Vang bóng một thời trận đánh 'Hóa trang kỳ tập'

Trận đánh “Hóa trang kỳ tập” khiến viên quan ba Rouen bị trọng thương, được đưa về Sài Gòn điều trị. Sau ngày bình phục, Rouen đã viết trên báo Nhân đạo – Cơ quan Trung ương của Đảng Cộng sản Pháp: “Mặt trận Cái Răng do những thanh niên Việt Nam - rất trẻ - chỉ huy. Họ tấn công vào Tổng hành dinh của chúng tôi tại chợ Cái Răng. Tôi đã được cứu sống và lương tâm được thức tỉnh. Tôi thấy rõ chính nghĩa và tinh thần dũng cảm của một dân tộc mà trước đây tôi xem thường. Với khẩu súng thô sơ, họ xung phong quả cảm; không nao núng trước hàng loạt đạn liên thanh của chúng tôi quét vào họ. Tôi thấy họ hùng dũng tiến lên bắn nhanh về phía chúng tôi... Tôi sẽ vận động nhân dân Pháp cùng với chúng tôi ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam sớm thành công...”.

Cán bộ, chiến sĩ Công an TP Cần Thơ tham quan, tìm hiểu tại Nhà truyền thống Công an thành phố - địa điểm chiến thắng của Đội cảm tử quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ năm 1945.

Những năm 1945-1946 ở Hà Tĩnh, Hà Nội, Sài Gòn… đã có những đường phố, trường học, chợ... được đặt tên các chiến sĩ yêu nước tham gia hoạt động cách mạng như: Lê Bình, Nhật Tảo, Trần Chiên. Chợ Cái Răng được gọi là chợ Lê Bình. Một đơn vị hành chính của quận Cái Răng được mang tên phường Lê Bình (nay là phường Cái Răng, TP Cần Thơ). Đảng bộ, chính quyền và nhân dân phường Cái Răng đã lập Đài tưởng niệm chiến công của các đồng chí Đội cảm tử quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ… Tác phẩm “Bình minh tiếng súng Cái Răng” của Phương Hạnh đã viết:

Hỡi ai qua chợ Lê Bình.

Nơi đây thắm máu hy sinh anh hùng.

Quyết thề, không đội trời chung.

Với quân giặc Pháp hành hung bạo tàn.

Đầu tháng 11/1945, Đội cảm tử Quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ (tiền thân của Công an TP Cần Thơ), được thành lập với 6 đồng chí là Lê Bình (Trưởng Quốc gia tự vệ cuộc chỉ huy), Bùi Quang Trinh, Trần Chiên, Lê Nhật Tảo, Cao Minh Lộc, Trần Hữu Nghi. Trang bị của Đội lúc này chỉ có súng ngắn, dao găm, mã tấu tự tạo và một số lựu đạn. Là cửa ngõ phía Nam thị xã Cần Thơ (nay là TP Cần Thơ), có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, thị trấn Cái Răng (nay là phường Cái Răng, TP Cần Thơ) được quân Pháp sử dụng để xây dựng tuyến phòng thủ bảo vệ từ xa. Đồng thời, làm bàn đạp đánh phá các cơ sở cách mạng. Trụ sở Ban Chỉ huy đại đội do quan ba Rouen chỉ huy được lập tại thị trấn.

Thấy rõ âm mưu ý đồ của địch, Tỉnh ủy, Ủy ban kháng chiến hành chính tỉnh Cần Thơ quyết định giao cho lực lượng vũ trang và Quốc gia tự vệ cuộc phải tổ chức đánh địch trận phủ đầu với yêu cầu là gây chấn động về quân sự đối với quân xâm lược Pháp và bọn tay sai. Sau khi nhận được chỉ thị của Tỉnh ủy Cần Thơ, đồng chí Lê Bình (quê huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh), Trưởng Quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ họp bàn với các đồng chí trong Đội cảm tử quân và thống nhất thực hiện chiến thuật “Hóa trang kỳ tập” để đánh địch. Quy định nổ súng vào sáng sớm 12/11/1945 vì đây là thời điểm bọn địch dễ sơ hở, chủ quan nhất.

Sáng 12/11/1945, Đội cảm tử gồm các đồng chí: Bùi Quang Trinh, Cao Minh Lộc, Lê Nhật Tảo, Trần Chiên, Trần Hữu Nghi do đồng chí Lê Bình chỉ huy, vào vai những Hoa kiều, dùng 2 chiếc ghe chở đầy mía, gạo, trái cây và thịt heo, chèo từ hướng Phong Điền về thị trấn Cái Răng. Ngay sau khi 2 chiếc ghe cập bến Cái Răng, lúc này chợ đông đúc, các đồng chí nhanh chóng khiêng heo vào sân sở chỉ huy Pháp với lý do xin giấy phép để bán. Khi vừa vào tới trong, cũng là lúc tên quan ba Rouen - chỉ huy đang trên lầu bước xuống. Nhanh như cắt, đồng chí Lê Bình rút súng ngắn bóp cò, tên quan ba ngã lăn xuống đất. Ngay lập tức các đồng chí Bùi Quang Trinh, Trần Chiên... rút súng ra cùng đồng chí Lê Bình xông lên tiêu diệt địch. Bên ngoài, khi nghe tiếng súng của đồng chí Lê Bình, các đồng chí Cao Minh Lộc, Lê Nhật Tảo nhanh chóng tiến vào bên trong phối hợp cùng đồng đội truy quét địch.

Sau đó, đồng chí Lê Bình tung lựu đạn và bắn diệt thêm một số tên khác. Bọn Pháp bị đánh bất ngờ, hoảng hốt, gần như bị tê liệt. Lợi dụng thời cơ, đồng chí Lê Bình vừa ra hiệu cho các đồng chí Bùi Quang Trinh, Cao Minh Lộc khống chế những tên còn lại, vừa lao ra cột cờ, hạ lá cờ Pháp, kéo lên cao lá cờ đỏ sao vàng của ta... Sau khi bị quân Pháp phản công, đồng chí Lê Bình và đồng chí Bùi Quang Trinh anh dũng hy sinh. Các đồng chí Cao Minh Lộc, Lê Nhật Tảo, Trần Chiên tiếp tục chiến đấu, lợi dụng từng địa hình, từng vách nhà và những vật cản để tiêu diệt thêm nhiều tên địch đến viên đạn cuối cùng. Tuy đồng chí Lê Bình và các đồng đội đã ngã xuống, nhưng chiến công gây được tiếng vang trên khắp ba miền đất nước, làm chùn bước thực dân Pháp ở Đông Dương…

Trận đánh gây chấn động với 27 sĩ quan, binh lính địch bị tiêu diệt, 17 tên bị thương, trong đó quan ba Rouen bị trọng thương. Trận “Hóa trang kỳ tập” không chỉ đập tan ý đồ “đánh nhanh, thắng nhanh” của địch mà còn gây tiếng vang lớn trên toàn chiến trường Nam Bộ, là chiến công đầu tiên mang tầm vóc lịch sử của lực lượng Công an Cần Thơ nói riêng và Công an nhân dân Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên bốt giặc đã củng cố mạnh mẽ niềm tin của nhân dân vào kháng chiến. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã biểu dương trận đánh, xem đây là minh chứng rõ nét cho khí phách và sức mạnh của lực lượng cách mạng miền Nam…

Nhà truyền thống Công an TP Cần Thơ thường xuyên tiếp đón các đoàn khách đến tham quan quan, tìm hiểu về lịch sử hào hùng của Đội cảm tử quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ.

Thiếu tướng Huỳnh Việt Hòa, Giám đốc Công an TP Cần Thơ chia sẻ: “Đây là trận đánh đầu tiên của lực lượng vũ trang Quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ (tiền thân của Công an TP Cần Thơ ngày nay) đánh thẳng vào bọn xâm lược Pháp và tay sai giữa ban ngày, rất táo bạo, mưu trí và vô cùng dũng cảm. Một chiến công vô cùng oanh liệt trong những ngày đầu cuộc kháng chiến chống Pháp ở Nam Bộ. Trận đánh đã đạt được 2 yêu cầu đề ra của Tỉnh ủy và Ủy ban kháng chiến hành chính tỉnh Cần Thơ. Nhiều tờ báo trong nước và nước ngoài đã đăng tải những bài tường thuật ca ngợi lòng dũng cảm, mưu trí, táo bạo, sự hy sinh cao cả của Đội cảm tử quân, tạo được lòng tin của nhân dân vào sự tất thắng của cách mạng”.

Ngày 3/8/1993, đồng chí Lê Bình được Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân nhân (LLVTND). Đến ngày 1/3/2010, Chủ tịch nước ký Quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND cho Đội cảm tử quân thuộc Quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ. Nơi diễn ra trận “Hóa trang kỳ tập” của Đội cảm tử Quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ năm 1945 trở thành Khu di tích lịch sử cấp thành phố, với tên đầy đủ là “Địa điểm chiến thắng của Đội cảm tử Quốc gia tự vệ cuộc tỉnh Cần Thơ năm 1945”, tọa lạc tại phường Lê Bình, quận Cái Răng (nay là phường Cái Răng, TP Cần Thơ). Đây là nơi ghi dấu chiến công đầu tiên mang tầm vóc lịch sử của Công an TP Cần Thơ nói riêng và Công an nhân dân Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, đã được UBND TP Cần Thơ quyết định xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố vào ngày 6/6/2006. Cuối năm 2016, UBND TP Cần Thơ giao Công an TP Cần Thơ thực hiện cải tạo, trùng tu sửa chữa địa điểm chiến thắng của Đội cảm tử Quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ thành Nhà truyền thống Công an TP Cần Thơ.

Ngày 4/3/2017, Công an TP Cần Thơ long trọng tổ chức Lễ khánh thành Nhà truyền thống Công an Cần Thơ. Đây là sự kiện nhằm tưởng nhớ, tri ân công ơn, sự cống hiến quên mình vì độc lập tự do cho Tổ quốc của tập thể Đội cảm tử Quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ. Hằng năm, vào ngày 8/10 (âm lịch) cũng như các dịp lễ, Tết, cán bộ, chiến sĩ Công an TP Cần Thơ đều tổ chức dâng hoa, dâng hương tại Nhà truyền thống để tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ. Ðây không chỉ là hoạt động tri ân, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” mà còn là dịp để giáo dục thế hệ trẻ Công an thành phố về truyền thống anh hùng, bất khuất của các thế hệ cha ông. Chiến công của Ðội cảm tử Quốc gia tự vệ cuộc tại Cái Răng không chỉ là niềm tự hào của người dân TP Cần Thơ mà còn là biểu tượng sống động của tinh thần “Vì nước quên thân, vì dân phục vụ” mà lực lượng Công an nhân dân ngày nay đang nỗ lực gìn giữ và phát huy…

Văn Đức