Văn nghệ sĩ cần đắm mình vào thực tiễn sinh động của đất nước

Chiều 18-4, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia "50 năm nền văn học, nghệ thuật Việt Nam sau ngày thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025) - Những vấn đề đặt ra và định hướng phát triển".

Văn học nghệ thuật giữ vai trò đặc biệt

Sau ngày đất nước thống nhất, văn học nghệ thuật (VHNT) Việt Nam bước sang một giai đoạn mới. Giai đoạn sáng tạo trong hòa bình, dựng xây đất nước. Những tác phẩm VHNT lay động lòng người đã tiếp thêm niềm tin, khơi dậy mạnh mẽ khát vọng phát triển đất nước, nuôi dưỡng tình yêu sâu nặng với quê hương và ý chí vươn lên vì một Việt Nam thịnh vượng, hùng cường.

Hội thảo khoa học quốc gia “50 năm nền văn học, nghệ thuật Việt Nam sau ngày thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025) - Những vấn đề đặt ra và định hướng phát triển” tại Hà Nội ngày 18-4 Ảnh: VIỆT NGA

PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, nhấn mạnh Đại thắng mùa xuân năm 1975 đã đưa đất nước ta bước sang một trang sử mới - hòa bình, thống nhất, đồng thời cũng mở ra cho VHNT nước nhà một không khí mới.

Trong khi đó, ông Nguyễn Duy Bắc, Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, nhìn nhận: VHNT sau 50 năm ngày đất nước thống nhất vẫn còn một số hạn chế, đặt ra nhiều vấn đề cấp thiết cho công tác quản lý, sáng tạo, lý luận - phê bình và phổ biến tác phẩm VHNT. Về nội dung và giá trị tư tưởng, VHNT đương đại vẫn thiếu vắng những tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, tương xứng với tầm vóc công cuộc Đổi mới do Đảng khởi xướng, lãnh đạo và chiều sâu văn hóa lịch sử của dân tộc.

Một bộ phận sáng tác còn xa rời hiện thực, chạy theo thị hiếu dễ dãi, thiên về thương mại, giải trí, thiếu bản lĩnh chính trị - tư tưởng. Về đội ngũ văn nghệ sĩ, hiện nay đang tồn tại khoảng cách thế hệ rõ rệt: lớp nghệ sĩ có sáng tác từ trước với vốn sống phong phú và chiều sâu tư tưởng đang dần lui vào hậu trường do tuổi tác, sức khỏe; trong khi đó, lực lượng trẻ tuy năng động, sáng tạo, tiếp cận nhanh với cái mới nhưng lại thiếu chiều sâu trải nghiệm và định hướng giá trị vững chắc.

Cơ chế, chính sách phát triển VHNT, thực tiễn cho thấy có độ trễ đáng kể giữa các chủ trương, chính sách và thực tiễn phát triển mạnh mẽ của VHNT. Các quy định, mô hình quản lý truyền thống chưa bắt nhịp được với đặc thù sáng tạo mới, khiến không gian phát triển của VHNT vẫn còn không ít ràng buộc và bị động.

Bên cạnh đó, sự thiếu liên kết chặt chẽ giữa các thiết chế văn hóa - giáo dục - truyền thông, nhà nước - xã hội - thị trường và công nghiệp văn hóa đang làm chậm quá trình hình thành một hệ sinh thái sáng tạo VHNT năng động, đa - liên ngành và bắt kịp xu thế thời đại.

Bảo đảm tự do sáng tạo của văn nghệ sĩ

Phát biểu chỉ đạo hội thảo, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh yêu cầu đội ngũ văn nghệ sĩ và các nhà hoạt động VHNT bám sát hơn nữa, đắm mình vào thực tiễn sinh động của đất nước, phát huy trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, khám phá và sáng tạo, không ngừng mở rộng phạm vi, chiều sâu chiếm lĩnh hiện thực.

Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cũng bày tỏ rằng trong quá trình thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng thành luật, hệ thống cơ chế, chính sách cần bảo đảm tính đồng bộ, khoa học, sát thực tế, trọng tâm là bảo đảm tự do sáng tạo, cải thiện điều kiện làm nghề, giải phóng và thúc đẩy tiềm năng sáng tạo của đội ngũ văn nghệ sĩ.

Đồng thời, tiếp tục xây dựng các cơ chế cung cấp thông tin, lắng nghe ý kiến phản biện; bảo đảm cho văn nghệ sĩ nắm vững, thấm nhuần quan điểm, đường lối, định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước. Từ đó củng cố niềm tin, thống nhất nhận thức và chung sức, đồng lòng triển khai thực hiện. Đồng thời kịp thời hoạch định cơ chế, chính sách phù hợp, hiệu quả cho hoạt động sáng tạo và quảng bá các tác phẩm VHNT có giá trị đến với công chúng trong nước và bạn bè quốc tế.

HOÀNG LAN ANH