Vì sao Ukraine đột kích lãnh thổ Nga?

Một trong những vấn đề lớn nhất trên tiền tuyến của Ukraine là thiếu nhân lực. Nga hiện có nhiều quân hơn và đang tiến gần hơn đến thị trấn Pokrovsk ở miền đông Ukraine. Vì vậy, trong mắt một số người, việc Kiev cử hàng trăm binh sĩ tấn công vào lãnh thổ Nga có thể coi là “lợi bất cập hại”.

Binh lính Ukraine ở tiền tuyến. Ảnh: SOPA Images

Tuy nhiên, Kiev dường như đã có kế hoạch rõ ràng cho hành động. Báo Guardian dẫn lời Mykhailo Podolyak, cố vấn cấp cao cho Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 8/8 cho biết, nguyên nhân gốc rễ của bất kỳ sự leo thang nào, bao gồm cả vụ đột kích vào Kursk là chứng minh cho Nga thấy “xung đột có các quy tắc riêng, bên châm ngòi nổ chắc chắn sẽ chịu những hậu quả tương ứng".

Trong bài phát biểu trên truyền hình vào tối 8/8, Tổng thống Zelensky cũng nhấn mạnh: "Nga đã mang xung đột đến đất nước chúng tôi và cần trải nghiệm những gì họ đã làm với Ukraine".

Các kênh quân sự của Nga đã nhanh chóng đưa tin về cuộc tấn công xuyên biên giới của Ukraine, tiến sâu tới 10km vào lãnh thổ nước này. Kiev được cho là đã huy động hàng trăm binh sĩ cùng hàng chục xe tăng và xe bọc thép tham gia vụ đột kích, đồng thời sử dụng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) yểm trợ.

Các quan chức địa phương Nga đã thông báo về số trường hợp dân thường thương vong và ra lệnh sơ tán. Tình trạng khẩn cấp cũng được ban bố ở vùng Kursk. Bộ Quốc phòng Nga thậm chí thừa nhận quân đội đang được tái triển khai theo hướng Sudzha, một thị trấn thuộc vùng biên giới.

Theo Kiev, Nga đã bị bất ngờ vì họ “đang không kiểm soát biên giới”. Quân đội Ukraine cũng cho biết đã bắt giữ khoảng 40 lính Nga ở Kursk.

Một số nhà quan sát nhận định, ngoài việc muốn “người Nga nếm trải những gì người Ukraine đang phải hứng chịu” và cho thấy quân Ukraine “cũng biết cách tạo ra điều bất ngờ”, Kiev có thể muốn gieo rắc "nỗi sợ hãi" cho người dân ở nước láng giềng nhằm làm giảm sự ủng hộ của họ đối với Điện Kremlin, đồng thời nâng cao tinh thần của người dân nước mình và giành được vị thế đàm phán tốt hơn.

Chuyên gia Taras Zahorodniy ở Kiev tin, chính quyền Zelensky cũng có thể muốn làm mất ổn định cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng của Nga ở khu vực biên giới theo cách Moscow đã phá hệ thống năng lượng và lưới điện của Ukraine. Sự mất ổn định của hệ thống năng lượng có thể tác động tiêu cực đến sự ổn định của nền kinh tế Nga.

Thực tế, thị trấn Sudzha thuộc vùng Kursk hiện là nơi đặt trạm bơm khí đốt tự nhiên duy nhất từ Nga đến châu Âu qua Ukraine. Bất chấp xung đột, Ukraine vẫn cho tập đoàn khí đốt quốc gia Nga Gazprom thuê đường ống dẫn nhiên liệu tới châu Âu với giá 2 tỷ USD/năm. Thỏa thuận trung chuyển khí đốt sẽ hết hạn vào tháng 1 năm sau nếu không xảy ra bất kỳ sự cố nào. Vụ đột kích của Kiev có thể làm gián đoạn điều đó.

Ngoài ra, nhà máy điện hạt nhân Kursk, một trong những cơ sở sản xuất điện hạt nhân lâu đời nhất thế giới, tọa lạc ở thị trấn Kurchatov, cách Sudzha khoảng 70km về phía đông. Nhiều nhân chứng kể đã nhìn thấy UAV của Ukraine ở Kurchatov.

Theo nhà phân tích quân sự Mykhaylo Zhyrokhov, một mục tiêu nữa của Kiev khi thực hiện các vụ đột kích trong vài ngày qua có thể là phân tán lực lượng Nga đang gây áp lực và dồn dập tiến công ở tiền tuyến miền đông đất nước. Đài BBC dẫn lời ông Zhyrokhov lưu ý, Moscow dường như đã phải tái triển khai một phần binh sĩ từ tiền tuyến miền đông Ukraine trở về bảo vệ vùng biên giới Nga.

"Nếu xem các báo cáo chính thức, các bạn sẽ thấy số bom lượn do Nga thả xuống khu vực Donetsk đã ít hơn đáng kể. Điều đó có nghĩa máy bay chuyên chở chúng đang ở nơi khác tại Nga", ông Zhyrokhov giải thích.

Tuy nhiên, những người chỉ trích ở Ukraine cho rằng, các cuộc tấn công như vậy không phục vụ mục đích quân sự lâu dài. Họ nêu ví dụ các nhóm chống Điện Kremlin từng phát động một số vụ tập kích từ Ukraine vào các khu vực biên giới Belgorod và Kursk của Nga hồi tháng 3, nhưng đều bị đẩy lùi mà không đạt được lợi ích chiến lược nào.

Trong thông cáo ngày 9/8, Bộ Quốc phòng Nga khẳng định quân đội nước này đã chặn được đà tiến của đối phương, đồng thời vẫn đang đẩy lùi các đơn vị Ukraine ở Kursk bằng các cuộc không kích và sức mạnh pháo binh. Nhà chức trách Nga ước tính đã khiến Kiev mất tới 945 lính và 102 xe bọc thép, gồm cả 12 xe tăng và 17 xe thiết giáp chở quân.

Dẫu vậy, đối với giới chức Ukraine, nếu các lực lượng Kiev trì hoãn hoặc thậm chí ngăn chặn quân Nga tiến công nhanh hơn ở miền đông và thực hiện một cuộc tấn công lớn ở phía bắc, chiến dịch đột kích xuyên biên giới này là xứng đáng. “Càng gây nhiều áp lực lên đối thủ châm ngòi xung đột với Ukraine, hòa bình sẽ càng gần hơn. Hòa bình công bằng thông qua vũ lực công bằng”, Tổng thống Zelensky nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các tính toán của Kiev có thực sự hiệu quả hay không vẫn cần thời gian để kiểm chứng.

Tuấn Anh