Vì sao Mặt Trăng chuyển màu đỏ và những lưu ý khi quan sát
Nguyệt thực diễn ra vào tháng này có tổng thời lượng của pha toàn phần là hơn 82 phút, tính cả pha một phần là 3 giờ 29 phút còn nếu tính cả pha nửa tối thì tổng thời lượng của hiện tượng lên tới hơn 5 giờ.
Mặt Trăng chuyển đỏ trong 82 phút
Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn, Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA) cho biết, đêm nay (rạng sáng ngày 8/9), hiện tượng nguyệt thực toàn phần sẽ xảy ra. Đây là hiện tượng thiên văn rất thú vị và có thể quan sát được một cách dễ dàng dù bằng mắt thường hay qua các kính thiên văn. Phạm vi có thể quan sát hiện tượng trải dải qua nhiều khu vực thuộc châu Âu, châu Á, châu Phi và châu Đại Dương. Việt Nam thuộc khu vực có thể quan sát trọn vẹn hiện tượng này.
Mặt Trăng chuyển màu đỏ vào đêm nay.
Nguyệt thực diễn ra vào tháng này có tổng thời lượng của pha toàn phần là hơn 82 phút, tính cả pha một phần là 3 giờ 29 phút còn nếu tính cả pha nửa tối thì tổng thời lượng của hiện tượng lên tới hơn 5 giờ. Tuy nhiên, giai đoạn nửa tối không thực sự đáng chú ý, mà khoảng thời gian thú vị nhất để quan sát là khi có nguyệt thực một phần và đặc biệt là toàn phần.
Dưới đây là lịch trình chi tiết của hiện tượng, tính theo giờ Việt Nam tối mùng 7, rạng sáng mùng 8 tháng 9 (theo Timeanddate.com).
Nguyệt thực nửa tối bắt đầu: 22h28
Nguyệt thực một phần bắt đầu: 23h27
Nguyệt thực toàn phần bắt đầu: 00h30
Nguyệt thực cực đại: 01h11
Nguyệt thực toàn phần kết thúc:01h52
Nguyệt thực một phần kết thúc: 02h56
Nguyệt thực nửa tối kết thúc: 03h55
Trong sự kiện thiên văn này, người quan sát sẽ thấy Mặt Trăng chuyển dần từ màu xám bạc sang sắc đỏ thẫm, cam, thậm chí màu đồng trước khi di chuyển ra khỏi vùng tối của Trái Đất và trở lại trạng thái bình thường. Nguyên nhân dẫn đến sự đổi màu này là khí quyển Trái Đất bẻ cong và lọc ánh sáng Mặt Trời, tán xạ ánh sáng xanh lam trong khi vẫn cho phép các bước sóng đỏ và cam chiếu tới Mặt Trăng.
Nguyệt thực có ba loại, ảnh hưởng đến việc Mặt Trăng chuyển đỏ. Loại đầu tiên là nguyệt thực nửa tối, xảy ra khi trăng tròn tiến vào phần sáng mờ bên ngoài của bóng Trái Đất - vùng nửa tối (penumbra). Với loại nguyệt thực này, trăng tròn chỉ mất một phần độ sáng trong vài giờ.
Loại thứ hai, nguyệt thực một phần, xảy ra khi trăng tròn đi vào vùng nửa tối của Trái Đất và một phần bề mặt cũng di chuyển qua vùng tối. Phần này có màu đỏ tương tự Mặt Trăng trong nguyệt thực toàn phần nhưng khó nhận biết với mắt người vì bị phần sáng của Mặt Trăng lấn át.
Chỉ trong nguyệt thực toàn phần, bề mặt Mặt Trăng mới trông đỏ rõ rệt với mắt người. Theo Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ (NWS), pha toàn phần thường kéo dài khoảng 30 phút đến hơn một giờ. Chỉ khi trăng tròn hoàn toàn đi vào vùng tối, bề mặt mới chuyển đỏ do vùng tối chặn ánh sáng Mặt Trời chiếu trực tiếp đến Mặt Trăng.
Vì sao Mặt Trăng chuyển đỏ?
Mặt Trăng màu đỏ trong pha toàn phần của nguyệt thực toàn phần vì cùng lý do hoàng hôn màu cam. Ánh sáng Mặt Trời gồm nhiều màu, mỗi màu có một bước sóng riêng. Ánh sáng phía đầu xanh lam của quang phổ có bước sóng ngắn, trong khi ánh sáng phía đỏ có bước sóng dài nhất. Với bước sóng ngắn, ánh sáng xanh lam dễ va chạm hơn với các nguyên tử trong khí quyển Trái Đất và bị tán xạ. Đây cũng là nguyên nhân bầu trời màu xanh.
Khi hoàng hôn, người quan sát nhìn dọc theo đường cong Trái Đất - phần ấm và dày nhất của khí quyển với mật độ nguyên tử cao. Ánh sáng đỏ có bước sóng dài nhất nên dễ đi qua chúng để đến mắt người quan sát hơn. Điều tương tự cũng xảy ra trong pha toàn phần, ánh sáng Mặt Trời chiếu tới Mặt Trăng bị phần dày nhất của khí quyển Trái Đất lọc lại. Hiệu ứng này gọi là tán xạ Rayleigh.
Tán xạ Rayleigh giải thích tại sao Mặt Trăng chuyển đỏ trong nguyệt thực toàn phần, nhưng sắc độ chính xác của màu đỏ lại phụ thuộc vào hình học thiên thể và điều kiện khí quyển. Khi Mặt Trăng đi qua vùng tối, phần rìa gần tâm bóng tối nhất sẽ trông tối hơn rìa đối diện ở phía xa. Điều này thay đổi trong quá trình Mặt Trăng di chuyển qua bóng Trái Đất, do đó, vẻ ngoài của Mặt Trăng cũng liên tục thay đổi xuyên suốt thời gian diễn ra nguyệt thực toàn phần.
Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn cho biết, nguyệt thực hoàn toàn vô hại đối với mắt của bạn, do đó bạn có thể nhìn trực tiếp vào nó. Bạn cũng không cần phải có những dụng cụ chuyên dụng như kính thiên văn hay ống nhòm để quan sát hiện tượng này - mặc dù nếu có thì bạn sẽ có một cái nhìn thú vị hơn khá nhiều. Về cơ bản, có hai điều cần lưu ý đối với việc quan sát như sau:
Thời tiết luôn quan trọng. Nếu trời có mưa, dông hoặc mây mù thì bạn không thể quan sát hiện tượng. Do đó, bạn cần một bầu trời ít mây. Nói chung, chỉ cần bạn nhìn thấy Mặt Trăng và nó tiếp tục không lặn vào sau một đám mây nào đó thì tức là bạn quan sát được nguyệt thực.
Hãy chọn nơi quan sát có góc nhìn càng rộng càng tốt, tránh việc bị ánh sáng nhân tạo (đèn đường, đèn của các tòa nhà) chiếu thẳng vào mắt từ phía trên.
