Vì sao 12 hộ dân ở Lào Cai khởi kiện Nhà máy thủy điện Sử Pán 1?

60 hộ gia đình xã Bản Hồ bị ngập chìm trong nước sau đêm Nhà máy thủy điện Sử Pán xả lũ.

Nhà máy thủy điện Sử Pán 1 xả lũ đột ngột trong đêm ngày 23/6/2019 đã gây ngập lụt khiến hơn 60 hộ gia đình tại xã Bản Hồ, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai bị thiệt hại, hơn 50 hộ gia đình đã nhận bồi thường, sửa chữa nhà ở, khắc phục hậu quả thiên tai, ổn định cuộc sống.

Hiện, vẫn còn 12 hộ gia đình gần 2 năm nay không nhận tiền đền bù và đã cùng nhau làm đơn khiếu kiện lên nhiều cấp với lý do, Công ty cổ phần công nghiệp Việt Long, đơn vị chủ đầu tư Nhà máy thủy điện Sử Pán 1 “hỗ trợ” thiệt hại là không đúng và chưa công bằng với số tài sản của họ bị lũ cuốn trôi.

Những vết bùn đất của trận lũ đêm ngày 23/6 vẫn còn để lại trên tường nhà người dân xã Bản Hồ.

Có mặt tại xã Bản Hồ, thị xã Sa Pa để tìm hiểu, tại đây, người dân chỉ cho chúng tôi những thiệt hại đó là những vết bùn đất vẫn còn để lại trên các bức tường nhà, mái nhà do Nhà máy thủy điện Sử Pán 1 đột ngột mở cả 4 cửa xả đáy nhưng không thông báo trước xảy ra vào đêm 23/6/2019.

Nhiều người dân đã không cầm được nước mắt khi kể cho chúng tôi nghe những thiệt hại gây ra sau trận lũ, cuộc sống vốn đã khó khăn nay lại chồng chất khó khăn mà gia đình họ đã, đang phải gánh chịu suốt 2 năm sau cái đêm thoát chết, nhưng mất hết tài sản vì nước lũ đột ngột tràn về.

Gia đình bà Nông Thị Hoa, thôn Bản Dền, xã Bản Hồ, một trong số hơn 60 hộ gia đình bị thiệt hại do thủy điện Sử Pán 1 xả lũ chia sẻ: Người dân xã Bản Hồ chúng tôi đã nhiều đời nối tiếp nhau sinh sống bên con suối Mường Hoa này, chưa bao giờ gặp phải một trận lũ lớn và gây thiệt hại đến thế.

Nếu nhà máy thủy điện Sử Pán 1 không đột ngột mở 4 cửa xả đáy, thì lũ quét đã không xảy ra, tài sản của chúng tôi không bị cuốn trôi khiến cuộc sống bị đảo lộn thế này. Vậy mà sau trận lũ, chính quyền các cấp đến thăm hỏi động viên, giúp đỡ người dân chúng tôi khắc phục hậu quả, còn Nhà máy thủy điện Sử Pán 1 chưa bao giờ đến, không thực hiện đền bù thiệt hại cho chúng tôi mà nói rằng, chỉ hỗ trợ người dân với số tiền rất nhỏ so với hậu quả mà họ gây ra.

Qua 3 lần thống kê của chính quyền xã Bản Hồ và thị xã Sa Pa, trận lũ tối ngày 23/6/2019 đã gây thiệt hại cho gia đình bà Hoa hơn 1,6 tỷ đồng. Thế nhưng, cơ quan chức năng lại ra văn bản có nội dung không phải đền bù mà là hỗ trợ thiệt hại. Theo đó, gia đình tôi chỉ được nhận số tiền là 56 triệu đồng.

Nhiều người dân xã Bản Hồ rớt nước mắt nói về những khó khăn mà họ phải chịu đựng do trận lũ để lại.

Ảnh hưởng bởi đợt lũ này, gia đình anh Đào A Phổng ở thôn Bản Dền bị thiệt hại tài sản lên đến hơn 2 tỷ đồng. Tuy nhiên, gia đình anh Phổng cũng chỉ được “hỗ trợ thiệt hại” tối đa số tiền là hơn 373 triệu đồng.

Không chấp nhận, gia đình anh Phổng cùng nhiều hộ dân trong thôn đã không nhận tiền hỗ trợ và đã cùng nhau làm đơn gửi đến các cơ quan có thẩm quyền tỉnh Lào Cai cầu cứu, đồng thời, khởi kiện Công ty cổ phần công nghiệp Việt Long ra tòa để đòi quyền lợi.

Trao đổi với chúng tôi ông Lý Láo Tả, Chủ tịch UBND xã Bản Hồ, cho biết: Ảnh hưởng của đợt xả lũ đột ngột trong đêm ngày 23/6/2019, xã Bản Hồ có 64 hộ gia đình bị thiệt hại, sau khi thống kê bồi thường thiệt hại, nhà được hỗ trợ thấp nhất là vài trăm nghìn, cao nhất là 373 triệu đồng, tổng số tiền hỗ trợ là hơn 8 tỷ đồng.

Tính đến thời điểm này đã có hơn 50 gia đình bị thiệt hại nhận tiền hỗ trợ để tu sửa nhà ở, ổn định cuộc sống, còn lại 12 hộ gia đình nhất quyết không nhận tiền đền bù, do họ cho rằng số tiền mà Công ty cổ phần công nghiệp Việt Long, đơn vị chủ đầu tư Nhà máy thủy điện Sử Pán 1 “hỗ trợ” là không đúng, họ cho rằng nhà máy thủy điện xả lũ gây thiệt hại thì phải “đền bù” công bằng với tài sản mà gia đình đã bị thiệt hại do lũ cuốn.

Ông Lý Láo Tả, Chủ tịch UBND xã Bản Hồ, cũng cho biết thêm: Trên địa bàn xã Bản Hồ có tất cả 8 dự án thủy điện khác nhau đã đi vào hoạt động và đang xây dựng. Nhưng, tất cả mới chỉ giải quyết được công ăn việc làm cho 7 lao động là người địa phương.

Các nhà máy cũng rất thờ ơ với công tác an sinh xã hội tại địa phương theo cam kết. Đơn cử là dịp Trung thu năm 2020, đoàn thanh niên xã gửi công văn đến các Nhà máy xin chung tay đóng góp kinh phí để tổ chức Trung thu cho các cháu trên địa bàn xã, nhưng không một đơn vị nào hồi âm.

Riêng với thủy điện Sử Pán 1, từ ngày Nhà máy này xả lũ gây thiệt hại vào đêm 23/6/2020 đến nay, chúng tôi đã nhiều lần yêu cầu Nhà máy cử cán bộ xuống phối hợp cùng với chính quyền xã tổ chức đối thoại, trả lời những nguyện vọng của người dân nhưng họ không xuống, gây bức xúc trong nhân dân gây áp lực cho cấp ủy, chính quyền xã, khiếu kiện kéo dài gây mất an ninh trật tự.

Trận lũ kinh hoàng xảy ra đêm 23/6/2019 tại xã Bản Hồ gây thiệt hại hơn 8 tỷ đồng.

Liên lạc với người đại diện Nhà máy thủy điện Sử Pán 1, để tìm hiểu về phương án đền bù của Công ty đối với 12 hộ dân chưa nhận tiền hỗ trợ và đang có đơn khởi kiện Công ty. Do người dân cho rằng: Công ty cổ phần công nghiệp Việt Long hỗ trợ quá thấp so với những thiệt hại đã gây ra, đặc biệt đối với các gia đình bị lũ cuốn mất nhà ở và toàn bộ tài sản như gia đình Đào A Phổng ở thôn Bản Dền, xã Bản Hồ, theo thống kê thiệt hại hơn 2 tỷ đồng chỉ được hỗ trợ 373 triệu đồng và Nông Thị Hoa, thôn Bản Dền, xã Bản Hồ thiệt hại hơn 1 tỷ đồng chỉ được hỗ trợ 56 triệu đồng.

Sau vài lần liên lạc qua điện thoại, đại diện Nhà máy thủy điện Sử Pán 1 cho biết: Sẽ sắp xếp thời gian làm việc với PV, nhưng đến hôm nay (3/11) PV liên lạc lại thì người đại diện trên giới thiệu chúng tôi phải làm việc với Tổng giám đốc Công ty nhưng lại không cung cấp cho PV số điện thoại liên hệ và bảo PV tự đi hỏi.

Việc né tránh trả lời của đại diện Nhà máy thủy điện Sử Pán 1 có phải là sự né tránh trách nhiệm với chính hậu quả mà Nhà máy này đã gây ra cách đây gần 2 năm? Xin để câu trả lời cho các cấp và các ngành chức năng tỉnh Lào Cai.

Trần Sơn