Vì sao chúng ta không thể thực hiện đồng thời việc nuốt và thở?

Khi nuốt, nắp thanh quản đóng lại để thức ăn đi vào thực quản, ngăn không cho thức ăn rơi vào khí quản nên nếu vừa nuốt vừa thở, nắp thanh quản không thể đóng kín đường hô hấp, dẫn đến nguy cơ bị sặc.

(Ảnh: iStock)

(Ảnh: iStock)

Con người là động vật có vú duy nhất không thể thực hiện đồng thời việc nuốt và thở.

Điều thú vị là khả năng này ban đầu xuất hiện ở tất cả chúng ta khi vừa mới sinh ra đời. Chính điều này giải thích tại sao trẻ sơ sinh có thể bú mẹ một cách dễ dàng mà không bị gián đoạn hô hấp.

Tuy nhiên, khoảng đến giai đoạn 9 tháng tuổi, khả năng đặc biệt này dần biến mất do sự thay đổi vị trí của thanh quản, khi nó tụt xuống phần thấp hơn trong cổ họng.

Theo tạp chí Discover, sự hạ thấp của thanh quản không chỉ mang lại lợi ích trong việc tạo ra các âm thanh phức tạp mà còn vô tình khiến chúng ta đánh mất khả năng kết hợp ăn uống và thở cùng lúc. Sự thay đổi này có liên quan chặt chẽ đến cấu trúc giải phẫu cơ thể và sự phối hợp tinh tế giữa các cơ quan cùng hệ thần kinh, vốn chịu trách nhiệm điều khiển quá trình nuốt và hô hấp.

Trong quá trình nuốt, cơ thể tự động kích hoạt một cơ chế bảo vệ tự nhiên nhằm đảm bảo an toàn cho đường thở. Cụ thể:

Cấu trúc bảo vệ đường thở của cơ thể

Cơ chế bảo vệ đường hô hấp của cơ thể con người được thiết kế để đảm bảo sự an toàn cho hệ hô hấp. Một cấu trúc quan trọng trong quá trình này chính là nắp thanh quản, một bộ phận bằng sụn nhỏ có hình dạng tương tự chiếc lá, nằm bên trên thanh quản. Nắp thanh quản đóng vai trò thiết yếu trong việc ngăn chặn thức ăn và chất lỏng xâm nhập vào khí quản khi chúng ta nuốt.

Trong lúc quá trình nuốt diễn ra, nắp thanh quản sẽ tự động gập xuống, tạo thành một rào chắn tạm thời che phủ khí quản. Cơ chế này không chỉ làm gián đoạn luồng khí đi vào phổi mà còn giúp bảo vệ hệ hô hấp khỏi nguy cơ bị vật thể lạ xâm nhập. Chính vì thế, khi hành động nuốt đang được thực hiện, đường hô hấp bị khóa lại và cơ thể không thể tiến hành hít thở một cách đồng thời.

Quá trình tạm dừng chức năng hô hấp

Đây là một hiện tượng liên quan đến sự phối hợp chính xác giữa các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là hệ hô hấp và hệ tiêu hóa.

Mỗi lần chúng ta nuốt thức ăn hoặc chất lỏng, cơ thể sẽ kích hoạt một cơ chế bảo vệ tự nhiên để đảm bảo rằng quá trình này diễn ra an toàn. Cơ chế này yêu cầu chúng ta tạm thời ngừng chức năng hô hấp, cụ thể là các cơ hô hấp như cơ hoành sẽ ngưng hoạt động trong giây lát. Điều này nhằm tránh tình trạng thức ăn hoặc đồ uống đi sai hướng và xâm nhập vào khí quản - đường dẫn khí nối phổi với môi trường bên ngoài.

Sự gián đoạn ngắn ngủi này thực ra vô cùng cần thiết, bởi nếu không, chúng ta có nguy cơ gặp các vấn đề nghiêm trọng như sặc hoặc thậm chí gây tổn thương cho hệ hô hấp.

Nhờ cơ chế đóng mở chính xác của nắp thanh quản tại vị trí giao giữa khí quản và thực quản, thức ăn được dẫn xuống đúng con đường đến dạ dày, và dòng không khí cũng không bị cản trở khi ta tiếp tục thở sau đó. Đây là minh chứng cho sự tinh tế trong cách vận hành của các hệ thống cơ quan trong cơ thể người.

 (Ảnh: Vietnam+)

(Ảnh: Vietnam+)

Sự phối hợp của hệ thần kinh

Hệ thần kinh trung ương chịu trách nhiệm kiểm soát toàn bộ quá trình với độ chính xác tuyệt đối, đảm bảo sự đồng bộ giữa hành động nuốt và việc tạm ngừng thở. Điều này giúp duy trì sự thông thoáng cho đường hô hấp, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ thức ăn hoặc chất lỏng xâm nhập vào phổi, đảm bảo an toàn trong quá trình tiêu hóa.

Phản xạ bảo vệ

Lý do chúng ta không thể vừa nuốt vừa thở được giải thích bởi cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể. Khi nuốt, nắp thanh quản sẽ đóng lại để ngăn thức ăn hoặc chất lỏng đi vào khí quản. Điều này đảm bảo rằng đường thở không bị cản trở.

Nếu thức ăn hoặc chất lỏng vô tình đi sai đường và lọt vào khí quản, cơ thể sẽ ngay lập tức kích hoạt phản xạ sặc mạnh mẽ. Phản xạ này giúp tống khứ vật thể ra ngoài, bảo vệ phổi và ngăn ngừa bất kỳ nguy cơ gây tổn hại nào.

Cơ chế này phản ánh sự tinh vi và kỳ diệu của cơ thể con người. Mỗi bộ phận, dù nhỏ bé, đều có vai trò riêng biệt nhưng lại phối hợp hiệu quả với nhau để duy trì hoạt động một cách hoàn chỉnh và an toàn./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus: https://www.vietnamplus.vn/vi-sao-chung-ta-khong-the-thuc-hien-dong-thoi-viec-nuot-va-tho-post1054636.vnp