Vàng A Sùng - người nỗ lực xóa bỏ tảo hôn

Vàng A Sùng (ngoài cùng bên trái), Bí thư chi bộ bản Khằm 1, đến từng hộ dân để tuyên truyền xóa bỏ tảo hôn. Ảnh: Đình Giang

Bản Khằm 1 nằm dọc theo Quốc lộ 15C, cách trung tâm xã Trung Lý khoảng 7km. Nơi đây từng tồn tại những hủ tục lâu đời, trong đó có tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của đồng bào dân tộc Mông. Kể từ khi giữ chức Bí thư chi bộ bản Khằm 1, anh Vàng A Sùng đã nỗ lực xóa bỏ hủ tục trên. Với lòng kiên trì và tâm huyết, anh đã góp phần nâng cao nhận thức của bà con, giúp họ hiểu rõ hơn về tác hại của việc tảo hôn cũng như tầm quan trọng của việc tuân thủ pháp luật về hôn nhân.

Tuy nhiên, hành trình thay đổi này không hề dễ dàng. Những ngày đầu vận động bà con, anh gặp phải vô số khó khăn. Hủ tục tảo hôn đã ăn sâu vào đời sống của đồng bào dân tộc Mông nơi đây qua nhiều thế hệ. Không ít ông bố, bà mẹ quan niệm con gái lớn lên phải lấy chồng sớm để giảm bớt gánh nặng kinh tế cho gia đình hoặc lo sợ con mình “ế chồng”. Một bộ phận bà con còn không hiểu rõ pháp luật và cho rằng kết hôn sớm là chuyện riêng của mỗi nhà, không ai có quyền can thiệp.

Anh Vàng A Sùng kể, có lần anh đến nhà một hộ dân thuyết phục họ không gả con gái 14 tuổi đi lấy chồng. Người cha ban đầu phản ứng gay gắt, cho rằng anh xen vào chuyện nhà người khác và khẳng định con gái mình lấy chồng sớm để có người lo. Nhiều lần khác, anh bị từ chối tiếp chuyện hoặc nghe những câu nói đại ý, như: “Đây là tục lệ của ông bà tổ tiên, không thể thay đổi”. Không chỉ gặp sự phản đối từ người lớn, anh còn phải đối diện với tâm lý chủ quan của nhiều bạn trẻ. Một số em gái đang học THCS, THPT nhưng sẵn sàng bỏ học để lấy chồng vì nghĩ rằng, đi học con chữ không làm no cái bụng.

Để thay đổi nhận thức của mọi người, anh dành nhiều thời gian đến từng nhà phân tích hậu quả của tảo hôn là ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, khiến gia đình nghèo khó, con cái sinh ra không được chăm sóc tốt và vi phạm pháp luật. Đồng thời, kiên nhẫn trò chuyện với các em gái, chia sẻ những tấm gương vươn lên thoát nghèo nhờ học vấn. Anh còn phối hợp với nhà trường tổ chức các buổi tuyên truyền, giúp học sinh hiểu rằng con đường học tập sẽ mở ra tương lai tươi sáng hơn, giúp các em có cơ hội đi làm công nhân, xuất khẩu lao động, vươn lên thoát nghèo.

Nhờ sự nỗ lực bền bỉ, anh đã dần thay đổi được suy nghĩ của người dân. Điển hình như em Mùa Thị H, học sinh lớp 11, từng một mực bỏ học để lấy chồng. Sau nhiều lần động viên, em H đã đồng ý tiếp tục đi học và hứa chỉ lập gia đình sau khi tốt nghiệp THPT. Từ năm 2023 đến nay, bản Khằm 1 không ghi nhận trường hợp tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống nào, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc xóa bỏ hủ tục này.

Dẫn chúng tôi đến thăm gia đình Vàng A Chớ, sinh năm 2003 – một trường hợp tảo hôn trong quá khứ. Mất cha từ sớm, mẹ đi bước nữa, Vàng A Chớ phải gánh vác gia đình và bỏ học từ năm lớp 8 để lấy vợ, mong có người lo cho các em. Vợ Vàng A Chớ sinh năm 2001, chưa từng được đi học nên không biết chữ. Hiện tại, dù không thể thay đổi quá khứ, nhưng Vàng A Chớ quyết tâm thay đổi tương lai của con cái mình. Vàng A Chớ tin rằng, chỉ khi con cái được học hết lớp 12 và có nghề nghiệp ổn định, cuộc sống gia đình mới thực sự đổi thay.

Để những thành quả đạt được không bị đảo ngược, anh Vàng A Sùng đã cùng ban quản lý bản xây dựng hương ước, quy định độ tuổi kết hôn theo pháp luật. Những ai vi phạm sẽ bị xử phạt và nêu tên trước dân bản. Ngoài ra, bà con cũng tự nguyện không tham dự đám cưới của các trường hợp vi phạm hương ước.

Đánh giá về những chuyển biến tích cực trong việc xóa bỏ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống ở bản Khằm 1, Chủ tịch UBND xã Trung Lý Ngân Văn Lon, nhận xét: “Bí thư chi bộ bản Khằm 1 Vàng A Sùng là người năng động, nhiệt huyết và có trình độ kiến thức. Vàng A Sùng tốt nghiệp đại học chuyên ngành Luật, Trường Đại học Hòa Bình (Hà Nội), là một trong những người Mông tiến bộ với tư duy đổi mới. Từ khi về địa phương đảm nhiệm chức vụ trưởng bản rồi đến bí thư chi bộ, Vàng A Sùng đã đưa ra nhiều giải pháp phù hợp nhằm xóa bỏ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cũng như đóng góp trong việc xóa bỏ hủ tục tang ma của đồng bào Mông địa phương”.

Đình Giang