Ứng dụng năng lượng nguyên tử: Hướng đến tăng trưởng bền vững

Ứng dụng năng lượng nguyên tử trong khám, điều trị bệnh tại Bệnh viện C Thái Nguyên.

Nhận thức đúng, hành động trúng

Trong những năm qua, tỉnh Thái Nguyên đã quan tâm triển khai các hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử (NLNT) và các ứng dụng bức xạ, đồng vị phóng xạ trong phát triển kinh tế - xã hội. UBND tỉnh đã giao Sở Khoa học và Công nghệ làm cơ quan đầu mối tham mưu, tổ chức thực hiện công tác quản lý an toàn bức xạ và hạt nhân. Các cơ sở sử dụng nguồn phóng xạ, thiết bị bức xạ trong lĩnh vực y tế, công nghiệp, nghiên cứu đều được kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm hoạt động an toàn, đúng quy định pháp luật.

Toàn tỉnh hiện có 98 cơ sở y tế đang sử dụng 231 thiết bị X-quang, 1 máy xạ trị gia tốc và 1 máy xạ hình (SPECT), được phân bổ hợp lý từ tuyến Trung ương, tuyến tỉnh đến tuyến huyện, đáp ứng hiệu quả nhu cầu chẩn đoán, điều trị và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Đặc biệt, tại các bệnh viện như: Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên, Bệnh viện A, Bệnh viện C và Bệnh viện Quốc tế, các kỹ thuật tiên tiến như X-quang số hóa, chụp cắt lớp vi tính CT, PET/CT, xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính, xạ hình chức năng (SPECT) đã trở thành thường quy, mang lại hiệu quả vượt trội trong khám, chẩn đoán và điều trị bệnh.

Bác sĩ Vi Trần Doanh, Giám đốc Trung tâm Ung Bướu Thái Nguyên (Bệnh viện T.W Thái Nguyên) chia sẻ: Việc ứng dụng NLNT trong lĩnh vực y tế góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân. Các kỹ thuật bức xạ và đồng vị phóng xạ hiện đại đã giúp cơ sở y tế nâng cao năng lực chẩn đoán hình ảnh, phát hiện sớm và chính xác các bệnh lý nguy hiểm.

Trên thực tế cho thấy, hiệu quả ứng dụng NLNT trong y tế góp phần đào tạo, phát triển nguồn nhân lực y tế chất lượng cao. Thành công đó đã tạo nền tảng vững chắc để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, hướng tới mục tiêu “khoa học vì sức khỏe và cuộc sống con người”.

Ứng dụng rộng mở, hiệu quả lan tỏa

Cùng với lĩnh vực y tế, việc ứng dụng NLNT trong sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và quản lý môi trường ở Thái Nguyên đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Trên địa bàn tỉnh có 26 doanh nghiệp, cơ quan quản lý, sử dụng 80 nguồn phóng xạ và 37 doanh nghiệp quản lý, sử dụng vận hành 185 thiết bị phát tia X, phục vụ cho nhiều hoạt động trọng yếu trong sản xuất và xây dựng.

Tại các doanh nghiệp, kỹ thuật hạt nhân, bức xạ đã được áp dụng rộng rãi vào các lĩnh vực như: Kiểm tra không phá hủy kết cấu kim loại, mối hàn, mối nối ống áp lực trong công nghiệp cơ khí, nhiệt điện, hóa chất; kiểm tra không phá hủy bằng tia X để kiểm soát chất lượng các linh kiện và mạch điện tử; soi chiếu an ninh - hàng hóa tại các khu công nghiệp, trung tâm logistics...

Những ứng dụng này đã tạo ra bước chuyển biến rõ rệt về trình độ công nghệ và quản trị sản xuất, giúp các doanh nghiệp nâng cao năng suất lao động, tăng độ chính xác và độ tin cậy trong kiểm soát chất lượng sản phẩm, giảm thiểu tối đa tỷ lệ sản phẩm lỗi, thất thoát vật tư, lãng phí tài nguyên; đồng thời tối ưu hóa các quy trình sản xuất - kiểm soát - vận hành, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghệ bức xạ bước đầu được ứng dụng hiệu quả trong chọn tạo giống, xử lý sâu bệnh và bảo quản nông sản sau thu hoạch. Đây là hướng đi tiềm năng trong phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.

Đặc biệt, trong công tác quản lý tài nguyên - môi trường, kỹ thuật hạt nhân được ứng dụng trong quan trắc, đánh giá chất lượng đất, nước, không khí và xác định nguồn ô nhiễm. Dữ liệu phân tích bằng đồng vị ổn định giúp cơ quan quản lý có căn cứ khoa học để điều chỉnh hoạt động khai thác, quy hoạch và xử lý ô nhiễm, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái.

Hướng phát triển an toàn, hiện đại và bền vững

Nhờ sự nỗ lực đồng bộ, Thái Nguyên được đánh giá là địa phương thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước và ứng dụng NLNT an toàn, hiệu quả. Các cơ sở hoạt động đều tuân thủ nghiêm quy định pháp luật; không xảy ra sự cố mất an toàn bức xạ nghiêm trọng.

Bà Nguyễn Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thái Nguyên cho biết: Bước vào giai đoạn phát triển mới, Thái Nguyên xác định phát triển và ứng dụng NLNT vì mục đích hòa bình là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành Khoa học và Công nghệ, gắn chặt với mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi số. Sở tiếp tục tham mưu nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân, xây dựng cơ sở dữ liệu số thống nhất phục vụ công tác cấp phép, giám sát và báo cáo trực tuyến.

Song song với đó, Sở Khoa học và Công nghệ thường xuyên phối hợp với Cục An toàn bức xạ và hạt nhân tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ, cập nhật kiến thức pháp luật cho cán bộ quản lý và kỹ thuật viên, nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và ý thức tuân thủ quy định của các cơ sở.

Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát theo hướng chủ động, ứng dụng công nghệ thông tin...; bảo đảm 100% cơ sở sử dụng nguồn phóng xạ hoạt động an toàn, không xảy ra sự cố mất an toàn bức xạ.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ bức xạ mới, nhất là trong y học, nông nghiệp công nghệ cao, vật liệu tiên tiến, công nghiệp chế biến và môi trường. Việc hình thành các mô hình liên kết “ba nhà” (nhà quản lý, nhà khoa học và doanh nghiệp) - là chìa khóa để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, nhân rộng mô hình ứng dụng hiệu quả, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế địa phương...

Thảo Nguyên