Vai trò của MTTQ Việt Nam trong công tác giảm nghèo bền vững

Mặt trận Tổ quốc các cấp phối hợp thực hiện tốt công tác giảm nghèo bền vững

Thực hiện Nghị quyết liên tịch giữa Chính phủ và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về phối hợp thực hiện giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; hưởng ứng phong trào thi đua “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” do Thủ tướng Chính phủ phát động, thời gian qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã vận động và được các tầng lớp nhân dân, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong nước tích cực hưởng ứng, tạo ra phong trào thi đua yêu nước, hướng tới giúp đỡ người nghèo nâng cao cuộc sống. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tuyên truyền, vận động và động viên các tầng lớp nhân dân tham gia thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.

Hưởng ứng phong trào thi đua "Cả nước chung tay vì người nghèo, không để ai bị bỏ lại phía sau" do Thủ tướng Chính phủ phát động. Tháng cao điểm "Vì người nghèo" từ ngày 17/10 đến 18/11 hàng năm, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vận động các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước và đông đảo các tầng lớp nhân dân phát huy truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái cùng chung tay góp sức, ủng hộ, giúp đỡ người nghèo, hộ cận nghèo, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, người bị ảnh hưởng do dịch Covid-19 và chăm lo Tết cho người nghèo trong dịp Tết Nguyên đán.

Được sự đồng ý về chủ trương của Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng, vào dịp 17/10/2022, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với Chính phủ tổ chức Chương trình truyền hình, phát thanh trực tiếp “Cả nước chung tay vì người nghèo”, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam gửi thư vận động các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, những nhà hảo tâm, người Việt Nam ở nước ngoài, giành sự quan tâm chăm lo cho người nghèo, tạo cơ hội để người nghèo ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo bền vững. Riêng năm 2021 tập trung vận động ủng hộ Nhân dân bị ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức Lễ phát động ủng hộ xây dựng nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên, tháng 5/2023. ẢNH: KỲ ANH

Chương trình truyền hình, phát thanh trực tiếp “Cả nước chung tay vì người nghèo” năm 2022 được lãnh đạo Đảng, Nhà nước quan tâm, Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương hưởng ứng và phối hợp thực hiện. Tại Chương trình, Thủ tướng Chính phủ và nhiều đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham dự và phát biểu chỉ đạo, cổ vũ cho Chương trình. Đồng thời, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách để thực hiện công tác giảm nghèo bền vững, cụ thể:

Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 23/6/2021 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030; Quốc hội ban hành Nghị quyết số 24/2021/QH15 ngày 28/7/2021 về phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025; Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 90/QĐ-TTg ngày 18/1/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025; Quyết định số 666/QĐ-TTg ngày 2/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiện phong trào thi đua “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021 - 2025.

Đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ban hành Kế hoạch số 15-KH/MTTW-ĐĐ ngày 17/8/2021 về triển khai thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 23/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030; Kế hoạch số 562/KH-MTTW-BTT ngày 16/6/2022 về triển khai thực hiện Phong trào thi đua “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021 - 2025 theo Quyết định số 666/QĐ-TTg ngày 2/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiện phong trào thi đua “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021 - 2025; Kế hoạch về việc phối hợp thăm và tặng quà cho người có công với cách mạng, người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn nhân dịp Tết Nguyên đán năm 2021, 2022, 2023; Kế hoạch kiểm tra việc vận động, quản lý và sử dụng Quỹ “Vì người nghèo” tại một số địa phương; Kế hoạch phân bổ Quỹ “Vì người nghèo” Trung ương để hỗ trợ xây dựng nhà ở cho người nghèo tại các địa phương; Kế hoạch tổ chức Lễ phát động ủng hộ làm nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên hướng tới kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024);...

Nhằm tăng cường phối hợp vận động và sử dụng nguồn Quỹ ở Trung ương, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành lập Ban vận động Quỹ “Vì người nghèo” Trung ương với sự tham gia của lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, tổ chức thành viên, lãnh đạo một số cơ quan báo chí lớn của Đảng, Nhà nước.

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục thực hiện Thông tri số 02 TT/MTTW về việc xét công nhận địa phương hoàn thành việc xây dựng “Nhà Đại đoàn kết”, xóa xong nhà dột nát cho người nghèo, hướng dẫn hình thức tặng “Bằng ghi công” cho các địa phương hoàn thành chương trình xây dựng nhà Đại đoàn kết, xóa nhà dột nát cho hộ nghèo.

Vận động các nguồn lực để hỗ trợ cho người nghèo

Công tác vận động hỗ trợ người nghèo đã trở thành một hoạt động thường xuyên và trọng tâm của các cấp Mặt trận trong cả nước. Mặc dù từ năm 2021 đến tháng 9/2023, toàn dân ta vừa khắc phục đại dịch Covid - 19 nhưng các hoạt động giúp đỡ người nghèo vẫn diễn ra thường xuyên, phong phú, đa dạng như giúp ngày công, vốn, giống, giúp tạo việc làm, giúp học nghề...

Song, hình thức giúp đỡ tập trung nhất là đóng góp xây dựng Quỹ “Vì người nghèo” để chăm lo cho hộ nghèo ở từng cộng đồng dân cư theo 8 nội dung của Quy chế Quỹ, trong đó tập trung là giúp đỡ xây dựng nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo, đảm bảo an sinh luôn được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận triển khai, nhân rộng và được xã hội hưởng ứng, tạo sự lan tỏa trong các tầng lớp nhân dân.

Trong gần 3 năm qua, từ năm 2021 đến tháng 9/2023, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam 4 cấp đã vận động Quỹ “Vì người nghèo” và an sinh xã hội được trên 18.049 tỷ đồng, trong đó: Quỹ “Vì người nghèo” 4 cấp vận động được trên 4.535 tỷ đồng; các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp ủng hộ chương trình an sinh xã hội trực tiếp các địa phương trên 13.513 tỷ đồng.

Cùng với sự hỗ trợ của ngân sách Nhà nước và sự trợ giúp của cộng đồng, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã giúp đỡ xây mới và sửa chữa được 103.514 căn nhà Đại đoàn kết cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn; hỗ trợ trên 4,7 triệu lượt người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn về khám chữa bệnh; giúp đỡ trên 762.700 lượt học sinh, sinh viên về học tập; hỗ trợ trên 443.600 lượt người nghèo về phát triển sản xuất và hỗ trợ xây dựng hàng trăm công trình dân sinh.

Ở Trung ương, trong hơn 2 năm, cùng với vận động Quỹ “Vì người nghèo”, Ban vận động đã phối hợp vận động các nguồn lực phòng chống dịch Covid-19, an sinh xã hội và nhận được sự hưởng ứng tích cực của Mặt trận Tổ quốc các tỉnh, thành phố, các tổ chức thành viên, các doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức.

Công tác huy động nguồn lực phòng, chống dịch Covid-19 do Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kêu gọi, vận động các tổ chức, cá nhân ở trong nước và nước ngoài ủng hộ tiền và hiện vật là các nhu yếu phẩm, thiết bị y tế phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19. Kết quả tổng cộng số tiền, giá trị hiện vật quy ra tiền tiếp nhận từ tháng 3/2020 đến 31/12/2022 là: 2.904,6 tỷ đồng, trong đó, số tiền tiếp nhận: 2.762,5 tỷ đồng; giá trị hiện vật: 142,1 tỷ đồng.

Chương trình “Cả nước chung tay vì người nghèo” năm 2022, có 167 cơ quan, đơn vị, Tập đoàn, Tổng công ty, các doanh nghiệp, doanh nhân, các nhà hảo tâm đã ủng hộ và đăng ký ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo” và chương trình an sinh xã hội với số tiền trên 1.177 tỷ đồng, trong đó qua Quỹ “Vì người nghèo” Trung ương gần 134 tỷ đồng, an sinh xã hội trên 1.043 tỷ đồng.

Như vậy, so với năm 2020 các cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp, cá nhân đăng ký ủng hộ tuy có giảm, nhưng với tinh thần đoàn kết “tương thân, tương ái” của dân tộc ta, mặc dù các đơn vị, doanh nghiệp đang phục hồi sau đại dịch Covid - 19 đã đồng lòng, đồng sức, chung tay ủng hộ giúp đỡ người nghèo với số tiền rất đáng ghi nhận.

Năm 2023, tập trung vận động ủng hộ xây dựng nhà Đại đoàn kết cho người nghèo tỉnh Điện Biên, một số tỉnh Tây Bắc và Tết Nguyên đán năm 2024. Với chủ đề “Triệu tấm lòng yêu thương - Nghìn mái nhà hạnh phúc”, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì tổ chức Lễ phát động ủng hộ xây dựng nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên.

Với mục tiêu tập trung vận động để trong thời gian 1 năm (từ tháng 5/2023 đến tháng 5/2024) sẽ hỗ trợ làm mới 7.000 đến 8.000 nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo, hộ cận nghèo của tỉnh Điện Biên và địa bàn Tây Bắc (trong đó, hỗ trợ tỉnh Điện Biên làm mới 5.000 căn; sau khi hỗ trợ đủ 5.000 căn cho tỉnh Điện Biên, số còn lại hỗ trợ các địa phương khác địa bàn Tây Bắc). Mức hỗ trợ 50 triệu đồng/1 căn nhà; tổng kinh phí vận động hỗ trợ dự kiến khoảng 350 đến 400 tỷ đồng. Toàn quốc đã tập trung hỗ trợ cho tỉnh Điện Biên, tính đến ngày 5/10/2023 có 199 đơn vị, tổ chức, cá nhân và các địa phương đăng ký ủng hộ với số tiền trên 305,3 tỷ đồng. Đến nay 136 đơn vị đã chuyển tiền ủng hộ, số tiền: 141,5 tỷ đồng, đạt khoảng 46%.

Các tổ chức thành viên của Mặt trận các cấp đã có nhiều hình thức chăm lo cho đoàn viên, hội viên nghèo trong tổ chức của mình. Nhất là các hoạt động tín chấp cho đoàn viên, hội viên nghèo vay vốn Ngân hàng chính sách xã hội phát triển sản xuất, phong trào tương thân tương ái giúp nhau về vốn, giống, kinh nghiệm sản xuất, người giàu, người khá giả giúp đỡ người nghèo. Thông qua hoạt động của các tổ chức thành viên, công tác vận động hỗ trợ người nghèo ngày càng thấm sâu, lan rộng đến mọi người, mọi nhà, xuất hiện hàng vạn tấm gương tiêu biểu trong các hoạt động nhân ái, tình nghĩa vì người nghèo, người khó khăn.

Hoạt động vận động hỗ trợ người nghèo đã tạo ra phong trào thi đua hoàn thành chương trình xây dựng nhà Đại đoàn kết, xóa nhà dột nát cho hộ nghèo

Thực hiện Thông tri số 02/TT-MTTW ngày 26/8/2004 về việc xét công nhận địa phương hoàn thành việc xây dựng “Nhà Đại đoàn kết”, xóa xong nhà dột nát cho người nghèo, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp đã hướng dẫn thực hiện nội dung quyết tâm xây dựng nhà Đại đoàn kết, hoàn thành xóa nhà dột nát cho hộ nghèo ở các cấp (xã, huyện, tỉnh). Đây là nỗ lực của cả hệ thống chính trị ở mỗi địa phương. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã có hình thức tặng “Bằng ghi công” cho các địa phương hoàn thành chương trình xây dựng “nhà Đại đoàn kết”, xóa nhà dột nát cho hộ nghèo. Công tác kiểm tra việc hoàn thành xóa nhà dột nát được phân cấp để việc công nhận phù hợp với thực tế.

Từ năm 2004 đến tháng 9/2023, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã xét và trao “Bằng ghi công” cho 6.984 đơn vị, gồm: 6.623 xã, phường, thị trấn; 342 quận, huyện (thành phố thuộc tỉnh); 19 tỉnh, thành phố đã hoàn thành chương trình xây dựng nhà Đại đoàn kết cho người nghèo. Các đợt vận động có trọng tâm, trọng điểm đã góp phần đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc các cấp, làm cho hoạt động Mặt trận ngày càng thiết thực, hướng mạnh về cơ sở, địa bàn dân cư, gắn bó mật thiết với cuộc sống của Nhân dân.

Thực hiện mục tiêu giảm nghèo, phát triển bền vững ngày càng có nhiều chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước chăm lo cho người nghèo, vùng nghèo. Nguồn lực đầu tư của Nhà nước ngày càng được nâng lên bằng việc triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án đầu tư hỗ trợ tại các vùng miền.

Tuy nhiên, bộ phận người nghèo cần quan tâm giúp đỡ vẫn còn nhiều. Đất nước ta vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề do đại dịch Covid-19 để lại và thường xuyên chịu ảnh hưởng thiên tai. Công tác vận động hỗ trợ người nghèo đang được các tầng lớp nhân dân hưởng ứng và tham gia tích cực. Vì vậy, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp cần tiếp tục duy trì, phát triển vận động ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo” đảm bảo an sinh xã hội, phát triển bền vững trong giai đoạn mới.

Một số giải pháp nâng cao chất lượng vận động hỗ trợ người nghèo trong thời gian tới

Một là, thường xuyên kiện toàn Ban vận động Quỹ các cấp, phân công nhiệm vụ phù hợp và động viên các thành viên nỗ lực tham gia vào hoạt động của Ban vận động để nâng cao hiệu quả công tác vận động ủng hộ người nghèo, các nội dung gắn với việc thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ban vận động Quỹ “Vì người nghèo” các cấp phối hợp chặt chẽ với chính quyền, các ngành chức năng để tham mưu với cấp ủy có những chủ trương chỉ đạo sát hợp để tăng cường vận động ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo” và vận động nguồn lực thực hiện chương trình an sinh xã hội, tập trung xây dựng nhà Đại đoàn kết cho các hộ nghèo theo từng trọng điểm. Phát huy vai trò của các tổ chức thành viên của Mặt trận, hướng dẫn đoàn viên, hội viên thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo theo chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; phối hợp thực hiện vận động ủng hộ Quỹ “ Vì người nghèo” ở từng cộng đồng dân cư.

Hai là, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ban vận động Quỹ các cấp tăng cường công tác tuyên truyền, phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng tuyên truyền kết quả, kinh nghiệm, mô hình, điển hình tiêu biểu để nhân lên diện rộng; tăng cường công tác kiểm tra nhằm phát huy những việc làm tốt, phát hiện những sai sót để uốn nắn, không để xảy ra vi phạm trong phân bổ, sử dụng Quỹ “Vì người nghèo”.

Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng và những hình thức tuyên truyền phù hợp để nêu cao ý nghĩa và hiệu quả mà công tác vận động hỗ trợ người nghèo đã đạt được; những kinh nghiệm tốt và điển hình của các tổ chức, cá nhân đến đông đảo các tầng lớp nhân dân. Bằng những hoạt động thiết thực, tự nguyện của từng cá nhân, đơn vị đã góp phần tạo thêm nguồn lực cùng Đảng và Nhà nước giúp đỡ người nghèo từng bước vươn lên ổn định cuộc sống và thoát nghèo bền vững.

Ba là, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tiếp tục nghiên cứu tham mưu bổ sung, sửa đổi Quy chế xây dựng, quản lý và sử dụng Quỹ “Vì người nghèo” phù hợp trong từng thời gian tổ chức thực hiện vận động ủng hộ người nghèo.

Từ ngày 17/10 đến 18/11 hàng năm, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ban vận động Quỹ “Vì người nghèo” các cấp tiếp tục vận động các tổ chức, cá nhân đăng ký ủng hộ giúp đỡ người nghèo, vùng nghèo thông qua các đợt vận động.

Bốn là, tăng cường công tác thông tin, báo cáo theo các nội dung: Quỹ “Vì người nghèo” do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ban vận động Quỹ các cấp quản lý, chủ trì; phong trào giúp đỡ người nghèo của các tổ chức thành viên của Mặt trận; công tác giảm nghèo thực hiện an sinh xã hội và phát triển bền vững của Nhà nước, của các bộ, ban, ngành theo Chương trình mục tiêu giảm nghèo, có sự phối hợp vận động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp.

Nguyễn Hồng Thương - Thạc sĩ, Phó Trưởng Ban Phong trào,

Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam