Vì sao không ít trạm y tế cơ sở hoạt động kém hiệu quả?

Đoàn công tác của Tỉnh ủy Cà Mau vừa đi kiểm tra, khảo sát một số trạm y tế cơ sở, trong đó có phường Vĩnh Trạch.

Khó khăn, bất cập
Chúng tôi đã đến một số trạm y tế xã thuộc địa phận Bạc Liêu cũ (nay thuộc tỉnh Cà Mau), qua gặp gỡ, tìm hiểu, được biết ở những xã vùng sâu, vùng xa việc đi lại khó khăn, cán bộ trạm y tế xã phải đi lại vất vả hơn. Mặt khác, cán bộ y tế cơ sở phải đảm nhiệm khối lượng công việc, từ quản lý cộng đồng, tiêm chủng đến phòng, chống dịch trên phạm vi địa bàn rộng gấp đôi, gấp ba so với trước, nhất là từ khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, ở các xã, phường, công chức Phòng Văn hóa- Xã hội được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về y tế. Song, nhiều người phụ trách chưa được trang bị đầy đủ kiến thức chuyên môn về y tế, dược phẩm và sức khỏe cộng đồng, dẫn đến khó khăn trong quá trình tham mưu và triển khai công việc.

Về vấn đề này, ông Lâm Danh Nhân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Hiệp Thành (một phường thuộc vùng ven biển thành phố Bạc Liêu cũ) cho biết, do công việc còn mới mẻ, công chức phụ trách y tế phường chưa phát huy hết vai trò trong tham mưu, chỉ đạo hoạt động chuyên môn của trạm y tế, nhất là trong triển khai các nội dung thuộc chương trình mục tiêu quốc gia về y tế.

Bác sĩ Nguyễn Văn Quận, Trưởng Trạm Y tế xã Vĩnh Phước (một xã vùng sâu của tỉnh Cà Mau) cho biết, ngoài những khó khăn nêu trên, tại đây còn thiếu máy móc, trang thiết bị y tế chuyên sâu, khiến đơn vị gặp khó khăn trong y tế dự phòng, tiêm chủng và cấp phát thuốc bảo hiểm y tế cho các bệnh nhân mãn tính.

Đây cùng là một trong nhiều nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả hoạt động của tuyến y tế cơ sở. “Thực tế hiện nay cán bộ, nhân viên nơi đây phải dành khá nhiều thời gian nhập liệu, quản lý hồ sơ, do máy tính cũ, đường truyền yếu. Chúng tôi mong sớm được trang bị và nâng cấp đường truyền để công việc thuận lợi, hiệu quả hơn”, bác sĩ Thạch Na Rin, Trưởng Trạm Y tế xã Vĩnh Mỹ, chia sẻ.

Mới đây, chúng tôi trở lại Trạm Y tế phường Vĩnh Trạch (trước đây là xã Vĩnh Trạch, thuộc thành phố Bạc Liêu cũ), đây là khu vực có khá đông bà con Khmer, để tìm hiểu rõ hơn về những thuận lợi, khó khăn, nhất là từ khi sáp nhập, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Bác sĩ chuyên khoa 1 Sơn Vinh (người Khmer), Trưởng Trạm Y tế phường Vĩnh Trạch cho biết: Đơn vị hiện có 2 phòng khám, chữa bệnh, 9 giường bệnh và các phòng chức năng như: tiêm chủng, dược, sản phụ khoa, hành chính, kỹ thuật, y dược cổ truyền. Trong 10 tháng đầu năm 2025, Trạm Y tế phường Vĩnh Trạch đã thực hiện tổng số lần khám, chữa bệnh 7.332 lượt, trong đó khám bảo hiểm y tế 3.469 lượt, 3.863 lượt khám phụ khoa, khám sàng lọc, y tế học đường, khám từ thiện...

Khó khăn nhất của Trạm Y tế phường Vĩnh Trạch từ sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp là do cán bộ phụ trách các chương trình quản lý địa bàn rộng hơn trước, dân số nhiều hơn trước nên gặp không ít khó khăn trong khâu quản lý. Ngoài ra, diện tích của trạm y tế còn nhỏ, trang thiết bị và kỹ thuật chỉ đủ đáp ứng nhu cầu khám; trong khi đó máy xét nghiệm, máy siêu âm, máy chụp X- quang và máy tập phục hồi chức năng chưa được trang bị đầy đủ, nên chưa đáp ứng yêu cầu khám, chữa bệnh của nhân dân.

"Vắng bóng" bệnh nhân
Để tìm hiểu rõ hơn Trạm Y tế phường Vĩnh Trạch, tôi đã đi thăm một số phòng, xem có người nào đến khám và trị bệnh tại đây để chụp một số ảnh phục vụ cho bài viết, nhưng đi hết các phòng tôi chỉ gặp khoảng 7-8 cán bộ, nhân viên y tế, mà không thấy người nào đến khám, chữa bệnh... Điều này đã phần nào chứng minh cho nhận xét của nhiều người là “Các trạm y tế xã, phường bây giờ rất hiếm có người đến khám, điều trị bệnh...”.

Về những khó khăn, yếu kém, bất cập nêu trên, theo lãnh đạo Sở Y tế Cà Mau, Bộ Y tế hiện vẫn chưa ban hành hướng dẫn cụ thể về mô hình, chức năng, hoạt động của trạm y tế trong tổ chức bộ máy mới. Vì vậy, ngành Y tế Cà Mau tạm thời bám sát nhiệm vụ, chức năng hiện hành và điều kiện thực tế của địa phương, trong khi chờ hướng dẫn của Bộ Y tế để tiếp tục tái cấu trúc hệ thống.

Mặt khác, để đạt mục tiêu phát triển đồng bộ, hiện đại, nâng cao toàn diện chất lượng công tác bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân, y tế cơ sở ở tỉnh Cà Mau cần sớm tháo gỡ những “điểm nghẽn” lớn. Trong đó, cấp thiết nhất là nâng cấp ba trụ cột chính của trạm y tế như cơ sở vật chất, trang thiết bị; nguồn nhân lực và chuyển đổi số.

Cũng theo Sở Y tế tỉnh Cà Mau, trước khi hợp nhất tỉnh, các chương trình đầu tư phát triển mạng lưới y tế cơ sở đã đem lại nhiều chuyển biến rõ nét, cụ thể hơn 50% số trạm y tế của tỉnh Cà Mau (cũ) được cải tạo, sửa chữa, xây mới và trang bị thiết bị cơ bản; còn tại tỉnh Bạc Liêu (cũ), 100% số trạm y tế được cải tạo, nâng cấp, xây mới hoàn chỉnh.

Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, tình trạng thiếu hụt nhân lực khiến cán bộ y tế cơ sở, nhất là bác sĩ, phải kiêm nhiệm nhiều vai trò như khám, chữa bệnh, tiêm chủng, quản lý bệnh không lây nhiễm, hành chính…, áp lực công việc ngày càng tăng, trong khi điều kiện làm việc còn nhiều hạn chế. Không chỉ thiếu nhân lực, nhiều trạm y tế vẫn còn khó khăn về cơ sở vật chất. Một số đơn vị chưa được trang bị máy móc phục vụ kỹ thuật cận lâm sàng cơ bản như: máy siêu âm, xét nghiệm, X-quang; hoặc thiết bị đã xuống cấp, hư hỏng sau nhiều năm sử dụng.

Theo nhiều cán bộ lãnh đạo và người dân, trạm y tế xã, phường (gọi chung là tuyến y tế cơ sở) không chỉ là nơi phát thuốc thụ động mà phải trở thành trung tâm quản lý sức khỏe của cộng đồng, chăm sóc sức khỏe ban đầu, hướng đến mục tiêu nâng cao toàn diện chất lượng cuộc sống của nhân dân...

TRỌNG DUY