Ứng dụng công nghệ cảnh báo sớm thiên tai: yêu cầu cấp thiết
Chiều 25/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai tổ chức Diễn đàn 'ứng dụng khoa học, công nghệ trong dự báo và cảnh báo sớm thiên tai'.
Chiều 25/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai tổ chức Diễn đàn “Ứng dụng khoa học, công nghệ trong dự báo và cảnh báo sớm thiên tai”.
Quang cảnh diễn đàn.
Đòi hỏi từ thực tiễn
Chia sẻ tại diễn đàn, ông Đặng Công Hưởng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh cho biết, Bắc Ninh nằm ở vùng hạ lưu sông Hồng - Thái Bình, nơi giao thoa của nhiều dòng sông lớn như sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, sông Đuống.
Địa hình đặc thù giúp tỉnh phát triển mạnh công nghiệp - đô thị nhưng cũng khiến khu vực luôn trong tình thế chịu áp lực lớn từ mưa lũ, triều cường và úng ngập. Trong các đợt mưa lũ gần đây, nhiều công trình thủy lợi của Bắc Ninh phải vận hành ở mức căng thẳng: đê kè xuất hiện thẩm lậu, sạt lở; một số đê bối bị tràn hoặc vỡ cục bộ...
“Những hình thái mưa lũ bất thường năm sau cao hơn năm trước, vượt xa quy luật lịch sử, cho thấy phương thức ứng phó truyền thống “trông trời, trông nước” không còn đủ. Chúng ta buộc phải chuyển mạnh sang tư duy chủ động, dựa trên dữ liệu và công nghệ” - ông Đặng Công Hưởng bày tỏ quan điểm.
Không chỉ tại Bắc Ninh, công tác phòng, chống và giảm nhẹ rủi ro thiên tai cũng đặt ra những yêu cầu mới tại các địa phương khác của cả nước. Ở đó, dự báo và cảnh báo sớm thiên tai đóng vai trò then chốt, mà trước hết là năng lực giám sát, dự báo và cảnh báo sớm.
TS Cao Đức Phát chia sẻ tại diễn đàn.
TS Cao Đức Phát, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai cho rằng, những năm gần đây, Nhà nước cùng các doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cộng đồng quốc tế đã đầu tư nâng cao năng lực quan trắc, dự báo và đạt được nhiều tiến bộ, đặc biệt trong dự báo bão.
Tuy vậy, trong bối cảnh các loại hình thiên tai diễn biến ngày một dồn dập, bất thường, khốc liệt hiện nay, thiên tai ngày càng khó lường và đa dạng, công tác giám sát, dự báo và cảnh báo sớm vẫn còn những hạn chế so với yêu cầu thực tiễn đặt ra.
“Lực lượng tuyến đầu mới”
Thực tế cho thấy, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, nhất là công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, đang mở ra cơ hội mới để nâng cao hiệu quả dự báo. Ngoài dữ liệu vệ tinh, nhiều thiết bị tự động đo mưa, radar, cảm biến đo nhiệt độ, gió, mực nước, lưu tốc hay dịch chuyển đất đá đang được triển khai, cho phép tích hợp thông tin nhanh hơn, mô phỏng chính xác hơn theo từng địa bàn và truyền tải kịp thời đến người dân.
Tại diễn đàn tổ chức chiều 25/11, một số công nghệ cũng đã được giới thiệu đến các đại biểu nhằm đánh giá, làm rõ những hiệu quả thiết thực từ ứng dụng khoa học công nghệ trong cảnh báo sớm.
Phần mềm cảnh báo thiên tai được ứng dụng tại Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai.
Điển hình là công nghệ cảnh báo mưa lũ ngập lụt theo thời gian thực được phát triển bởi Công ty CP tư vấn và phát triển kỹ thuật tài nguyên nước; hệ thống hỗ trợ vận hành hồ chứa của trong bão lũ cực đoan của Liên danh Kyushu - Weatherplus, hay phần mềm cảnh báo và xây dựng kịch bản di dời dân trước thiên tai của Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai…
TS Cao Đức Phát nhấn mạnh, trong công tác dự báo và cảnh báo sớm thiên tai, khoa học - công nghệ đã và đang trở thành “lực lượng tuyến đầu mới”, giúp mô phỏng mưa lũ chi tiết, cảnh báo sớm nguy cơ thiên tai. Qua đó, hỗ trợ đặc lực cho nhiệm vụ chỉ huy và ra quyết định ứng phó thiên tai kịp thời.
Đại diện Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai đề xuất các địa phương, trong đó có miền Bắc, cần nghiên cứu xây dựng mô phỏng rủi ro ngập lụt và sạt lở theo từng vùng, từng cấp độ, từng bước hoàn thiện để phục vụ cảnh báo chủ động.
Các chuyên gia, nhà khoa học đồng tình rằng, dự báo và cảnh báo sớm đóng vai trò then chốt trong phòng, chống và giảm nhẹ rủi ro thiên tai, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang làm gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan.
Việc nâng cao hiệu quả công tác dự báo, cảnh báo sớm là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Và để khoa học, công nghệ dẫn dắt nhiệm vụ này thì việc đầu tư thiết bị quan trắc, hệ thống cảnh báo và một bộ máy vận hành ổn định, được duy trì lâu dài là vấn đề cần tiếp tục được quan tâm trong thời gian tới.
