Vang mãi giai điệu ngày thống nhất

“Rừng núi giang tay nối lại biển xa/ Ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà/ Mặt đất bao la anh em ta về gặp nhau mừng như bão cát/ Quay cuồng trời rộng/ Bàn tay ta nắm/ Nối tròn một vòng Việt Nam…”. Giọng hát và giai điệu bài hát “Nối vòng tay lớn” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã vang lên khắp Sài Gòn trong buổi trưa lịch sử 30/4/1975, qua giọng hát "vo" của chính tác giả, tại phòng phát thanh của Đài phát thanh Sài Gòn, nơi Dương Văn Minh vừa tuyên bố đầu hàng.

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - Tác giả của "Nối vòng tay lớn"

Được biết, thật ra nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã sáng tác Nối vòng tay lớn ngay sau khi Hiệp định Paris được ký kết. Nhưng phải chờ đến 30/4/1975, ông mới có khoảnh khắc kỳ diệu hát giai điệu này trên Đài Phát thanh Sài Gòn, cùng với lời kêu gọi hãy ở lại cùng chung tay xây dựng đất nước.

Ngày 12/4/2017, Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VH-TT&DL) mới ra văn bản chính thức cấp phép phổ biến ca khúc “Nối vòng tay lớn".

Nhà thơ - nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha có viết: “Đoạn điệp khúc với tiết tấu nhanh đẩy cái tứ “nối” lên đến chất ngất: “Anh em ta về gặp nhau mừng như bão cát”. Đúng như lời thượng tướng Trần Văn Trà, lúc đó là Chủ tịch Ủy ban Quân quản Sài Gòn - Gia Định nói với tướng Dương Văn Minh vào ngày 2/5/1975 tại Dinh Độc Lập: “Đối với chúng ta, không có kẻ thua, người thắng mà chỉ có dân tộc Việt Nam chúng ta thắng Mỹ”.

Nối vòng tay lớn qua sự thể hiện của các nhóm nhạc Rock Việt

Nếu như “Nối vòng tay lớn” là giai điệu thống nhất đầu tiên vang lên trong buổi trưa lịch sử ngày 30/4 năm ấy thì bản đồng ca “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” của nhạc sĩ Phạm Tuyên là giai điệu thứ hai được phát từ Đài Tiếng nói Việt Nam vào chiều tối cùng ngày.

Theo lời nhạc sĩ Phạm Tuyên, ông đã viết giai điệu này từ vài ngày trước đó. Đến trưa 30/4, sau khi Tổng Giám đốc Đài là ông Trần Lâm gọi các nhạc sĩ lên phòng và xem ai có sáng tác gì dành cho cái giây phút lịch sử này thì nhạc sĩ Phạm Tuyên mới đưa ra sáng tác của mình. Ngay lập tức, Đoàn ca nhạc của đài đã thu thanh suốt buổi chiều bài này để kịp đến chiều tối thì loang xa trên làn sóng điện.

Tạ Quang Thắng & Various Artists hát "Như có Bác trong ngày vui đại thắng"

“Ta đi trong muôn ánh sao vàng rừng cờ tung bay/ Rộn ràng ta mê say/ Những bước chân dồn về đây. Sài Gòn ơi! Vững tin đã bao năm rồi/ Một ngày vui giải phóng”…”. Đây chính là giai điệu ngày thống nhất tiếp theo vang lên sau thời khắc lịch sử trưa 30/4/1975.

Được biết, nhạc sĩ Hoàng Hà viết “Đất nước trọn niềm vui” mấy ngày trước đó, nhưng đến giây phút lịch sử, bài hát được thu thanh bởi giọng nam Trung Kiên và lập tức chiếm lĩnh sự cuốn hút của toàn dân tộc bởi ý nghĩa và vẻ đẹp của giai điệu.

Cố nhạc sĩ Hoàng Hà, tác giả của “Đất nước trọn niềm vui”

Thế nhưng đến mùa xuân 1976, khúc khải huyền đích thực của ngày thống nhất mới thật sự ra đời. Đó là “Mùa xuân đầu tiên” của cố nhạc sĩ Văn Cao. “Người mẹ nhìn đàn con nay đã về/ Mùa Xuân mơ ước ấy đang đến đầu tiên/ Nước mắt trên vai anh giọt rơi ấm vui/ Vai anh niềm vui phút giây như đang long lanh”...

Nhạc sĩ Văn Cao

Nhà thơ - Nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha kể rằng, sinh thời Văn Cao có lần tâm sự với ông: “Mình đã viết "Tiến quân ca" thúc giục người lính ra đi chiến đấu. Mình cũng muốn có một giai điệu theo bước chân người lính trở về”.

Sau ngày thống nhất một thời gian, nhạc sĩ Văn Cao có dịp vào Sài Gòn thăm họ hàng. Chính chuyến đi này đã cho ông nhiều xúc cảm đặc biệt về hình ảnh người lính trong quân phục bạc màu vì khói đạn ở giữa Sài Gòn. Sau khi trở về, ông đã viết Mùa xuân đầu tiên ngay tại một góc nhỏ tư gia, nơi có cây dương cầm ở căn gác số 108 Yết Kiêu, Hà Nội.

Mùa xuân đầu tiên qua giọng hát của Thanh Thúy

Nhưng, phải đến sau khi nhạc sĩ Văn Cao về cõi thiên thu ngày 10/7/1995, Mùa xuân đầu tiên mới được phổ biến rộng khắp cả nước qua giọng hát của ca sĩ Thanh Thúy. Điều đặc biệt là Thanh Thúy có tuổi đời bằng chính tuổi của nhạc phẩm này. Và cũng chính qua ca khúc này, Thanh Thúy càng được nhiều người đặc biệt yêu mến hơn.

Nay, NSƯT Thanh Thúy là Phó giám đốc Sở Văn hóa TP HCM.

T.V