Ukraine viết lại chiến lược phòng không bằng UAV đánh chặn giá rẻ
Thay vì phụ thuộc vào các hệ thống tên lửa đắt đỏ, Ukraine đang đẩy mạnh triển khai UAV đánh chặn giá rẻ, sản xuất quy mô lớn và linh hoạt, mở ra một hướng tiếp cận mới trong cuộc chiến bảo vệ bầu trời trước mối đe dọa ngày càng gia tăng.
Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái diễn ra thường xuyên của Nga nhằm vào các thành phố và cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine đã buộc Kiev phải điều chỉnh lại chiến lược phòng không, đồng thời phát triển các phương tiện đánh chặn máy bay không người lái có chi phí thấp, chỉ khoảng 1.000 USD mỗi chiếc.
Ảnh minh họa: AP
Ukraine tăng cường tích hợp UAV giá rẻ cho phòng phông
Chỉ trong vài tháng qua, các máy bay không người lái đánh chặn của Ukraine đã được chuyển từ giai đoạn nguyên mẫu sang sản xuất hàng loạt, đánh dấu một bước chuyển mới trong tác chiến hiện đại.
Việc phòng thủ của Ukraine ngày càng phụ thuộc vào quá trình sản xuất quy mô lớn, khả năng thích ứng nhanh và tích hợp các hệ thống chi phí thấp vào mạng lưới phòng không hiện có, thay vì chỉ dựa vào một số ít loại vũ khí đắt đỏ và khó thay thế.
Những mẫu máy bay không người lái như Sting – do công ty khởi nghiệp Wild Hornets vận hành và mẫu Bullet mới xuất hiện có khả năng tăng tốc đột ngột trước khi lao thẳng vào máy bay không người lái của đối phương. Chúng được điều khiển thông qua màn hình theo dõi hoặc kính quan sát góc nhìn thứ nhất (FPV).
Yếu tố kinh tế đóng vai trò then chốt. Ông Andrii Lavrenovych, thành viên hội đồng chiến lược của công ty khởi nghiệp General Cherry – đơn vị phát triển nguyên mẫu UAV Bullet – cho biết các máy bay không người lái bị bắn hạ có giá trị từ 10.000 đến 300.000 USD mỗi chiếc.
Nga hiện ưu tiên sử dụng máy bay không người lái cảm tử Shahed do Iran thiết kế, đồng thời đã phát triển nhiều biến thể của dòng máy bay cánh tam giác này. Các phiên bản mới được trang bị thiết bị gây nhiễu, camera và thậm chí cả động cơ phản lực, phản ánh cuộc chạy đua đổi mới công nghệ không ngừng trong xung đột.
“Trong một số lĩnh vực, họ đi trước chúng tôi một bước. Ở những lĩnh vực khác, chúng tôi đưa ra các giải pháp sáng tạo và buộc họ phải trả giá”, ông Lavrenovych nhận định.
Không phải là giải pháp vạn năng
Theo ông Federico Borsari, nhà phân tích quốc phòng tại Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu (CEPA) có trụ sở tại Washington, máy bay không người lái đánh chặn là sự bổ sung quan trọng cho kho vũ khí chống máy bay không người lái của Ukraine cũng như của châu Âu.
“Máy bay không người lái đánh chặn giá rẻ đã trở nên quan trọng đến mức có thể coi chúng là nền tảng của các hệ thống chống máy bay không người lái hiện đại. Chúng làm thay đổi căn bản bài toán chi phí và quy mô của phòng không”, ông Borsari nói.
Tính cơ động cao và chi phí thấp cho phép các hệ thống này bảo vệ được nhiều mục tiêu hơn. Tuy nhiên, ông Borsari cũng cảnh báo rằng “sẽ là một sai lầm nếu coi chúng như một giải pháp vạn năng”.
Theo ông, hiệu quả của máy bay đánh chặn phụ thuộc vào hệ thống cảm biến, năng lực chỉ huy – kiểm soát nhanh chóng và đội ngũ vận hành được đào tạo bài bản. Chúng cần được tích hợp trong một hệ thống phòng không đa tầng, từ tên lửa trị giá hàng triệu USD cho đến các biện pháp đơn giản hơn như lưới và pháo phòng không.
Các nhà hoạch định quốc phòng tại Ukraine và NATO dự báo việc sản xuất máy bay không người lái quy mô lớn của cả Nga và Ukraine sẽ tiếp diễn trong năm 2026. Điều này làm gia tăng tính cấp bách đối với các kế hoạch của châu Âu nhằm xây dựng một hệ thống phòng không nhiều lớp, được gọi là “bức tường máy bay không người lái”.
Mạng lưới này, dự kiến triển khai trong vòng hai năm dọc theo biên giới phía đông châu Âu, được thiết kế để phát hiện, theo dõi và đánh chặn máy bay không người lái. Trong đó, các máy bay không người lái đánh chặn theo mô hình của Ukraine được kỳ vọng sẽ đóng vai trò then chốt trong việc vô hiệu hóa các mối đe dọa.
Các nhà sản xuất máy bay không người lái của Ukraine cũng dự kiến sẽ mở rộng hợp tác sản xuất với các công ty Mỹ và châu Âu trong năm tới. Việc kết hợp các thiết kế đã được kiểm nghiệm trong thực chiến cùng dữ liệu tác chiến quý giá với quy mô sản xuất và nguồn lực tài chính của phương Tây được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sản lượng, đồng thời đưa Ukraine tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng của các nước thành viên NATO.
Theo ông Lavrenovych, xu hướng phổ biến hiện nay là gia tăng mức độ tự động hóa trong xung đột.
“Các nhóm chiến đấu cơ động không cần phải tiến sát tiền tuyến - nơi họ có thể trở thành mục tiêu, thay vào đó, nhiều công việc sẽ do UAV đảm nhận. Máy bay không người lái cần đạt được khả năng hoạt động như những robot tự hành hoàn toàn, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để giúp binh sĩ của chúng ta tăng cơ hội sống sót”, ông Lavrenovych lưu ý.
