Ứng dụng khoa học công nghệ để vận hành đập, hồ chứa nước bảo đảm an toàn
Chiều 21-11, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức diễn đàn trực tiếp và trực tuyến 'Chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong vận hành, bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước'.
Quang cảnh diễn đàn tại điểm cầu Hà Nội.
Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Vũ Minh Việt, Phó tổng biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: Các hồ chứa không chỉ là công trình thủy lợi, mà còn là “lá chắn” quan trọng bảo vệ nhân dân, đảm bảo an ninh nguồn nước, điều tiết lũ, phát điện và phát triển kinh tế - xã hội.
Thực tế cho thấy, nhiều công trình đã được xây dựng từ lâu, điều kiện vận hành còn hạn chế, thông tin và dự báo thời tiết thủy văn chưa đồng bộ. Những thách thức đó đòi hỏi ngành thủy lợi phải chuyển mình mạnh mẽ, tận dụng những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ 4.0 trong quản lý, giám sát, điều hành.
Quang cảnh diễn đàn tại cầu Hà Nội.
Theo ông Phan Tiến An, Trưởng phòng An toàn đập và Hồ chứa nước, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho hay: Hiện cả nước có khoảng 7.315 đập, hồ chứa thủy lợi, trong đó có 592 đập dâng có chiều cao trên 5 mét và 6.723 hồ chứa thủy lợi (4 hồ quan trọng đặc biệt, 895 hồ lớn, 1.540 hồ vừa và 4.284 hồ nhỏ, với 213 hồ chứa có cửa van điều tiết). Tổng dung tích trữ khoảng 15 tỷ m³, tạo nguồn nước tưới cho gần 1,1 triệu ha đất nông nghiệp và cấp khoảng 1,5 tỷ m³ nước cho sinh hoạt, công nghiệp cũng như ngành kinh tế khác.
Hệ thống cơ sở dữ liệu an toàn đập, hồ chứa nước thực tế còn tồn tại nhiều hạn chế về: Tính đồng bộ, chuẩn hóa dữ liệu; độ tin cậy của dữ liệu; khả năng dự báo, cảnh báo để hỗ trợ ra quyết định; công tác chuyển đổi số và hạ tầng công nghệ thông tin trong toàn ngành chưa đáp ứng ngay được các yêu cầu quản lý hiện đại. Hệ quả là việc tổng hợp dữ liệu phục vụ quản lý, chỉ đạo điều hành gặp nhiều khó khăn, tốn công sức và thông tin thường bị chậm.
Có khoảng gần 100 hồ chứa có cửa van được xây dựng phần mềm quản lý, giám sát, dự báo lũ cho đơn hồ như: Yên Lập, Tràng Vinh - Quảng Ninh, Tân Mỹ - Khánh Hòa, Sông Quao, Sông Lũy - Lâm Đồng và 4 hồ quan trọng đặc biệt: Cửa Đạt, Ngàn Trươi, Tả Trạch, Dầu Tiếng. Tuy nhiên, các phần mềm này được phát triển riêng lẻ, không có chuẩn dữ liệu thống nhất để kết nối, chia sẻ thông tin.
Thiết bị quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng tại các hồ chứa thủy lợi còn thiếu nghiêm trọng. Tại các hồ quan trọng đặc biệt, Cục đang trình Bộ bổ sung những hạng mục còn thiếu; trong khi tại địa phương, chỉ 19% tổng số hồ chứa được lắp đặt thiết bị quan trắc KTTV chuyên dùng. Nhiều hồ chứa thiếu hệ thống quan trắc chuyên dụng hoặc thiết bị xuống cấp, lạc hậu cần nâng cấp, hiện đại hóa. Mật độ các trạm quan trắc còn thưa; kết nối, chia sẻ dữ liệu hồ trên lưu vực, hồ bậc thang trên các sông xuyên biên giới còn hạn chế, ảnh hưởng khả năng thu thập dữ liệu thời gian thực…
Ông Phan Tiến An, Trưởng phòng An toàn đập và Hồ chứa nước cho rằng: Chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ hỗ trợ vận hành đập, hồ chứa thủy lợi là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh biến đổi khí hậu, mưa lũ cực đoan ngày càng gia tăng. Để đạt mục tiêu bảo đảm tuyệt đối an toàn công trình - cắt lũ hiệu quả cho hạ du - tích nước tối đa phục vụ sản xuất. Đây không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật mà còn là chiến lược lâu dài, góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước, an toàn dân cư, phát triển nông nghiệp bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu.
