Ứng dụng công nghệ trong phòng cháy, chữa cháy

Công nhân tháo gỡ các khung sắt cơi nới tại cư xá Độc Lập sau vụ cháy.

Nhiều nguyên nhân dẫn đến cháy, nổ

Những năm qua, các vụ cháy, nổ diễn ra trên địa bàn thành phố đã gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản trên địa bàn thành phố. Theo thống kê, trong giai đoạn 2018-2022, thành phố xảy ra 1.532 vụ cháy, làm chết 80 người, bị thương 171 người, thiệt hại tài sản ước tính thành tiền khoảng 85,36 tỷ đồng.

Năm 2023, trên địa bàn xảy ra 498 vụ cháy làm 11 người tử vong, 13 người bị thương. Năm 2024, số vụ cháy được kiềm chế và kéo giảm 437 vụ cháy, giảm 56 vụ (giảm hơn 11%), tuy nhiên, thiệt hại về người tăng gần 46% khi có 16 người chết từ các vụ cháy, nổ.

Sau hợp nhất thành phố có khoảng 100.000 cơ sở thuộc nhóm nhà trọ, nhà ngăn phòng cho thuê, nhà nhiều căn hộ, nhà ở kết hợp sản xuất kinh doanh được xếp vào diện có nguy cơ cháy nổ cao, nguy hiểm cao.

Đặc biệt, tình trạng cơi nới, lắp ráp “chuồng cọp” tại các chung cư cũ trên địa bàn dù đã được cơ quan chức năng triển khai quyết liệt nhằm tuyên truyền, vận động tháo dỡ nhưng đến tháng 9 năm nay, các đơn vị mới thực hiện tháo dỡ được hơn 14.000 căn hộ. Số hộ còn lại khoảng 716 căn hộ vẫn đang tiếp tục được thực hiện.

Hình ảnh vụ cháy tại cư xá Độc Lập tháng 7/2025.

Phòng Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn, cứu hộ, Công an Thành phố Hồ Chí Minh (PC07) cho biết: Nguyên nhân dẫn đến các vụ hỏa hoạn do ý thức chấp hành các quy định về an toàn phòng cháy, chữa cháy của chủ gia đình, chủ cơ sở không cao; người dân còn chủ quan, lơ là, xem nhẹ công tác an toàn cho chính bản thân và gia đình mình; vi phạm các quy định an toàn trong sử dụng điện (chiếm đến 70% số vụ). Ngoài ra, tình trạng sắp xếp hàng hóa dễ cháy với khối lượng lớn ở khu vực kinh doanh tầng trệt, trên các lối đi lại, tự ý lắp đặt thêm cửa, lồng sắt bảo vệ... dẫn đến tình trạng bít lối thoát hiểm khi xảy ra cháy.

Thống kê cũng cho thấy, các vụ cháy vào ban đêm thường gây thiệt hại lớn về người là do không có hệ thống báo cháy tự động nên chậm phát hiện các sự cố, khiến nạn nhân dễ bị ngạt khói gây bất tỉnh và tử vong. Vụ cháy khiến 8 người tại cư xá Độc Lập, phường Phú Thọ Hòa xảy ra mới đây là một ví dụ điển hình đối với thực trạng này.

Ứng dụng công nghệ để xử lý cháy nổ chủ động

Theo Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố hiện có 474 chung cư cũ xây từ trước năm 1975, trong đó có 115 chung cư cấp C, 15 chung cư cấp D.

Tại các chung cư cũ, tình trạng các hộ dân đã tự ý cơi nới, bịt kín các ban công, lối thoát hiểm tại căn hộ của mình diễn ra phổ biến nên sau vụ hỏa hoạn tại cư xá Độc Lập, PC07 đã mở chiến dịch vận động, tuyên truyền nhằm nâng cao kỹ năng, kiến thức về phòng cháy, chữa cháy tại các nhà ở riêng lẻ, cơ sở sản xuất.

Kết hợp công tác này, các đơn vị cũng vận động 100% hộ gia đình trang bị bình chữa cháy xách tay, dụng cụ phá dỡ; tìm hiểu phương án xử lý tình huống cháy, nổ, thoát nạn; đẩy mạnh xây dựng mô hình “Tổ liên gia an toàn phòng cháy, chữa cháy”.

Trước thực trạng cháy nổ vẫn diễn biến phức tạp, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy.

Phòng PC07 tổ chức lớp tập huấn chuyên đề về ứng dụng khoa học công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) trong chuyển đổi số. (Ảnh: PC07)

Theo đó, Công an thành phố tổng rà soát, kiểm tra điều kiện an toàn kết hợp hướng dẫn người dân, tổ chức thực hiện nghiêm các biện pháp về phòng ngừa cháy, nổ. Xử lý dứt điểm tình trạng cơi nới, lắp đặt cấu kiện vi phạm lối thoát nạn gây cản trở công tác thoát nạn, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Thực hiện đình chỉ ngay trường hợp sử dụng căn hộ để sản xuất, kinh doanh trái quy định; trường hợp đưa chung cư vào hoạt động khi chưa được nghiệm thu. Xử lý, kể cả xử lý hình sự các hành vi vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy.

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị có quy mô lớn nhất cả nước, tốc độ đô thị hóa nhanh. Tuy nhiên song song với sự phát triển đó cũng kèm theo nhiều yếu tố tiềm ẩn, trong đó có nguy cơ xảy ra cháy, nổ, đặc biệt là tại các khu công nghiệp, khu dân cư tập trung và các cơ sở dịch vụ thương mại,…

Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng, triển khai các giải pháp công nghệ trong phòng cháy, chữa cháy đang được PC07 khuyến nghị các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và hộ gia đình chủ động rà soát hệ thống báo cháy hiện có, nhanh chóng lắp đặt, kết nối thiết bị truyền tin hiện đại.

Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ số 55/2024/QH15 và Nghị định số 105/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 đã bổ sung nhiều quy định quan trọng.

Trong đó, quy định yêu cầu triển khai hệ thống thông tin, cảnh báo và truyền tin báo cháy được xem là giải pháp cốt lõi nhằm phát hiện sớm, truyền tin kịp thời, nâng cao hiệu quả ứng phó với nguy cơ cháy, nổ tại.

Cán bộ, chiến sĩ PC07 tham gia tập huấn về sử dụng các ứng dụng, công nghệ hiện đại trong phòng cháy, chữa cháy. (Ảnh: PC07)

Thiết bị này giúp phát hiện sớm khói, lửa, nhiệt độ bất thường; phát cảnh báo tại chỗ, đồng thời truyền tín hiệu tức thời đến trung tâm chỉ huy phòng cháy, chữa cháy. Việc áp dụng đồng bộ sẽ góp phần xử lý sự cố ngay từ giai đoạn đầu, giảm thiểu thiệt hại do cháy, nổ gây ra.

PC07 cho rằng: Hệ thống này không chỉ được áp dụng tại doanh nghiệp, tổ chức, cơ quan, chung cư, khách sạn hay trung tâm thương mại… mà còn mở rộng đến từng hộ gia đình để nâng cao hiệu quả công tác phòng cháy, chữa cháy.

Đây có thể xem là bước tiến quan trọng trong phòng ngừa cháy nổ, phù hợp với xu thế xây dựng đô thị thông minh, an toàn.

TRẦN QUANG QUÝ