Vận hành chính quyền địa phương hai cấp: Bộ Khoa học và Công nghệ chủ động về địa phương gỡ khó

Trong những chuyến công tác đầu tiên tới Huế, Phú Thọ và Hà Tĩnh cho thấy các địa phương đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận, khẳng định vai trò tiên phong trong chuyển đổi số và cải cách hành chính. Tuy nhiên, những khó khăn về nhân lực, hạ tầng kỹ thuật, cơ chế chính sách và hướng dẫn chuyên môn vẫn là những rào cản cần được tháo gỡ.

Các địa phương “bắt nhịp” nhanh

Theo ghi nhận từ 3 đoàn công tác đầu tiên, dù đang trong giai đoạn đầu vận hành, các địa phương đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, thể hiện sự chủ động và nỗ lực trong việc triển khai chính quyền hai cấp và các nhiệm vụ liên quan đến KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (ĐMST&CĐS).

Các địa phương đang nỗ lực xây dựng chính quyền điện tử, phát triển chính quyền số và cải cách hành chính.

Cụ thể, tại thành phố Huế, tiếp tục khẳng định vai trò là địa phương đi đầu trong cả nước về xây dựng chính quyền điện tử, phát triển chính quyền số và cải cách hành chính. Với sự chỉ đạo quyết liệt từ Tỉnh ủy, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế, tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến của địa phương đã đạt trên 90%, nằm trong top 5 toàn quốc. Thành phố cũng đã hoàn thành số hóa quy trình nghiệp vụ nội bộ, hồ sơ tài liệu và kết quả giải quyết thủ tục hành chính trong nhiều lĩnh vực liên quan đến người dân và doanh nghiệp. 100% quy trình nghiệp vụ nội bộ và hồ sơ tài liệu trên địa bàn thành phố được đảm bảo số hóa và 78,04% kết quả giải quyết thủ tục hành chính đã được số hóa. Đồng thời, đẩy mạnh tái cấu trúc quy trình, cắt giảm, đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến, đặc biệt là các thủ tục liên quan đến cư trú, hộ tịch, đất đai, doanh nghiệp….

Tương tự, tại tỉnh Phú Thọ, đoàn công tác đã ghi nhận những kết quả nổi bật trong triển khai hoạt động KH&CN của tỉnh, đặc biệt là trong tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực KH&CN. Trong tháng 7, Trung tâm phục vụ hành chính công tỉnh Phú Thọ đã tiếp nhận tổng cộng 91 hồ sơ thuộc 7 lĩnh vực quản lý Nhà nước của ngành KH&CN. 73 hồ sơ đã được xử lý, trong đó 55 hồ sơ được giải quyết trước hạn, cho thấy tiến độ giải quyết tốt. Người dân đánh giá cao dịch vụ tại Trung tâm phục vụ hành chính công phường Thanh Miếu, tỉnh Phú Thọ. Một địa phương khác là Hà Tĩnh, đoàn công tác cũng ghi nhận tỉnh đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và hoàn thiện các hệ thống phục vụ quản lý, kết nối đồng bộ với các nền tảng quốc gia.

Điểm mặt những khó khăn, vướng mắc

Bên cạnh những kết quả tích cực, quá trình triển khai chính quyền hai cấp trong lĩnh vực KHCN, ĐMST&CĐS tại các địa phương vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn, vướng mắc, cần sự hỗ trợ và tháo gỡ từ trung ương. Cụ thể, tại phường An Cựu (Huế), qua kiểm tra cho thấy các nội dung liên quan đến KH&CN, công nghệ thông tin và chuyển đổi số tại phường hiện còn gặp khó khăn chủ yếu do thiếu nhân lực chuyên môn, việc bố trí nhân lực chuyên trách còn khó khăn, nhân lực chưa được đào tạo, tập huấn chuyên môn. Nguồn lực còn hạn chế, chưa đủ trang thiết bị kỹ thuật. Thêm nữa là vướng mắc về phân công nhiệm vụ KHCN, ĐMST. Một số khu vực trên địa bàn thành phố vẫn còn hiện tượng lõm sóng (xã Phú Vinh, đèo Mỏ Quạ, Đồi Mụ xây) hoặc vùng sóng yếu (xã Bình Thành, cụm dân cư xã Xuân Lộc…), ảnh hưởng đến việc thực hiện dịch vụ công trực tuyến.

Với tỉnh Phú Thọ, đoàn công tác nhận thấy, cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, một số thiết bị kiểm định, thử nghiệm đã cũ, chưa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật theo tiêu chuẩn mới. Hạ tầng công nghệ thông tin còn hạn chế, một số phần mềm quản lý hồ sơ trực tuyến của ngành KH&CN hoạt động chưa ổn định, thường xuyên quá tải, tốc độ đường truyền chậm, ảnh hưởng đến tiến độ xử lý hồ sơ. Việc cập nhật dữ liệu các nhiệm vụ KH&CN, kết quả nghiên cứu vào cơ sở dữ liệu quốc gia còn chậm, gây khó khăn cho công tác tra cứu, chia sẻ và khai thác thông tin. Trong khi đó, tại tỉnh Hà Tĩnh, đoàn công tác cũng nhận thấy nhiều kiến nghị về chính sách, hạ tầng và đào tạo trong việc phân cấp nhiệm vụ KH&CN.

Trong lĩnh vực Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, cần đào tạo nghiệp vụ kiểm tra Nhà nước về đo lường cho cán bộ để có chứng chỉ. Thiếu hướng dẫn chi tiết các thủ tục hành chính sau khi phân cấp và cần hỗ trợ kết nối Cổng truy xuất nguồn gốc sản phẩm của tỉnh với Cổng Quốc gia.

Từ các ý kiến đóng góp của tỉnh cho thấy, tỉnh này cũng cần kho dữ liệu dùng chung, miễn phí các bộ Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN), Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) để cán bộ cơ sở tiếp cận dễ dàng. Ngoài ra, tỉnh cũng kiến nghị tiếp tục phân cấp việc sửa đổi, bổ sung, cấp lại giấy phép cho các tổ chức KH&CN có vốn nước ngoài, vì hiện tại Nghị định 133/2025/NĐ-CP chỉ phân quyền cấp phép thành lập lần đầu. Đặc biệt, phía tỉnh cũng mong được hỗ trợ đào tạo chuyên gia về trí tuệ nhân tạo (AI), chia sẻ kết nối cơ sở dữ liệu chuyên ngành và tập huấn về quy trình tiếp nhận, xử lý thủ tục hành chính sau phân cấp.

Sau khi làm việc, các đoàn công tác của Bộ KH&CN đã có một cái nhìn tổng quát hơn, đánh giá cao những nỗ lực và kết quả của các địa phương, đồng thời trực tiếp giải đáp, hướng dẫn và đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

Tại Phú Thọ, đại diện các đơn vị chuyên môn của Bộ KH&CN đã trực tiếp giải đáp một số vướng mắc của Sở về các lĩnh vực như sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, an toàn bức xạ hạt nhân, các thủ tục hành chính, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin. Bộ cũng đã hướng dẫn triển khai các quy định, quy trình nghiệp vụ, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, đồng thời cam kết đồng hành, hỗ trợ địa phương. Đối với Hà Tĩnh, Bộ KH&CN đã ghi nhận và làm rõ các kiến nghị, khẳng định sẽ tiếp thu đầy đủ để báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý. Trong đó tăng cường vai trò chỉ đạo của chính quyền như việc phân cấp, phân quyền phải đi đôi với việc hoàn thiện hành lang pháp lý, tổ chức bộ máy hợp lý, đào tạo nhân lực đủ năng lực và đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật tương xứng…

Từ các ý kiến của địa phương, đại diện cho các đoàn công tác Bộ KH&CN cam kết, rà soát và hoàn thiện pháp lý. Đồng thời, ghi nhận các đầu mối tại địa phương để tiếp tục hướng dẫn, tổ chức các khóa đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ liên quan đến công nghệ thông tin, chuyển đổi số và các lĩnh vực khác đã được Bộ phân quyền, phân cấp. Tăng cường phối hợp giữa trung ương và địa phương, tiếp tục tháo gỡ vướng mắc về hạ tầng công nghệ, xử lý các vùng lõm sóng thông tin, đồng thời tổ chức kiểm tra, giám sát định kỳ để kịp thời tháo gỡ khó khăn phát sinh. Đối với những nội dung vượt ra ngoài thẩm quyền của đoàn công tác, đoàn đã ghi nhận và sẽ tổng hợp, báo cáo lãnh đạo Bộ để đề xuất các giải pháp tháo gỡ.

Phạm Huyền