Vì sao nên giao kỳ thi tốt nghiệp về địa phương?

Nhiều lý do kỳ thi tốt nghiệp nên giao về địa phương. Minh họa: VOV

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục, việc phân cấp hoàn toàn kỳ thi tốt nghiệp về địa phương không chỉ là một thay đổi về mặt quản lý mà còn là bước tiến cần thiết để nâng cao hiệu quả và sự phù hợp của kỳ thi trong tương lai.

Giảm gánh nặng cho Bộ Giáo dục và Đào tạo

Hiện tại, Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn đang gánh vác trách nhiệm chính trong khâu ra đề, coi thi và chấm thi tập trung cho một kỳ thi quy mô hàng triệu thí sinh. Điều này tạo áp lực lớn, khiến cơ quan này khó tập trung toàn lực vào các nhiệm vụ quản lý nhà Nước quan trọng hơn như xây dựng chính sách, chương trình giáo dục, chuẩn đầu ra, và thanh tra, kiểm tra chất lượng tổng thể.

Việc phân cấp hoàn toàn kỳ thi về địa phương sẽ giúp Bộ Giáo dục và Đào tạo giải phóng nguồn lực đáng kể. Thay vì lo toan các khâu tổ chức chi tiết, Bộ Giáo dục và Đào tạo có thể chuyển trọng tâm sang vai trò quản lý vĩ mô, xây dựng khung pháp lý, chuẩn mực quốc gia và giám sát chất lượng chung của kỳ thi. Điều này giúp đảm bảo sự đồng bộ và công bằng trên toàn quốc mà không cần can thiệp sâu vào từng khâu cụ thể.

Nâng cao tính tự chủ và trách nhiệm của địa phương

Khi được giao quyền tự chủ tổ chức kỳ thi, các Sở Giáo dục và Đào tạo và chính quyền địa phương sẽ có điều kiện và động lực để phát huy năng lực quản lý. Họ là những người hiểu rõ nhất điều kiện thực tiễn, năng lực học sinh và đội ngũ cán bộ, giáo viên tại địa phương. Việc này cho phép họ linh hoạt hơn trong công tác chuẩn bị, tổ chức và xử lý các vấn đề phát sinh, phù hợp với đặc thù riêng của từng tỉnh, thành phố.

Minh chứng rõ nét cho xu hướng này là định hướng từ năm 2025, Ủy nhân nhân dân các tỉnh, thành phố sẽ chịu trách nhiệm toàn diện về kỳ thi tại địa phương. Sự phân quyền này không chỉ trao quyền mà còn buộc các địa phương phải nâng cao trách nhiệm, đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong quá trình tổ chức thi.

Thúc đẩy đổi mới dạy học và kiểm tra, đánh giá

Một trong những lợi ích quan trọng của việc phân cấp là khả năng thúc đẩy đổi mới trong hoạt động dạy học và kiểm tra, đánh giá ngay tại địa phương. Khi kỳ thi do địa phương tổ chức và chịu trách nhiệm, các nhà trường, giáo viên sẽ có động lực để điều chỉnh phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá sao cho phù hợp với mục tiêu xét tốt nghiệp.

Việc này giúp kỳ thi phản ánh đúng năng lực thực chất của học sinh, tránh tình trạng "học tủ", học lệch để đối phó với đề thi chung từ Giáo dục và Đào tạo. Các địa phương có thể chủ động đưa ra những đề thi mang tính ứng dụng, gắn với thực tiễn hơn, qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tổng thể.

Bài học từ quốc tế và giải pháp đi kèm

Việc phân cấp tổ chức các kỳ thi chuẩn hóa không phải là mô hình xa lạ. Nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang áp dụng thành công phương pháp này, nơi các bang, địa phương hoặc tổ chức độc lập chịu trách nhiệm chính về khâu tổ chức thi, trong khi Bộ Giáo dục đóng vai trò quản lý chất lượng và đưa ra các chuẩn mực chung. Điều này cho thấy phân cấp không đồng nghĩa với mất kiểm soát về chất lượng.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận những thách thức tiềm ẩn như nguy cơ chất lượng không đồng đều giữa các địa phương hoặc nguy cơ tiêu cực cục bộ. Để giải quyết vấn đề này, cần có các giải pháp đồng bộ.

Thứ nhất, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần ban hành các tiêu chuẩn đánh giá thống nhất, làm cơ sở để các địa phương xây dựng đề thi và đánh giá kết quả.

Thứ hai, cơ chế giám sát chặt chẽ, khách quan từ Bộ Giáo dục và Đào tạo và các cơ quan chức năng là cực kỳ quan trọng để đảm bảo tính công bằng, minh bạch của kỳ thi ở mọi địa phương.

Thứ ba, cần có chương trình tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn ra đề, coi thi, chấm thi, cũng như hỗ trợ về cơ sở vật chất cho các địa phương, đặc biệt là những nơi còn khó khăn.

Thứ tư, áp dụng công nghệ vào các khâu của kỳ thi sẽ giúp tăng tính khách quan, giảm thiểu sai sót và tiêu cực.

Tóm lại, việc phân cấp hoàn toàn kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông về địa phương tự tổ chức không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là bước đi đúng đắn nhằm đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.

Với lộ trình phù hợp và sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đặc biệt là việc xây dựng các cơ chế kiểm soát, giám sát hiệu quả, chúng ta hoàn toàn có thể tổ chức một kỳ thi tốt nghiệp công bằng, minh bạch và hiệu quả hơn, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quốc gia.

Phan Anh