Vì sao Israel không kích Hamas tại Qatar?

Ngày 9/9/2025, Israel bất ngờ không kích vào thủ đô Doha của Qatar, nhắm vào nhóm lãnh đạo Hamas đang họp bàn về đề xuất ngừng bắn. Lý do mà phía Tel Aviv đưa ra là nhằm ám sát các thủ lĩnh bị cáo buộc liên quan đến vụ tấn công ngày 7/10/2023 ở miền Nam Israel và nhiều vụ khủng bố khác.

Sự kiện này ngay lập tức gây chấn động ngoại giao toàn cầu, không chỉ vì quy mô táo bạo mà còn bởi lựa chọn mục tiêu: Qatar - quốc gia từng được xem là “vùng đệm ngoại giao” của Trung Đông.

Trong nhiều năm, Qatar cố gắng duy trì thế cân bằng mong manh: vừa là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ tại Trung Đông, vừa là “đại bản doanh” chính trị của Hamas. Nhưng cuộc không kích mới đây của Israel ngay giữa thủ đô Doha cho thấy hy vọng này lại càng mong manh hơn nữa, Free Press nhận xét.

Khoảnh khắc Israel không kích Hamas tại Doha Đoạn video từ camera an ninh đã ghi lại khoảnh khắc một cuộc không kích của Israel đánh trúng tòa nhà ở Doha, trong vụ tấn công nhằm vào các thủ lĩnh Hamas tại Qatar ngày 9/9.

Hậu cứ an toàn

Từ nhiều năm nay, Doha là nơi sinh sống của nhiều lãnh đạo cấp cao các nhà đàm phán chủ chốt trong nỗ lực tìm kiếm thỏa thuận ngừng bắn và giải phóng con tin. Chính quyền Doha cung cấp nơi trú ẩn, hậu cần và thường xuyên đóng vai trò nhà trung gian hòa giải giữa Hamas, Israel và các bên quốc tế.

Hamas chính thức mở văn phòng chính trị tại Doha năm 2012, sau khi ban lãnh đạo nhiều nhân vật cấp cao khác của Hamas rời Syria - nơi bùng nổ nội chiến từ năm 2011, Al Jazeera cho biết.

Theo đó, Khaled Meshaal - cựu thủ lĩnh Cục Chính trị Hamas, từng thoát chết trong một vụ ám sát của Israel tại Jordan năm 1997 - đã chuyển đến Qatar từ năm 2012 và sống tại đây đến nay.

Người kế nhiệm ông, Ismail Haniyeh - cựu Thủ tướng Palestine - cũng rời Gaza năm 2017 để đảm nhận cương vị lãnh đạo chính trị của Hamas từ Doha. Tuy nhiên, Haniyeh đã bị Israel ám sát tại thủ đô Tehran (Iran) vào tháng 7/2024.

Ngoài ra, một số gương mặt cấp cao khác như Khalil al-Hayya - Ủy viên Hội đồng Lãnh đạo Hamas - hay Mousa Abu Marzouk cũng đang sinh sống và làm việc tại Doha.

Theo phía Qatar, quyết định đón tiếp ban lãnh đạo Hamas được đưa ra theo yêu cầu của Mỹ. Trong một bài viết đăng trên Wall Street Journal năm 2023, Đại sứ Qatar tại Mỹ - Sheikh Meshal bin Hamad Al Thani - cho biết Washington muốn có “kênh liên lạc gián tiếp” với Hamas, và văn phòng tại Doha chính là giải pháp.

“Sự hiện diện của văn phòng Hamas không đồng nghĩa với việc ủng hộ, mà đơn thuần là kênh liên lạc gián tiếp cần thiết, nhiều lần được sử dụng trong các cuộc hòa giải giúp hạ nhiệt căng thẳng Israel - Palestine”, Đại sứ Sheikh Meshal nhấn mạnh.

Cựu thủ lĩnh Hamas Khaled Meshaal trả lời phỏng vấn Reuters tại Doha, Qatar, ngày 5/10/2024. Ảnh: Reuters.

Theo Guardian, Israel coi việc Hamas đặt “tổng hành dinh” ở Doha là một trong những mắt xích quan trọng duy trì mạng lưới chỉ huy của phong trào này, ngay cả khi Gaza bị tàn phá nặng nề.

Cùng với Mỹ và Ai Cập, Qatar là một trong những bên dẫn dắt nhiều nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt cuộc chiến tại Gaza - khởi nguồn từ cuộc tấn công chưa từng có tiền lệ của các tay súng Palestine ngày 7/10/2023.

Qatar hiện là nơi đặt căn cứ không quân Al Udeid - cơ sở chiến lược của Mỹ tại Trung Đông. Chính căn cứ này từng là mục tiêu của Tehran trong các đợt tấn công liên quan đến chương trình hạt nhân Iran hồi đầu năm. Khi đó, Mỹ đã cung cấp thông tin tình báo thời gian thực để hỗ trợ quân đội Qatar.

Các đoạn video chia sẻ trên mạng xã hội và truyền hình địa phương cho thấy cột khói khổng lồ bốc lên từ một khu dân cư tại Doha, người dân hoảng loạn bỏ chạy sau tiếng nổ lớn. Nhân chứng kể lại đã có nhiều tiếng nổ liên tiếp tại quận Katara - điểm đến nổi tiếng với du khách. Al Jazeera dẫn nguồn Hamas cho biết các vụ nổ trúng vào một cuộc họp của phái đoàn tham gia đàm phán.

Bộ Nội vụ Qatar cho biết có “một số nhân viên an ninh” bị thương và lực lượng rà phá bom mìn đang tiến hành kiểm tra, đảm bảo an toàn khu vực bị tấn công.

Sau vụ không kích, Qatar đã kịch liệt lên án, gọi đây là “hành động hèn hạ, vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế, đe dọa nghiêm trọng đến an ninh và an toàn của người dân và cư dân Qatar”.

Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao nước này khẳng định Doha vẫn sẽ tiếp tục vai trò trung gian trong các cuộc đàm phán ngừng bắn.

Thông điệp “không có vùng cấm”

Trong khi đó, Israel từ lâu khẳng định sẽ truy lùng thủ lĩnh Hamas ở bất kỳ đâu - kể cả tại các quốc gia đồng minh Mỹ như Qatar hay Thổ Nhĩ Kỳ. Năm ngoái, tình báo Israel ám sát cựu lãnh đạo chính trị Ismail Haniyeh ở Tehran.

Cuối tháng 8, Tổng tham mưu trưởng Eyal Zamir nhấn mạnh: “Phần lớn lãnh đạo Hamas còn lại đang ở nước ngoài, và chúng tôi sẽ tìm đến họ”.

Khói bốc lên sau nhiều tiếng nổ vang tại thủ đô Doha (Qatar) ngày 9/9. Ảnh: Reuters.

AP dẫn lời một quan chức Israel cho biết, mục tiêu là “làm lung lay sự tự tin của Hamas rằng họ có thể chỉ đạo chiến sự từ xa”, đồng thời gây sức ép buộc nhóm này chấp nhận điều kiện ngừng bắn.

Một số nhà phân tích nhận định cuộc không kích mang tính biểu tượng và răn đe. Bằng cách tấn công trực tiếp ở Doha, Israel muốn gửi đi thông điệp rằng “không còn nơi nào an toàn cho Hamas”, cho dù đó là một quốc gia thân phương Tây, giàu có và có quan hệ đồng minh với Mỹ.

Mỹ cam kết “không lặp lại điều tương tự”

Phản ứng về sự kiện, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết “rất lấy làm tiếc” về vụ không kích của Israel nhằm vào các mục tiêu Hamas tại Qatar, và đã chỉ đạo đặc phái viên Steve Witkoff cảnh báo Doha trước khi cuộc tấn công diễn ra, Nhà Trắng thông báo hôm 9/9 (giờ địa phương), theo Reuters.

Theo phía Hamas, cuộc không kích đã khiến năm thành viên của lực lượng này thiệt mạng tại Doha, trong đó có con trai của Khalil al-Hayya - thủ lĩnh Hamas ở Gaza đang sống lưu vong.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết ông Trump đã chỉ thị đặc phái viên cảnh báo Qatar trước vụ Israel không kích Hamas trong buổi họp báo ngày 9/9. Ảnh: Reuters.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết quân đội Mỹ đã thông báo cho chính quyền vào sáng ngày 9/9 rằng Israel sắp tiến hành tấn công, song bà từ chối tiết lộ ai là người đã báo tin cho phía Mỹ.

Khi ông Trump được báo tin, ông ngay lập tức chỉ thị đặc phái viên Witkoff cảnh báo Qatar. Sau cuộc tấn công, Tổng thống Mỹ đã điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Tiểu vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thani.

Ông Trump cam kết với nhà lãnh đạo Qatar rằng “sự việc như vậy sẽ không tái diễn trên lãnh thổ của họ”. Bà Leavitt gọi vụ tấn công là một “sự cố đáng tiếc” và nhấn mạnh Tổng thống “rất lấy làm phiền lòng” về địa điểm xảy ra không kích.

Trong bối cảnh Washington đang nỗ lực thúc đẩy thỏa thuận “ngừng bắn đổi con tin” nhằm giải cứu những người Israel còn bị giam giữ và chuẩn bị kế hoạch cho Gaza hậu xung đột, vụ việc này càng khiến tiến trình thêm phức tạp.

“Việc Israel đơn phương oanh kích trong lãnh thổ Qatar - một quốc gia có chủ quyền, đồng minh thân cận của Mỹ và đang mạo hiểm để cùng chúng ta làm trung gian hòa giải - không phục vụ lợi ích của Israel hay Mỹ”, bà Leavitt khẳng định.

Dù Doha thẳng thắn cho rằng sau vụ tấn công, tiến trình ngoại giao gần như bế tắc. “Qatar sẽ làm tất cả để chấm dứt chiến tranh ở Gaza. Nhưng sau những gì diễn ra hôm nay, tôi không thấy còn cơ sở nào để tiếp tục đàm phán”, Thủ tướng Al Thani nói.

Phương Linh