Ứng dụng KH&CN thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, phát triển bền vững tỉnh Thái Nguyên

Bài 1: Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thái Nguyên ứng dụng khoa học công nghệ thúc đẩy kinh tế xanh, phát triển bền vững

Trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tỉnh Thái Nguyên đã và đang khẳng định vai trò then chốt trong việc đưa khoa học – công nghệ trở thành động lực quan trọng thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng, hướng tới nền kinh tế xanh, thân thiện với môi trường.

Ứng dụng KH&CN vào các ngành kinh tế chủ lực

Thái Nguyên là tỉnh có nền công nghiệp phát triển năng động, đồng thời cũng là trung tâm nông nghiệp và giáo dục của khu vực trung du, miền núi phía Bắc. Nhận thức rõ vai trò của khoa học và công nghệ trong phát triển bền vững, Sở KH&CN Thái Nguyên đã tập trung triển khai các chương trình, đề tài và dự án ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất – đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và môi trường.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao hoạt động của Trung tâm Điều hành thông minh - IOC tỉnh Thái Nguyên.

Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sạch, công nghệ tái chế, năng lượng tái tạo giúp giảm phát thải, tiết kiệm tài nguyên, đồng thời hình thành các mô hình tăng trưởng xanh – phù hợp với định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường. Các chương trình nghiên cứu và chuyển giao công nghệ được thiết kế bám sát nhu cầu thực tiễn, hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến, đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại để nâng cao năng suất và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Cùng với công nghiệp, lĩnh vực nông nghiệp của Thái Nguyên cũng được định hướng phát triển theo hướng “xanh, tuần hoàn, thông minh”. Sở KH&CN đã triển khai nhiều dự án hỗ trợ nông dân ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất, chế biến nông sản, sử dụng năng lượng tái tạo và phụ phẩm nông nghiệp. Mục tiêu là chuyển đổi từ mô hình nông nghiệp công nghệ cao sang nông nghiệp xanh – vừa bảo vệ môi trường, vừa nâng cao giá trị sản phẩm, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đặc biệt, các nhiệm vụ KH&CN được gắn chặt với chương trình xây dựng nông thôn mới, giúp nông dân tiếp cận công nghệ, kỹ thuật tiên tiến, tăng hiệu quả kinh tế và đảm bảo an toàn sinh thái.

Trước thách thức của biến đổi khí hậu, Sở KH&CN Thái Nguyên đã chủ động triển khai các nghiên cứu và ứng dụng trong quản lý tài nguyên, kiểm soát phát thải và bảo tồn đa dạng sinh học. Nhiều đề tài tập trung vào việc xây dựng cơ sở dữ liệu phát thải khí nhà kính, phát triển thị trường carbon, cũng như áp dụng các giải pháp kỹ thuật trong phòng chống thiên tai và quản lý nguồn nước.

Giao diện webisite Cuộc thi “Đổi mới sáng tạo - Vì Thái Nguyên thân yêu” lần thứ nhất, năm 2025.

Song song đó, Sở cũng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ năng lượng sạch, hệ thống sản xuất tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường, coi đây là hướng đi tất yếu để hội nhập và phát triển bền vững.

Ba nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển KH&CN

Trong thời gian qua, Sở KH&CN Thái Nguyên đã triển khai đồng bộ nhiều cơ chế, chính sách và chương trình hỗ trợ, tập trung vào ba nhóm nhiệm vụ lớn:

Thứ nhất, hỗ trợ tìm kiếm, đổi mới và chuyển giao công nghệ.

Hằng năm, Sở tổ chức và hỗ trợ các tổ chức, doanh nghiệp tham gia trưng bày, giới thiệu sản phẩm tại các sự kiện như Chợ công nghệ và thiết bị (Techmart), các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh.

Năm 2020, Sở tổ chức “Điểm kết nối cung – cầu công nghệ vùng Trung du, miền núi phía Bắc” tại Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên; năm 2024, phối hợp tổ chức triển lãm thiết bị, máy móc tiên tiến phục vụ ngành chè. Thông qua các hoạt động này, nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã đã tiếp cận, thử nghiệm và ứng dụng thành công các giải pháp công nghệ hiện đại, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giá trị thương hiệu.

Sở KH&CN kiểm tra thực tế hoạt động đo lường tại Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên.

Thứ hai, nâng cao năng suất – chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo Quyết định 1322/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Sở đã hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng các hệ thống quản lý tiên tiến như ISO 9001, ISO 14001, ISO 50001, cũng như các công cụ cải tiến năng suất Lean, 5S. Giai đoạn 2021–2025, có 17 tổ chức, doanh nghiệp được hỗ trợ áp dụng hệ thống quản lý và công cụ cải tiến năng suất; 5 doanh nghiệp OCOP được hỗ trợ xây dựng chương trình đảm bảo đo lường; 2 doanh nghiệp được hỗ trợ áp dụng hệ thống quản lý tinh gọn (LEAN) kết hợp ISO 15189:2022 cho phòng xét nghiệm. Nhờ đó, nhiều đơn vị đã giảm chi phí nguyên liệu – năng lượng, cải thiện môi trường làm việc và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Thứ ba, hỗ trợ bảo hộ và phát triển tài sản sở hữu trí tuệ.

Công tác hỗ trợ đăng ký, bảo hộ và khai thác quyền sở hữu trí tuệ được Sở chú trọng thực hiện, giúp doanh nghiệp bảo vệ thành quả sáng tạo và phát triển thương hiệu bền vững. Đến nay, toàn tỉnh có 15 bằng độc quyền sáng chế, 6 kiểu dáng công nghiệp và hơn 700 nhãn hiệu được bảo hộ. Đặc biệt, nhãn hiệu tập thể “Chè Thái Nguyên” đã được bảo hộ tại Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga và Liên minh châu Âu (EU) – minh chứng cho sự phát triển mạnh mẽ của thương hiệu địa phương trong hội nhập quốc tế.

Hướng tới tương lai xanh và bền vững

Chuyển đổi xanh không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là yêu cầu cấp bách của doanh nghiệp và toàn xã hội. Với vai trò là cơ quan tham mưu, quản lý nhà nước về KH&CN, Sở KH&CN Thái Nguyên xác định việc hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm chính là nhiệm vụ trọng tâm để thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

Ứng dụng máy móc, đổi mới công nghệ trong sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng chè Thái Nguyên.

Trong giai đoạn tới, Sở tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao trong quản lý tài nguyên, năng lượng, nông nghiệp và sản xuất công nghiệp; phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, hỗ trợ khởi nghiệp xanh; góp phần đưa Thái Nguyên trở thành tỉnh phát triển nhanh, bền vững, gắn kết hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống nhân dân.

Nguyên Mạnh