Vì sao nhiều doanh nghiệp xin trả lại mỏ cát đã đấu giá?

Thuế tăng, doanh nghiệp xin trả mỏ

Tháng 5/2024, Công ty TNHH xây dựng Đồng Khánh (TP Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi) có đơn gửi UBND tỉnh Quảng Ngãi và Sở Tài Nguyên và Môi trường (TN&MT) xin trả lại mỏ cát Trường Xuân - Thọ Lộc (xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh).

Mỏ cát Trường Xuân - Thọ Lộc.

Đây là mỏ cát có trữ lượng dự báo khoảng 136.000 m3 mà doanh nghiệp này đã đấu giá thành công đầu năm 2023 với số tiền hơn 26,1 tỷ đồng.

Theo Công ty TNHH xây dựng Đồng Khánh, căn cứ Quyết định 51/2022/QĐ-UBND ngày 20/12/2022 của UBND tỉnh Quảng Ngãi, giá cát đóng thuế tài nguyên năm 2023 là 150.000 đồng/m3 cát. Vì vậy, doanh nghiệp này đóng thuế tài nguyên theo giá được phê duyệt đối với mỏ cát Trường Xuân - Thọ Lộc hơn 26,1 tỷ đồng.

Thế nhưng, khi doanh nghiệp này đang hoàn thành các thủ tục để xin cấp phép khai thác mỏ cát thì ngày 22/12/2023, UBND tỉnh Quảng Ngãi có Quyết định số 53/2023/QĐ-UBND ban hành bảng giá thuế tài nguyên năm 2024 lên 230.000 đồng/m3. Theo giá 2024, Công ty phải đóng thuế tài nguyên đối với mỏ cát Trường Xuân - Thọ Lộc hơn 40,1 tỷ đồng, tức là cao hơn 13,9 tỷ đồng so với mức trúng đấu giá.

Xét thấy mức đóng thuế tài nguyên lớn, ảnh hưởng đến đầu tư của doanh nghiệp, kế hoạch kinh doanh và hiệu quả kinh tế của dự án nên Công ty TNHH xây dựng Đồng Khánh xin trả lại mỏ cát Trường Xuân - Thọ Lộc.

Trong tháng 6/2024, Công ty cổ phần phát triển đầu tư Hợp Nhất cũng xin hủy kết quả trúng đấu giá mỏ cát ở thôn Đông Mỹ (xã Nghĩa Hiệp, huyện Tư Nghĩa); Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Sao Việt xin hủy kết quả trúng đấu giá hai mỏ cát ở xã Nghĩa Mỹ và Nghĩa Hiệp (huyện Tư Nghĩa).

Giá thuế tài nguyên tăng được cho là nguyên nhân chính khiến doanh nghiệp xin trả mỏ đã đấu giá.

Trong khi đó, Công ty CP đầu tư phát triển khoáng sản Quảng Ngãi (đơn vị đấu giá thành công mỏ cát Tịnh An - Nghĩa Dũng (TP Quảng Ngãi) vào tháng 1/2023 lại kiến nghị xin không áp dụng theo bảng giá năm 2024, mà xin đóng tiền thuế tài nguyên theo bảng giá năm 2023.

Theo Công ty CP đầu tư phát triển khoáng sản Quảng Ngãi, ngày 26/5/2023, UBND tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt số tiền trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản phải nộp hơn 113,9 tỷ đồng. Giá tính thuế tài nguyên lúc này do UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành là 150.000 đồng/m3.

Nghĩa là, doanh nghiệp này phải đóng lần đầu (2023) 50 tỷ đồng, còn 4 lần vào các năm tiếp theo (2024, 2025, 2026 và 2027), mỗi năm hơn 15,9 tỷ đồng.

Đến ngày 28/3/2024, Cục Thuế Quảng Ngãi thông báo về việc đóng tiền trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản năm 2024 ở mỏ cát làm vật liệu xây dựng thông thường Tịnh An - Nghĩa Dũng là hơn 24,5 tỷ đồng. Như vậy, số tiền Công ty CP đầu tư phát triển khoáng sản Quảng Ngãi phải nộp tăng lên hơn 8,5 tỷ đồng so với năm 2023.

Nguyên nhân sự thay đổi trên là do bảng giá tính thuế tài nguyên năm 2024 đối với khoáng sản cát làm vật liệu xây dựng thông thường đã tăng từ 150.000 đồng/m3 lên 230.000 đồng/m3.

“Trước khi bảng giá thuế tài nguyên năm 2024 của tỉnh Quảng Ngãi ban hành, đơn vị niêm yết giá cát tại mỏ là 365.000 đồng/m3 cát. Giá này bán ra thị trường đã khó, còn nếu theo giá thuế tài nguyên năm 2024 thì sẽ lên tới ngưỡng 490.000 đồng/m3 cát, sẽ càng khó hơn”- đại diện Công ty CP đầu tư phát triển khoáng sản Quảng Ngãi cho hay.

Năm 2023, tại Quảng Ngãi cũng có một số doanh nghiệp chấm dứt các hoạt động liên quan đến mỏ cát đã đấu giá trúng với lý do tài chính không đảm bảo như: Công ty TNHH xây lắp và thương mại Phú Cường xin hủy trúng đấu giá mỏ cát Xuân Đình (xã Hành Thịnh, huyện Nghĩa Hành); Công ty CP đầu tư và phát triển THC Quảng Ngãi trúng đấu giá mỏ cát thôn Ngân Giang (xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh).

Cơ quan chức năng khẳng định làm đúng

Theo Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Đức Trung, việc áp dụng bảng giá thu thuế tài nguyên năm 2024 để thu đối với các doanh nghiệp trên hoàn toàn đúng quy định. Cục Thuế thông báo số tiền thuế phải nộp cho các doanh nghiệp tăng cao là chính xác.

Ông Trung cho rằng, các doanh nghiệp này sau khi trúng đấu giá mỏ cát rơi vào các trường hợp như: trúng đấu giá từ năm 2023 nhưng không làm thủ tục khai thác, không nộp thuế tài nguyên để được cấp quyền khai thác; doanh nghiệp đã hoàn tất thủ tục từ năm 2023 nhưng sau khi có thông báo nộp thuế, trong 90 ngày không đến nộp. Sau thời gian này, bắt buộc phải tính thuế theo bảng giá năm 2024.

Đồng thời, doanh nghiệp đấu giá năm 2023 thì phải tuân thủ thực hiện nghĩa vụ năm đó. Còn trúng đấu giá năm 2023 mà làm nghĩa vụ tài chính năm 2024 thì phải thực hiện theo giá thuế tài nguyên năm 2024, chứ không có quy định nào cho phép "quay lui" về năm trước.

Cũng theo lãnh đạo Sở TN&MT, viện lý do cơ quan Nhà nước tăng thuế tài nguyên nên doanh nghiệp xin hủy kết quả đấu giá là không thể chấp nhận vì không chính đáng. Do đó, khi doanh nghiệp vi phạm sẽ có chế tài, bao gồm không cho phép tham gia đấu giá các mỏ khoáng sản trên địa bàn.

Quảng Ngãi sẽ có chế tài đối với các đơn vị xin hủy kết quả đấu giá với lý do không chính đáng.

Ở diễn biến liên quan, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Hoàng Tuấn có kết luận trước vấn đề doanh nghiệp trúng đấu giá xin hủy kết quả đấu thầu, hoặc xin nộp thuế tài nguyên như năm 2023.

Kết luận khẳng định: việc nộp tiền trúng đấu giá theo giá tính thuế tài nguyên hàng năm hiện hành là đúng quy định (bao gồm các trường hợp nộp nhiều lần).

Vì vậy, giao Sở TN&MT xác định, thông báo cho doanh nghiệp nghiêm túc chấp hành thực hiện nộp tiền trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo đúng quy định.

Đối với kiến nghị của doanh nghiệp về việc hủy kết quả trúng đấu giá quyền khai thác các mỏ, giao Sở TN&MT cùng các cơ quan, đơn vị địa phương tham mưu UBND tỉnh hủy kết quả đấu giá.

Bên cạnh đó, nghiên cứu giải pháp hiệu quả khắc phục tình trạng trúng đấu giá nhưng đề nghị hủy kết quả, nguy cơ gây mất cân đối cung- cầu về vật liệu cát xây dựng trên địa bàn tỉnh.

Hà Phương