Vì sao các nghệ sĩ nổi tiếng không được đề xuất NSND?

Bộ VH-TT&DL vừa công bố 139 hồ sơ đủ tiêu chuẩn để tiếp tục trình Hội đồng cấp nhà nước xét danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân (NSND), Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT). Danh sách được đăng tải công khai, lấy ý kiến của người dân. Thời gian lấy ý kiến từ ngày 26-7 đến hết 16-8, trước khi Hội đồng cấp nhà nước họp theo quy định.

Tuy nhiên, sự vắng bóng những nghệ sĩ tên tuổi của sân khấu miền Nam như NSƯT Lê Thiện, NSƯT Thanh Nguyệt, NSƯT Thoại Mỹ hay hai anh em diễn viên xiếc Quốc Cơ - Quốc Nghiệp khiến công chúng bất ngờ.

“Tôi tiếc nuối cho cô Lê Thiện”

Không có thời gian để theo dõi việc xét duyệt danh hiệu NSND, NSƯT nhưng khi đồng nghiệp chia sẻ việc NSƯT Lê Thiện, NSƯT Thanh Nguyệt, NSƯT Thoại Mỹ không có tên trong danh sách lần này, NSƯT Vũ Luân cảm thấy tiếc nuối. Người khiến ông tiếc nuối nhiều nhất đó là NSƯT Lê Thiện.

“Dù đã ở tuổi 80 nhưng cô còn hoạt động nghệ thuật, còn đóng phim, tham gia những chương trình sân khấu, còn đóng góp ý kiến cho giải Trần Hữu Trang… Ở tuổi này cô còn làm nghề được như vậy thì tôi cảm thấy rất quý.

Nghệ sĩ Lê Thiện giao lưu truyền nghề miễn phí cho các diễn viên trẻ ở sân khấu Sen Việt. Ảnh: NGUYỄN TRÀ

Vì vậy, những lãnh đạo chấm chọn không nên quá cứng nhắc bởi nếu như xét theo tiêu chí giải thưởng thì cô không còn thi nữa mà là người chấm điểm thôi. Do đó, cần có sự đặc cách giống như nghệ sĩ Minh Vương, Lệ Thủy hay Thanh Tuấn đã từng có những đặc cách như thế”.

Nghệ sĩ Vũ Luân nói rằng những nghệ sĩ thế hệ của ông còn sức khỏe là còn phấn đấu. Nhưng riêng với nghệ sĩ Lê Thiện, việc không được xét danh hiệu NSND năm nay, cá nhân ông cảm nhận đó là kết quả buồn cho cô và “không công bằng với những công sức cô đã phấn đấu”.

Đạo diễn Thanh Hiệp cũng chia sẻ hai nghệ sĩ không nằm trong danh sách đề nghị xét tặng danh hiệu NSND khiến ông tiếc nuối nhiều nhất đó là NSƯT Lê Thiện và NSƯT Thanh Nguyệt.

“Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM sẵn sàng hỗ trợ nghệ sĩ”

NSƯT Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM, cho biết danh sách xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT lần thứ 10 tại TP.HCM có 35 nghệ sĩ được đề xuất danh hiệu NSND, 65 nghệ sĩ được đề xuất danh hiệu NSƯT.

“Trong thẩm quyền, sở sẵn sàng hỗ trợ các cô chú, anh chị em nghệ sĩ theo đúng thẩm quyền, quy định của pháp luật” - NSƯT Thanh Thúy nói.

Bên cạnh đó, sự vắng mặt của anh em nghệ sĩ xiếc Quốc Cơ - Quốc Nghiệp trong danh sách này cũng khiến dư luận đặt câu hỏi.

Cần có sự đặc cách với các trường hợp đặc biệt

Quan điểm của nghệ sĩ Vũ Luân, việc chấm chọn, xét duyệt là việc làm đúng vì tất cả anh em nghệ sĩ đều là những chiến sĩ trên mặt trận văn hóa. Nhưng việc xét NSND, lãnh đạo cấp cao nên có cách nhìn khách quan hơn, đặc biệt là nên có một giải thưởng dành cho các nghệ sĩ lão thành bằng việc đặc cách họ.

“Giống như bác Sáu Võ Văn Kiệt ngày xưa từng nói với tôi: “Cố gắng phấn đấu đi con, bởi vì NSƯT, NSND giống như quân hàm của quân đội vậy đó. Các con là những chiến sĩ trên mặt trận văn hóa thì các con tỏa sáng đi để Nhà nước thấy được công lao của mình để được xét duyệt”.

Câu nói đó đến giờ tôi vẫn còn nhớ. Và mãi sau này, tôi cũng như các đồng nghiệp vẫn còn nghĩ tại sao những nghệ sĩ lớn tuổi như NSƯT Thanh Nguyệt, NSƯT Lê Thiện, NSƯT Ca Lê Hồng… đã có quá nhiều đóng góp lại không được các lãnh đạo xét duyệt.

“Phải có những đặc cách chứ không thể nào cứ quy vào những tiêu chí giải thưởng được. Họ là những người cống hiến, là thầy của nhiều thế hệ. Thầy thì tại sao cứ phải quy chiếu vào những tiêu chí. Và đối với các nghệ sĩ thì điều đó là quá đủ cho cuộc đời nghệ thuật của mình” - NSƯT Vũ Luân trải lòng.

Còn bản thân NSƯT Lê Thiện, khi được hỏi về vấn đề này, bà nói: “Kết quả này là bất công với tôi. Nhưng tôi không khiếu nại. Tôi coi cống hiến của tôi là quan trọng, tình yêu khán giả mới là quan trọng. Tôi không biết lý do vì sao tôi bị loại. Tôi chỉ nghe nói không đủ phiếu bầu. Tôi không hổ thẹn. Nhưng nghe mọi người gọi động viên, chia sẻ, tôi cảm thấy chạnh lòng…”.

“Các trường hợp trên đều không đạt tỉ lệ phiếu bầu”

Các trường hợp Quốc Cơ, Quốc Nghiệp, NSƯT Lê Thiện đã được hội đồng chuyên ngành lĩnh vực sân khấu thảo luận công khai, trong hội đồng cũng trao đổi chi tiết, trên cơ sở hồ sơ của cá nhân. Các trường hợp này đều từ Hội đồng cấp TP.HCM gửi ra. Chúng tôi là cơ quan trường trực của hội đồng cùng với Cục Nghệ thuật biểu diễn căn cứ trên hồ sơ của cá nhân, hồ sơ của TP đưa đầy đủ thông tin của các nghệ sĩ và không bỏ sót điều gì.

Thảo luận về danh hiệu NSND, ngoài việc xét theo giải thưởng hoặc xét theo trường hợp đặc biệt (đây là trường hợp mới được bổ sung ở Nghị định 40/2021, ngoài việc đánh giá tài năng nghệ thuật, các thành viên còn thảo luận về quá trình đóng góp cũng như hoạt động nghệ thuật phải là những nghệ sĩ cống hiến đặc biệt nổi trội, có tầm ảnh hưởng, có sức lan tỏa trong từng loại hình, ngành nghề nghệ thuật. Sau thảo luận, hội đồng bỏ phiếu kín, kiểm phiếu và công bố ngay tại hội đồng.

Kết thúc, tất cả thành viên hội đồng đều được thông qua kết quả và thấy kết quả bỏ phiếu cho từng hồ sơ NSND, NSƯT đều phù hợp với đánh giá chung của từng hội đồng. Nội dung thảo luận minh bạch và rõ ràng trong cuộc họp.

Các hồ sơ này trong trao đổi có rất nhiều yếu tố, nói ra tại sao rất khó. Việc đánh giá, thảo luận công khai và sau đó thể hiện bằng việc bỏ phiếu, các trường hợp trên đều không đạt tỉ lệ phiếu.

Bà NGHIÊM THỊ THANH NGUYỆT, Phó Vụ trưởng Vụ Thi đua, Khen thưởng (Bộ VH-TT&DL)

NGUYỄN TRÀ - VĂN HÀ - VIẾT THỊNH