Vì sao thời tiết TP.HCM mưa dông, âm u cả ngày?

Dự báo thời tiết 4/12, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết TP.HCM và các tỉnh Nam Bộ nhiều mây, có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to kèm gió nhẹ. Ngay từ sáng sớm, bầu trời TP.HCM đã âm u và khả năng mưa có thể tăng lên vào chiều tối.

Áp lạnh nhiệt đới kết hợp với tàn dư bão gây mưa ở TP.HCM. Ảnh: Duy Hiệu.

Không khí lạnh kết hợp tàn dư bão

Các chuyên gia cho rằng mưa dông thời điểm này xuất phát từ nhiều cơ chế khí tượng cùng lúc tác động đến khu vực phía Nam. Trước hết, khối không khí lạnh từ lục địa, thường gọi là áp lạnh lục địa, đang tiếp tục tăng cường xuống phía Nam.

Gió đông bắc đặc trưng của mùa đông, mang theo lượng ẩm còn lại sau bão số 15, tràn vào khu vực Đông Nam Bộ. Khi gặp nhiễu động ở tầng khí quyển trên cao, phần không khí ẩm bị đẩy lên, hình thành mây đối lưu gây mưa dông, cục bộ có nơi mưa to. Ở TP.HCM, mưa thường xuất hiện trước ở phía bắc rồi lan dần vào nội đô.

Theo Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam, sự chênh lệch rõ rệt giữa luồng khí lạnh từ phía bắc và khối không khí ấm sẵn có tại phía nam là nguyên nhân chính khiến gió đông bắc hoạt động mạnh.

Không khí lạnh có nguồn gốc cực đới thường đi kèm ranh giới lạnh (front lạnh). Khi xuống đến Nam Bộ, ranh giới này có thể không còn rõ, nhưng gió mùa đông bắc vẫn đủ mạnh để gây ra những đợt thời tiết xấu, từ mưa lớn, gió mạnh đến dông, tố trong trường hợp tăng cường mạnh.

Vì sao bão tan vẫn còn mưa?

Mưa từ bão nhiệt đới có cấu trúc khác với mưa thông thường. Ở bão mạnh, lượng mưa tập trung quanh tâm và thành mắt bão. Khi bão suy yếu thành áp thấp nhiệt đới, mưa không còn xoáy tụ quanh tâm mà hình thành dọc theo các dải mây ẩm và ranh giới không khí xung quanh. Nói cách khác, dù tâm bão không còn rõ trên bản đồ, phần “hơi ẩm” còn lại vẫn đủ duy trì các ổ mây dông trong vài ngày tiếp theo, theo Cơ quan Dự báo thời tiết quốc gia Mỹ.

Hướng và cấu trúc của gió tầng cao cũng quyết định vị trí mưa. Khi tương tác với dòng gió trên cao, mưa thường lệch về một phía so với hướng di chuyển của bão. Nếu gió đứt theo hướng đông - tây mạnh, mưa có xu hướng dồn về bên phải quỹ đạo; nếu gió đứt tây - đông mạnh, mưa lệch sang phía trái.

Các ranh giới khí quyển gần mặt đất như front lạnh, dải hội tụ hay dải gió mùa đóng vai trò như “điểm hội tụ”, khiến mưa cục bộ trở nên mạnh hơn. Vì thế, có những cơn bão đã suy yếu, song lượng mưa lớn vẫn kéo dài nhiều ngày sau khi bão đi qua.

Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ nhấn mạnh trong 24-48 giờ tới, khối áp cao lạnh lục địa sẽ dịch chuyển dần về phía đông và suy yếu. Ở tầng cao, áp cao cận nhiệt đới có trục qua Bắc Trung Bộ hoạt động mạnh, trong khi gió đông bắc trên vùng biển Nam Bộ duy trì cường độ trung bình đến mạnh.

Từ 3 đến 10 ngày tới, không khí lạnh có khả năng tăng cường trở lại từ ngày 7/12, sau đó ổn định và suy yếu dần, đến khoảng 11-12/12 có thể xuất hiện thêm một đợt lạnh mạnh hơn. Trên cao, áp cao cận nhiệt đới hoạt động mạnh vào ngày 8-9/12. Ngoài ra, từ ngày 7-11/12, một vùng xoáy thuận nhiệt đới ngoài khơi phía Đông miền Trung Philippines có thể vào Biển Đông và mạnh lên thành bão.

Thời gian này, TP.HCM có xu hướng hanh khô, độ ẩm giảm. Ban đêm và sáng sớm có cảm giác se lạnh, ban ngày nắng mạnh. Điều kiện này có thể ảnh hưởng sức khỏe, đặc biệt với người già, trẻ em và người mắc bệnh hô hấp.

Kỳ Duyên