên bố Ukraine “đã bắt đầu” sử dụng Sapsan nhưng từ chối tiết lộ số lượng tên lửa hoặc bệ phóng đang hoạt động.

Mô tả công khai về cấu hình xuất khẩu cho thấy tầm bắn tối đa của trên lửa Sapsan trong khoảng 280-300 km với đầu đạn nặng khoảng 480 kg. Những thông số này phù hợp với ngưỡng của Chế độ kiểm soát công nghệ tên lửa đối với khách hàng nước ngoài. Tuy nhiên, đối với Ukraine, phạm vi hoạt động được cho là rộng hơn: các phiên bản nội địa có khả năng đạt tầm bắn 400-500 km.

Thông tin xác nhận mới nhất từ Ukraine được đưa ra chỉ vài tháng sau khi các cơ quan an ninh và Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố một chiến dịch phối hợp đã “làm tê liệt” việc sản xuất tên lửa Sapsan bằng cách tấn công các văn phòng thiết kế, nhà máy nhiên liệu và cơ sở lắp ráp ở các vùng Sumy và Dnipropetrovsk.

Trong các bài bình luận được lan truyền trên các phương tiện truyền thông Nga và Belarus, Sapsan được mô tả là một hệ thống tầm trung với tầm bắn lý thuyết lên đến 750 km, đủ để đe dọa cả Moscow và Minsk. Những tuyên bố này vượt xa tầm bắn 400-500 km thường được gán cho tên lửa nội địa này, nhưng cũng nhấn mạnh mức độ mà Nga hiện nay công khai thừa nhận Sapsan là một mối đe dọa tầm xa nghiêm trọng.

Trong phần lớn thời gian chiến tranh, lựa chọn tên lửa đạn đạo duy nhất trên chiến trường của Ukraine là các hệ thống cũ, với tầm bắn khoảng 120 km, khiến các căn cứ không quân và hậu cần quan trọng nằm sâu bên trong lãnh thổ Nga nằm ngoài tầm với. Tên lửa ATACMS do phương Tây cung cấp, được bàn giao theo từng giai đoạn kể từ năm 2023, đã mở rộng tầm bắn lên khoảng 165 km đối với các biến thể ban đầu và lên đến khoảng 300 km đối với các mẫu hiện đại hiện đang được Ukraine sử dụng.

Tên lửa hành trình lại kể một câu chuyện khác: tên lửa Neptune do Ukraine phát triển đã chứng minh khả năng tấn công ở tầm xa lên đến 1.000 km, trong khi tên lửa tấn công mặt đất Flamingo được cho là có thể đạt gần 3.000 km, mặc dù với tải trọng nhỏ hơn và thời gian bay dài hơn. Do đó, Sapsan lấp đầy khoảng trống giữa các dòng tên lửa này.

Xét thuần túy về mặt địa lý, ngay cả con số tầm bắn 400-500 km cũng làm thay đổi bản đồ tấn công của Ukraine. Các bệ phóng đặt ở miền trung hoặc bắc Ukraine có thể đe dọa các căn cứ không quân và trung tâm hậu cần ở các vùng Bryansk, Kursk và Belgorod của Nga, cũng như các đầu mối đường sắt và các trung tâm chỉ huy quan trọng xung quanh Smolensk và Voronezh. Nếu tầm bắn xa hơn mà các báo cáo của Nga đưa ra được hiện thực hóa trong các phiên bản sau này, phạm vi lý thuyết sẽ mở rộng đến khu vực đô thị rộng lớn hơn của Moscow, mặc dù không có bằng chứng công khai nào cho thấy Ukraine đã chứng minh được những cú bắn như vậy.

Không giống như ATACMS và các tên lửa phương Tây khác, việc sử dụng chúng bị hạn chế bởi các điều kiện chính trị và các lằn ranh đỏ thay đổi liên tục về các cuộc tấn công bên trong lãnh thổ Nga, Sapsan hoàn toàn do Ukraine thiết kế, sản xuất và chỉ huy. Điều đó mang lại cho Kyiv một công cụ độc lập để thực hiện các cuộc tấn công chính xác tầm xa ngay cả khi việc cung cấp từ nước ngoài chậm lại hoặc các quy định sử dụng trở nên chặt chẽ hơn. Kết hợp với kho vũ khí tên lửa hành trình tầm xa Neptun, Flamingo và các hệ thống không người lái khác, nó cho phép Ukraine phối hợp các loạt tấn công hỗn hợp.

Tuy nhiên, tính minh bạch của chương trình sẽ làm tăng động lực cho Nga nhắm mục tiêu vào cơ sở công nghiệp quốc phòng của Ukraine và miêu tả sự hợp tác kỹ thuật của châu Âu là sự tham gia trực tiếp vào cuộc chiến, như được phản ánh trong các cáo buộc gần đây rằng các chuyên gia phương Tây đã giúp Ukraine tổ chức sản xuất tên lửa Sapsan.

Theo Armyrecognition