Vẫn còn nhiều 'nút thắt' trong thu phí không dừng tại bến xe

Thực hiện chủ trương đẩy mạnh thanh toán điện tử trong giao thông đường bộ, thu phí không dừng tại các bến xe khách đã được đưa vào kế hoạch triển khai trên phạm vi cả nước. Theo lộ trình, đến cuối năm 2026, các bến xe loại 1 trong đô thị phải hoàn thành việc lắp đặt và vận hành hệ thống thu phí tự động; các bến xe loại 2 sẽ hoàn thành sau đó một năm. Tại Hà Nội, UBND thành phố đã có văn bản yêu cầu các bến xe trên địa bàn khẩn trương triển khai thực hiện. Tuy nhiên, từ chủ trương đến thực tiễn vẫn còn một khoảng cách không nhỏ.

Ghi nhận tại bến xe Nước Ngầm (Hà Nội) vào đầu tháng 12-2025 cho thấy, hệ thống thu phí không dừng đã được lắp đặt tại cổng ra vào bến và đang trong giai đoạn thử nghiệm. Dữ liệu thu phí hiện mới phục vụ việc kiểm tra, đánh giá độ chính xác trong quá trình vận hành. Dù vậy, với những nhân viên nhà xe thường xuyên làm thủ tục cho xe xuất bến, đây được xem là một giải pháp mang lại nhiều tiện ích.

Anh Nguyễn Hữu Thảo, đại diện một nhà xe tuyến Hà Tĩnh - Hà Nội chia sẻ, việc thu phí tự động giúp giảm đáng kể thời gian và công sức cho lái xe, phụ xe. “Trước đây phải chạy lên chạy xuống làm lệnh, giờ chỉ cần đóng lệnh trên hệ thống, công ty chuyển khoản là xong, nhanh và thuận tiện hơn rất nhiều”, anh Thảo nói. Cùng quan điểm, anh Nguyễn Văn Cường, lái xe tuyến Nghệ An - Hà Nội cho rằng, hình thức này giúp nhà xe chủ động hơn trong khâu tài chính, hạn chế tiếp xúc trực tiếp, giảm áp lực trong giờ cao điểm.

Không chỉ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp vận tải, thu phí không dừng tại bến xe còn được đánh giá cao ở khía cạnh quản lý. Khi xe ra vào bến được kiểm soát tự động, quá trình thu phí trở nên công khai, minh bạch hơn, hạn chế thất thoát, đồng thời giảm tình trạng ùn ứ tại cổng bến.

Hệ thống thu phí không dừng đã được lắp đặt tại bến xe Nước Ngầm (Hà Nội).

Tuy nhiên, theo các đơn vị quản lý bến xe, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc triển khai thu phí không dừng vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn. Bà Nguyễn Thị Thủy, cán bộ Phòng Điều độ bến xe Nước Ngầm cho biết, sau khi có văn bản chỉ đạo của thành phố, bến xe đã chủ động lắp đặt và thử nghiệm hệ thống.

“Về mặt kỹ thuật, hệ thống giúp việc xe ra vào bến thuận tiện hơn. Nhưng hiện nay còn bất cập lớn là chi phí lắp đặt ban đầu và chi phí vận hành trả cho đơn vị thứ ba. Chúng tôi chưa biết hạch toán, đưa khoản chi này vào đâu cho phù hợp, điều này gây áp lực không nhỏ cho doanh nghiệp và các đơn vị vận tải”, bà Thủy nói.

Thực tế, toàn bộ chi phí đầu tư hệ thống thu phí tự động hiện nay chủ yếu do đơn vị quản lý bến xe chi trả. Ngoài chi phí lắp đặt ban đầu, các bến xe còn phải trả phí duy trì, vận hành hệ thống hằng tháng cho đơn vị cung cấp dịch vụ. Trong bối cảnh nhiều bến xe đang gặp khó khăn về nguồn thu, nhất là khi lượng khách chưa phục hồi hoàn toàn sau những biến động của thị trường vận tải, đây là bài toán không dễ giải.

Một vấn đề khác cũng được các đơn vị quản lý và doanh nghiệp vận tải quan tâm là tính đồng bộ của hệ thống. Theo quy định hiện hành, khi kiểm tra phương tiện kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến cố định đang lưu thông trên đường, cơ quan chức năng sẽ căn cứ vào lệnh xuất bến để xác định xe có vi phạm hành trình hay không. Nếu hệ thống thu phí không dừng tại bến xe không được tích hợp đầy đủ các thông tin cần thiết, hoặc dữ liệu không được liên thông với cơ quan quản lý, thì việc kiểm tra, giám sát sẽ gặp khó khăn, thậm chí phát sinh những vướng mắc mới.

Các chuyên gia giao thông cho rằng, thu phí không dừng tại bến xe là xu thế tất yếu, phù hợp với mục tiêu xây dựng giao thông thông minh, đô thị thông minh. Tuy nhiên, để chủ trương này thực sự phát huy hiệu quả, cần có cơ chế rõ ràng về tài chính, trong đó làm rõ việc phân bổ chi phí giữa đơn vị quản lý bến xe, doanh nghiệp vận tải và đơn vị cung cấp dịch vụ công nghệ. Đồng thời, Nhà nước cần sớm ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất, bảo đảm hệ thống thu phí tại bến xe được kết nối, chia sẻ dữ liệu với các cơ quan quản lý nhà nước liên quan.

Bên cạnh đó, việc triển khai cũng cần có lộ trình phù hợp, tránh gây áp lực quá lớn cho các bến xe và doanh nghiệp vận tải trong thời gian ngắn. Có thể xem xét các chính sách hỗ trợ ban đầu, khuyến khích xã hội hóa đầu tư, hoặc cho phép đưa chi phí vận hành hệ thống vào cơ cấu giá dịch vụ bến xe một cách hợp lý, minh bạch.

Từ thực tiễn tại Hà Nội có thể thấy, thu phí không dừng tại bến xe đã bước đầu cho thấy những tín hiệu tích cực, song vẫn còn nhiều “nút thắt” cần được tháo gỡ. Khi các vướng mắc về chi phí, cơ chế và sự đồng bộ được giải quyết, hình thức thu phí này không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp và người lao động trong ngành vận tải, mà còn góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, hướng tới một môi trường giao thông hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn.