Ứng xử nhân văn

VFV căn cứ vào kết luận của Liên đoàn Bóng chuyền thế giới (FIVB) về việc kiểm tra giấy tờ, mẫu xét nghiệm đối với Đặng Thị Hồng và Phạm Thị Phương Quỳnh ở Giải vô địch Bóng chuyền U21 nữ thế giới 2025 (hồi tháng 8 tại Indonesia), để đi đến quyết định quan trọng nói trên. Về lý, khi kết quả xét nghiệm đã được FIVB chứng thực, thì vận động viên (VĐV) khó mà thay đổi, hay thậm chí không thể xin “phúc khảo” kết quả. VFV là một thành viên tích cực lại càng phải tuân thủ quy định mà FIVB đặt ra.

Nhưng ngược lại, VFV cũng nên học cách hành xử khéo léo của FIVB khi giải quyết vấn đề. Trong kết luận của FIVB ở giải U21 thế giới vừa rồi, họ không nêu đích danh VĐV nào của đội tuyển U21 nữ Việt Nam không đủ điều kiện thi đấu theo quy định. Đấy là cách giải quyết chuyên nghiệp và có giá trị nhân văn, hợp với tinh thần thể thao cao thượng.

Đáng tiếc, quyết nghị từ cuộc họp bất thường của Ban Chấp hành VFV hôm 11-9 lại nêu đích danh VĐV bị cấm thi đấu, khiến dư luận có phần ngỡ ngàng. Mặc dù cần xử lý triệt để vấn đề gây tranh cãi kéo dài suốt thời gian qua, nhưng điều mà giới quan sát trông đợi là một cách ứng xử nhẹ nhàng và nhân văn hơn từ chính giới chức quản lý bóng chuyền đối với VĐV của mình, người từng là tuyển thủ quốc gia và từng được đánh giá là một tài năng thực sự.

Phía sau Đặng Thị Hồng (hay có thể là một số VĐV bóng chuyền nữ khác nữa vẫn thuộc diện nghi ngờ về giới tính) còn cuộc sống riêng, còn gia đình và bạn bè, thì việc phải hứng chịu áp lực rất lớn sau sự cố nói trên sẽ khiến quãng thời gian tiếp theo của VĐV trở nên vô cùng khó khăn, tâm lý bị ảnh hưởng và mất niềm tin vào nghề nghiệp, vào giới chức quản lý bóng chuyền.

Khi quyền lợi của VĐV không được bảo vệ theo cách tốt nhất, thật khó để giữ được họ hay những VĐV khác nữa tiếp tục cống hiến cho thể thao Việt Nam.

Trước năm 1968, phương pháp kiểm tra giới tính VĐV nữ được các nữ bác sĩ quan sát trực tiếp cơ thể, nhưng cách này bị phản đối vì xâm phạm đời tư. Đến những năm 1980 trở đi thì dùng phương pháp kiểm tra gene SRY (quy định đặc điểm nam giới). Từ năm 2000 trở đi, các liên đoàn thể thao quốc tế chỉ tiến hành kiểm tra dựa trên đánh giá y học và xét nghiệm hormone khi có khiếu nại.

Xu hướng của thể thao thế giới nói chung hiện nay là hướng đến sự công bằng, trung thực và minh bạch. Một số liên đoàn thể thao quốc tế như điền kinh, cử tạ - thể hình, xe đạp, bóng đá… đã triển khai các chương trình kiểm tra giới tính VĐV khi tham dự các nội dung thi đấu dành cho nữ ở những giải đấu chính thức (vô địch châu lục, vô địch thế giới, Olympic).

Dĩ nhiên, bộ phận pháp lý của các liên đoàn này đã đúc kết từ thực tiễn, căn cứ trên các cơ sở khoa học và tham khảo ý kiến của các chuyên gia đầu ngành trước khi đưa ra hướng xử lý phù hợp, trong đó, đề cao sự tinh tế, tính hài hòa và nhất thiết phải bảo vệ danh tính của các cá nhân liên quan.

PHƯƠNG MINH