Vì sao không nên nấu đồ chua trong chảo gang?

Chảo gang là dụng cụ nấu nướng tuyệt vời, nhưng không phải “đa năng” cho mọi món ăn. Việc hiểu rõ vì sao không nên nấu đồ chua trong chảo gang sẽ giúp người nội trợ sử dụng dụng cụ bếp đúng cách, vừa giữ được hương vị món ăn, vừa kéo dài tuổi thọ của những chiếc chảo gang quý giá trong gian bếp gia đình.

Lý do không nên nấu đồ chua trong chảo gang

Chảo gang được làm từ hợp kim sắt có hàm lượng carbon cao. Ưu điểm lớn nhất của loại chảo này là khả năng giữ và phân bổ nhiệt đều, giúp món ăn chín sâu, thơm ngon hơn. Ngoài ra, chảo gang còn có độ bền cao, nếu được sử dụng và bảo quản đúng cách có thể dùng hàng chục năm, với điều kiện không dùng nấu đồ chua.

Đồ chua và tính axit – “kẻ thù” của gang

Một đặc điểm quan trọng khác của chảo gang là lớp “seasoning” – lớp dầu được tôi luyện qua nhiều lần nấu. Lớp này tạo ra bề mặt chống dính tự nhiên và bảo vệ gang khỏi bị oxy hóa. Tuy nhiên, chính đặc tính này lại khiến chảo gang trở nên “kén” món, đặc biệt là các món có tính axit.

Không nên nấu đồ chua trong chảo gang vì axit sẽ phản ứng với kim loại, làm hỏng lớp chống dính tự nhiên của chảo, khiến mùi vị món ăn bịthay đổi và không tốt cho sức khỏe nếu nấu lâu. (Ảnh: Ourlivinglife)

Các món ăn chua thường chứa nhiều axit, phổ biến nhất là axit acetic (giấm), axit citric (chanh, me), axit lactic (dưa muối, mẻ) hay axit malic (khế, táo). Khi tiếp xúc với kim loại, đặc biệt là sắt, axit có thể xảy ra phản ứng hóa học.

Với chảo gang, axit trong đồ chua sẽ tác động trực tiếp lên bề mặt chảo, phá vỡ lớp seasoning. Khi lớp bảo vệ này bị tổn hại, gang dễ bị oxy hóa, dẫn đến hiện tượng rỉ sét. Không chỉ vậy, quá trình này còn khiến sắt hòa tan một phần vào thức ăn.

Ảnh hưởng đến hương vị và màu sắc món ăn

Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất khi nấu đồ chua trong chảo gang là mùi vị món ăn bị thay đổi. Axit phản ứng với sắt có thể tạo ra mùi tanh kim loại, làm mất đi hương vị tự nhiên của món ăn. Những món canh chua, sốt cà chua hay kho cá với me, mẻ khi nấu trong chảo gang thường có vị “lạ”, không tròn vị.

Ngoài ra, màu sắc món ăn cũng dễ bị sẫm hoặc xám đi. Ví dụ, nước canh chua có thể chuyển màu đục, nước sốt cà chua không còn đỏ tươi. Điều này không chỉ làm món ăn kém hấp dẫn mà còn khiến người ăn lo ngại về chất lượng.

Nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe

Một lượng nhỏ sắt hòa tan vào thức ăn có thể không gây hại, thậm chí còn bổ sung vi chất cho cơ thể. Tuy nhiên, khi nấu đồ chua trong chảo gang trong thời gian dài, lượng sắt giải phóng có thể nhiều hơn mức cần thiết.

Đối với người có cơ địa nhạy cảm, người bị rối loạn chuyển hóa sắt hoặc mắc các bệnh liên quan đến gan, việc hấp thụ quá nhiều sắt không phải là điều tốt. Hơn nữa, thức ăn bị nhiễm mùi kim loại cũng làm giảm cảm giác ngon miệng, ảnh hưởng đến chất lượng bữa ăn gia đình.

Làm giảm tuổi thọ của chảo gang

Chảo gang nổi tiếng bền bỉ, nhưng chỉ khi được sử dụng đúng cách. Nấu đồ chua thường xuyên sẽ khiến lớp seasoning bị bong tróc nhanh chóng. Khi lớp này mất đi, bề mặt chảo trở nên thô ráp, dễ dính thức ăn và nhanh rỉ sét.

Việc phải tôi lại chảo thường xuyên không chỉ mất thời gian mà còn khiến chảo xuống cấp nhanh hơn. Với những chiếc chảo gang đã dùng lâu năm, lớp seasoning tích tụ là “tài sản” quý giá; nếu bị phá hủy bởi axit, rất khó để phục hồi lại như ban đầu.

Trường hợp nào có thể nấu đồ chua trong chảo gang?

Không phải lúc nào cũng tuyệt đối cấm nấu đồ chua trong chảo gang. Trong một số trường hợp, nếu chảo gang đã được tráng men (enameled cast iron), lớp men này sẽ đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ, ngăn axit tiếp xúc trực tiếp với gang. Khi đó, bạn có thể nấu các món chua mà không lo phản ứng hóa học.

Ngoài ra, nếu chỉ nấu nhanh, thời gian tiếp xúc ngắn và lượng axit không quá nhiều, tác động lên chảo gang cũng sẽ giảm đáng kể. Tuy nhiên, đây chỉ nên là giải pháp tạm thời, không nên lạm dụng.

Nên dùng dụng cụ nào để nấu đồ chua?

Để đảm bảo hương vị món ăn và độ bền dụng cụ, các món chua nên được nấu bằng nồi inox, nồi tráng men, nồi thủy tinh chịu nhiệt hoặc nồi đất. Những chất liệu này ít hoặc không phản ứng với axit, giúp món ăn giữ được màu sắc, mùi vị tự nhiên.

Đối với các món như canh chua, sốt cà chua, kho cá với mẻ hay me, việc lựa chọn đúng dụng cụ nấu sẽ giúp bữa ăn ngon hơn và an toàn hơn cho sức khỏe.

Cách bảo quản chảo gang nếu lỡ nấu đồ chua

Trong trường hợp đã nấu đồ chua bằng chảo gang, bạn nên rửa sạch chảo ngay sau khi dùng, lau khô hoàn toàn và tiến hành tôi dầu lại để khôi phục lớp seasoning. Việc này giúp hạn chế rỉ sét và kéo dài tuổi thọ chảo.

Không nên ngâm chảo gang lâu trong nước hay dùng chất tẩy rửa mạnh, vì điều này càng làm lớp bảo vệ bị bào mòn nhanh hơn.

Để bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ dụng cụ nấu nướng, bạn nên tránh nấu các món chua trong chảo gang, đặc biệt là chảo gang truyền thống chưa tráng men. Chọn đúng dụng cụ cho từng món ăn không chỉ giúp bếp núc nhẹ nhàng hơn mà còn giữ trọn hương vị cho mỗi bữa cơm gia đình.

NGUYỆT ÁNH