Ứng dụng khoa học kỹ thuật hiện đại trong đấu tranh chống tội phạm

Cán bộ, chiến sĩ Phòng Kỹ thuật Hình sự thực hiện việc giám định mẫu vật chứng trong một vụ án -Ảnh: K.H

Kết quả giám định dấu vết, vật chứng được coi là bằng chứng khoa học duy nhất giúp cơ quan điều tra có định hướng đúng đắn khi phá án cũng như củng cố nguồn chứng cứ, truy nguyên tội phạm hoặc bị hại… Chính vì vậy, bất kỳ vụ án nào, dù lớn hay nhỏ, việc tiếp cận hiện trường càng nhanh càng có ý nghĩa to lớn trong việc phát hiện, bảo toàn dấu vết, nhất là các loại dấu vết có giá trị. Và lực lượng kỹ thuật hình sự cho dù không trực tiếp trực diện đấu tranh với tội phạm nhưng luôn là lực lượng chủ công, là “chìa khóa vàng” “mở khóa”, “giải mã bí ẩn” các vụ án.

Điểm nổi bật đem lại những thành tích xuất sắc trong lĩnh vực công tác giám định thời gian gần đây là đã tập trung xây dựng, triển khai các lĩnh vực giám định đột phá mà lĩnh vực giám định hóa, pháp lý và ma túy coi đó là lĩnh vực giám định mũi nhọn. Xác định được tầm quan trọng đó, trong giai đoạn 2015 - 2020, Phòng Kỹ thuật hình sự đã không ngừng tăng cường mọi mặt cho công tác giám định hóa pháp lý và ma túy, từng bước xây dựng kế hoạch bổ sung về nhân lực, gửi cán bộ đào tạo nghiệp vụ tại Viện Khoa học hình sự, đề xuất Bộ Công an và Tổng cục cảnh sát (trước đây) trang cấp hệ thống các máy sắc ký khí, chuyển giao công nghệ giám định độc chất và ma túy... Hiện nay, đơn vị đã có đội ngũ giám định hóa pháp lý và ma túy cơ bản đầy đủ; được trang cấp 2 hệ thống máy sắc ký khí và sắc ký khối phổ; triển khai các lĩnh vực giám định quan trọng như độc chất, hàm lượng các chất ma túy, giám định hóa học, chất nổ… Đặc biệt trong năm 2019 và 2020, đơn vị đã triển khai hai lĩnh vực giám định mang tính đột phá là giám định thuốc lá (mẫu mã và hàm lượng thuốc lá) và giám định rượu (đồ uống có cồn). Đây là hai lĩnh vực chủ yếu được giám định tại Viện Khoa học hình sự, nhiều địa phương trong cả nước chưa triển khai.

Tính đến thời điểm hiện tại, Phòng Kỹ thuật hình sự đã hoàn thiện quy trình giám định 10 lĩnh vực quan trọng, là một trong 10 địa phương triển khai đầy đủ các lĩnh vực giám định so với các tỉnh thành trên toàn quốc. Việc triển khai đầy đủ các lĩnh vực này tạo điều kiện rất thuận lợi trong quá trình phối hợp đấu tranh phòng chống tội phạm giữa cơ quan giám định với cơ quan điều tra các cấp trong Công an và Cơ quan điều tra Quân đội, Viện kiểm sát, Bộ đội Biên phòng và Hải quan tỉnh. Kết luận giám định chính xác, khoa học, đầy đủ, kịp thời giúp cho các cơ quan tiến hành tố tụng làm căn cứ xử lý đúng đắn vụ việc và tạo được uy tín đối với các cơ quan trưng cầu giám định.

Công tác giám định pháp y trước đây do Trung tâm giám định pháp y của Sở Y tế đảm nhận. Công tác giám định tử thi hầu hết các đơn vị đều phải trưng cầu Trung tâm giám định pháp y - Sở Y tế thực hiện. Bên cạnh những mặt thuận lợi thì sự phối hợp giữa các cơ quan điều tra trong ngành Công an với Trung tâm giám định pháp y thuộc Sở Y tế còn gặp nhiều bất cập do nhận thức về dấu vết còn khác nhau; phương pháp khám nghiệm chưa thống nhất; chậm trễ trong công việc; kết luận giám định đôi lúc chưa đáp ứng được yêu cầu nghiệp vụ của cơ quan điều tra, chi phí giám định phải trả rất cao…

Trước tình hình đó, Phòng Kỹ thuật hình sự đã tham mưu cho Công an tỉnh tuyển dụng chỉ tiêu bác sĩ và y công, đề xuất Bộ Công an điều động các các bác sĩ do ngành Công an gửi đào tạo tại các trường đại học y đến công tác tại đơn vị. Sau đó, đơn vị tiếp tục tham mưu cho Công an tỉnh kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ giám định. Đồng thời tham mưu cấp trên và xây dựng lộ trình cụ thể, chuẩn bị các điều kiện trong thời gian khoảng 5 năm thì công tác giám định pháp y mới đi vào hoạt động ổn định.

Hiện nay, hằng năm Phòng Kỹ thuật hình sự thực hiện giám định khoảng 250 đến 280 vụ có người chết. Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến trong giám định pháp y đã đem lại nhiều kết quả quan trọng góp phần không nhỏ trong đấu tranh phòng chống tội phạm của lực lượng Công an trên địa bàn toàn tỉnh. Qua công tác giám định đã xác định rõ nguyên nhân chết của hàng trăm vụ chết các loại gồm: các vụ án mạng có tính chất phức tạp, cố ý gây thương tích dẫn đến chết người, các vụ chết ban đầu chưa xác định nguyên nhân, tự sát và chết do tai nạn…

“Phát huy hiệu quả thế mạnh nghiệp vụ khoa học của công tác giám định pháp y nói riêng và giám định nói chung đối với hoạt động điều tra tội phạm một cách tối ưu nhất, đảm bảo khách quan, chính xác, đúng bản chất sự việc; rút ngắn thời gian và chi phí cho các cơ quan trưng cầu giám định là nỗ lực của lực lượng kỹ thuật hình sự Công an Quảng Trị trong hành trình bắt sự thật lên tiếng”, Đại tá Nguyễn Văn Quả - Trưởng Phòng Kỹ thuật hình sự chia sẻ với chúng tôi niềm tự hào này khi Phòng Kỹ thuật hình sự là một trong 30 tập thể điển hình tiên tiến của Công an Quảng Trị được tôn vinh tại Đại hội thi đua Vì an ninh Tổ quốc giai đoạn 2015-2020.

Khánh Hà