Vẫn băn khoăn hiến định đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh

Đại biểu Mai Văn Hải ( Thanh Hóa) phát biểu tại hội trường.

Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp (Dự thảo) quy định: “Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành hai cấp gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do luật định”. Bên cạnh ý kiến tán thành, có đại biểu vẫn còn băn khoăn.

Chiều 13/6, Dự thảo được Quốc hội thảo luận tại hội trường lần thứ hai, sau khi có kết quả lấy ý kiến nhân dân.

Quy định trên, theo đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hóa) là vấn đề nhiều đại biểu Quốc hội và nhân dân quan tâm. Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp cũng đã báo cáo, giải trình các vấn đề liên quan. Tuy nhiên, quy định tại dự thảo về đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là "vẫn chưa rõ", ông Hải đánh giá.

Vị đại biểu Thanh Hóa cho biết, ông cũng tán thành với giải trình của Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, việc quy định đơn vị hành chính cấp dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là để đảm bảo tính ổn định lâu dài của quy định, tạo cơ sở cho việc sau này trong quá trình phát triển nếu có yêu cầu hình thành các loại đơn vị hành chính mới sẽ không phải sửa đổi bổ sung quá thường xuyên các quy định của Hiến pháp.

Tuy nhiên, như giải thích của Ủy ban là để tạo cơ sở cho việc sau này trong quá trình phát triển có yêu cầu hình thành loại đơn vị hành chính mới thì vẫn chưa khẳng định nhất quán mô hình chính quyền địa phương 2 cấp mà vẫn để trong tương lai phát triển có thể hình thành đơn vị hành chính mới.

Vì thế, đại biểu Hải đề nghị cần quy định kỹ lưỡng vấn đề này để tránh nhiều cách hiểu khác nhau về các đơn vị hành chính dưới tỉnh. "Một lần nữa, tôi đề nghị quy định cụ thể các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm hai cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và cấp xã gồm xã, phường, đặc khu", vị đại biểu Thanh Hóa nêu rõ quan điểm.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nhận xét, việc quy định tổ chức đơn vị hành chính gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trung ương là "rất hợp lý". Một mặt, quy định này đảm bảo tốt cho việc tổ chức chính quyền 2 cấp. Đồng thời, quy định này tạo không gian rộng hơn để sau này có thể có những điều chỉnh hợp lý hơn mà không phải sửa đổi Hiến pháp quá thường xuyên.

Theo đại biểu Trí, khi bỏ cấp huyện, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp "có thực tế" là các thành phố trực thuộc tỉnh, thị xã bị tách nhỏ thành các phường, xã trực thuộc tỉnh.

Ông Trí cũng nhìn nhận, đô thị hóa là xu thế chung trên toàn cầu và ở nước ta, quá trình đô thị hóa rất rõ từ năm 1975 tới nay. Bên cạnh các thành phố lâu đời như Vinh, Nam Định, Nha Trang, Đà Lạt thì xuất hiện nhiều thành phố mới như Đồng Hới, Hòa Bình, Hải Dương, đã làm giàu và làm đẹp hơn cho đất nước.

"Quá trình đô thị hóa vẫn sẽ tiếp tục, vì thế việc quy định như dự thảo là rất hợp lý và có tầm nhìn xa", ông Trí nhận xét.

Nên khẳng định rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, nhất quán với Luật Tổ chức chính quyền địa phương đang sửa đổi, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) góp ý.

Vị đại biểu Quảng Trị cũng bày tỏ nhất trí với quan điểm của nhiều đại biểu khác là cần giữ quy định đại biểu HĐND có quyền chất vấn Chánh án, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, vì đây là công cụ kiểm soát quyền lực hiệu quả, không nên thu hẹp.

Báo cáo giải trình, về tổ chức đơn vị hành chính, ủy viên Thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện nay đã sửa đổi và chuẩn bị trình Quốc hội cũng đã tiếp thu và chỉnh lý làm rõ hơn nội dung này.

Hướng tiếp thu là Điều 1 của dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi dự kiến quy định cụ thể: đơn vị hành chính của nước ta gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là cấp tỉnh) và xã, phường, đặc khu (gọi chung là cấp xã) trực thuộc cấp tỉnh. Quy định này thể hiện tỉnh và thành phố là các đơn vị hành chính trực thuộc cấp Trung ương, còn xã, phường, đặc khu là các đơn vị hành chính trực thuộc cấp tỉnh.

Liên quan đến vấn đề chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân, ông Tùng cho hay, Dự thảo nghị quyết đã tiếp thu ý kiến của vị đại biểu Quốc hội và nhân dân để giữ Khoản 2 Điều 115 không sửa đổi nữa.

Về ý kiến của đại biểu Quốc hội muốn làm rõ Chánh án Tòa án các tỉnh, Viện trưởng Viện Kiểm sát các cấp tỉnh hay Chánh án Tòa án khu vực, Viện trưởng Viện Kiểm sát khu vực chịu sự chất vấn của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh hay cấp xã, ông Tùng nói Hiến pháp chỉ quy định những điều khái quát chung nhất làm cơ sở cho việc cụ thể hóa bằng các văn bản luật.

Đây là vấn đề cụ thể, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp nào chất vấn đối với Chánh án, Viện trưởng cấp tỉnh, Tòa án và khu vực như thế nào là nội dung sẽ được quy định cụ thể trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.

Nguyễn Lê