Vì sao Trung Quốc vừa bỏ tù Hạ Kiến Khuê, nhà khoa học chỉnh sửa gen người đầu tiên trên thế giới?

ông Hạ Kiến Khuê (ảnh: The Guardian)

Một tòa án ở Trung Quốc vừa kết án ông Hạ Kiến Khuê 3 năm tù giam vì vi phạm các quy định y tế. Ông Hạ đã gây sốc cho cộng đồng khoa học thế giới vào năm ngoái khi công bố công trình của mình tại một hội nghị khoa học ở Hồng Kông. Ông Hạ nói rằng đã tạo ra hai chị em sinh đôi Lulu và Nana là những người chỉnh sửa gen đầu tiên trên thế giới, có khả năng miễn nhiễm với HIV. Ngoài Lulu và Nana, một đứa trẻ chỉnh sửa gen thứ ba cũng đang trong thời gian thai kỳ.

Tòa án Thẩm Quyến phán xét rằng ông Hạ Kiến Khuê đã phạm tội hành nghề y bất hợp pháp. Ngoài thụ án 3 năm tù giam, ông Hạ còn phải nộp phạt 3 triệu Nhân dân tệ (khoảng 9,9 tỷ đồng). Hai đồng nghiệp trong nhóm của ông cũng phải nhận những mức án tù và khoản tiền phạt ít hơn.

Tân Hoa Xã cho biết 3 bị cáo không có chứng chỉ phù hợp để hành nghề y, và họ đã “vì danh tiếng cá nhân” và “tìm kiếm sự giàu có” mà cố tình vi phạm các quy định của Nhà nước trong nghiên cứu khoa học và điều trị y tế. Họ đã vượt qua ranh giới đạo đức trong nghiên cứu khoa học.

Ông Hạ Kiến Khuê đã sử dụng một kỹ thuật chỉnh sửa gen gọi là CRISPR-CAS9 để viết lại DNA trong phôi thai. Ông Hạ tuyên bố việc chỉnh sửa này sẽ giúp những đứa trẻ miễn nhiễm với HIV bằng cách biến một gen có tên CCR5 thành một dạng đột biến ngăn chặn virus xâm nhập tế bào.

Virus HIV xâm nhập vào các tế bào bằng cách bám vào các protein được mã hóa bởi gen CCR5. Có một tỷ lệ nhỏ người mang đột biến tự nhiên mà virus không thể bám vào, khiến họ miễn dịch hiệu quả với căn bệnh này. Ông Hạ đã cố gắng tạo lại đột biến này bằng cách viết lại DNA trong phôi mà các cặp vợ chồng hiến tặng. Tuy nhiên, ông Fyodor Urnov, một nhà nghiên cứu tại Đại học California đã nói với tờ MIT Technology Review rằng lời tuyên bố của ông Hạ Kiến Khuê về việc tái tạo lại đột biến CCR5 là “cố tình nói dối”. Thay vào đó, nhóm nghiên cứu đã tạo ra các đột biến mới trong gen mục tiêu và ở đâu đó trong bộ gen, mà hậu quả của nó vẫn chưa xác định được.

Tòa án ở Thẩm Quyến nói rằng ông Hạ đã giả mạo các tài liệu từ một hội đồng đánh giá đạo đức nhằm tuyển chọn các cặp vợ chồng cho nghiên cứu chỉnh sửa gen. Các cặp vợ chồng được tuyển chọn có người chồng nhiễm HIV, còn người vợ chưa nhiễm bệnh. Họ sẽ được đề nghị thụ tinh ống nghiệm để cho ra đời những đứa trẻ được chỉnh sửa gen.

Zhang Renli (Trương Nhiệm Lực), cộng sự của ông Hạ Kiến Khuê cũng đã bị kết án 1 năm tù và chịu khoản tiền phạt 1 triệu Nhân dân tệ (3,3 tỷ đồng). Đồng nghiệp Qin Jinzhou (Tần Cẩm Châu) bị kết án 18 tháng tù và nhận mức phạt 500.000 Nhân dân tệ (1,6 tỷ đồng).

Hoài Nam