Vị thế bóng đá Việt Nam sau 'cú sốc' từ Malaysia, Indonesia

Đội tuyển Việt Nam vừa để thua Malaysia 0-4 tại vòng loại Asian Cup 2027. Thất bại là điều được dự báo từ trước, khi Malaysia lột xác hoàn toàn bằng dàn cầu thủ nhập tịch gốc Âu Mỹ chiếm tới 9/11 vị trí đội hình xuất phát.

Thất bại này đặt ra vấn đề về vị thế và hướng đi nào cho bóng đá Việt Nam.

Malaysia ra sân với 9/11 cầu thủ nhập tịch ở trận thắng Việt Nam 4-0

Làn sóng nhập tịch thay đổi cục diện bóng đá Đông Nam Á

Indonesia đẩy mạnh nhập tịch từ năm 2022, tới nay đã sở hữu "quỹ" 30 cầu thủ, đa số gốc Hà Lan, sẵn sàng lên tuyển bất cứ lúc nào. Những cầu thủ tốt nhất được họ lựa chọn để tiến vào vòng 4 vòng loại World Cup 2026, tính tới lúc này.

Khởi động chậm hơn Indonesia 3 năm, song Malaysia cũng đang nổi lên là thế lực ở Đông Nam Á với "quỹ" 18 cầu thủ Âu, Mỹ nhập tịch, trải đều các tuyến.

Dàn cầu thủ nhập tịch nhanh chóng giúp Malaysia lột xác, từ một đội bị loại ngay vòng bảng AFF Cup đến thắng dễ đương kim vô địch AFF Cup - Việt Nam tới 4-0 ở trận lượt đi vòng loại Asian Cup 2027.

AFF Cup 2024, nơi Việt Nam đăng quang với sự tỏa sáng của cầu thủ gốc Brazil nhập tịch - Nguyễn Xuân Son, thì Malaysia không có nội binh tốt nhất và chưa bổ sung 7 cầu thủ nhập tịch chất lượng, còn Indonesia chỉ dùng đội U22 kết hợp 2 cầu thủ nhập tịch.

Khi dàn cầu thủ nhập tịch xuất hiện, Malaysia thắng dễ Việt Nam tới 4-0, còn Indonesia lần lượt thắng Việt Nam 1-0 và 3-0 tại vòng loại World Cup 2026, thắng 1-0 tại Asian Cup 2023.

Tuyển Việt Nam với 100% nội binh

...và vị thế thụt lùi của tuyển Việt Nam

Suốt 3 thập kỷ qua, Thái Lan được xem là đối trọng lớn nhất của Việt Nam tại Đông Nam Á. Nhưng nay, chiến lược nhập tịch mạnh mẽ và có chọn lọc khi nhắm tới các cầu thủ con lai chất lượng đã giúp Indonesia và Malaysia vượt lên, chiếm hai vị trí dẫn đầu xét về chất lượng đội hình.

Xét về giá trị đội hình mới nhất trong đợt tập trung FIFA Days tháng 6 này, tuyển Việt Nam với tổng giá trị 5,93 triệu euro chỉ xếp thứ 4 Đông Nam Á, sau Thái Lan - 7,43 triệu euro, Malaysia - 15,38 triệu euro, Indonesia - 30,35 triệu euro.

Trên bảng xếp hạng FIFA hiện tại, tốp 4 Đông Nam Á lần lượt là Thái Lan (hạng 99), Việt Nam (hạng 109), Indonesia (123), Malaysia (131). Tuy nhiên, trật tự này dự báo sẽ sớm thay đổi nếu Việt Nam và cả Thái Lan không có thay đổi đột biến nào trước sự vùng lên mạnh mẽ của Indonesia và Malaysia.

So với Thái Lan, tuyển Việt Nam dù vừa thắng đối thủ này ở cuộc đua vô địch AFF Cup 2024, thế nhưng xét về nội lực nền bóng đá, chúng ta bị đánh giá thấp hơn.

Việt Nam cũng là đội tuyển duy nhất trong top 5 Đông Nam Á sử dụng 100% nội binh, không có cầu thủ thi đấu nước ngoài, trong khi tỉ lệ nội binh ở Malaysia, Indonesia chiếm phần nhỏ.

Xét một cách sòng phẳng, đội tuyển Việt Nam dù đang là đương kim vô địch Đông Nam Á song thực lực đang bị xếp sau Indonesia, Malaysia, Thái Lan.

Lối đi nào cho tương lai?

Thất bại trước Indonesia hay mới nhất là trước Malaysia, đặt ra bài toán về chiến lược và giải pháp để đội tuyển hay rộng hơn là bóng đá Việt Nam tìm lại vị thế ở khu vực lẫn châu lục. Giấc mơ World Cup sẽ chẳng thể thành hiện thực nếu chúng ta không thể vượt qua khỏi mặt bằng Đông Nam Á.

Vấn đề là bằng cách nào!

Đội tuyển Việt Nam dần lép vế trước sự thăng tiến của các đối thủ trong khu vực

Malaysia, Indonesia nhanh chóng gặt hái thành quả nhờ "ngoại lực". Chính sách nhập tịch có thể giúp họ tiếp tục cạnh tranh tốp đầu Đông Nam Á và tiến ra châu Á ít nhất trong khoảng 7-10 năm nữa.

Nhưng sự bền vững của một nền bóng đá không nên và không thể phụ thuộc mãi vào nguồn lực từ bên ngoài.

Trong cuộc cạnh tranh nhập tịch đầy tranh cãi, châu Á vẫn chứng kiến giá trị cốt lõi từ nội lực - đào tạo trẻ - ở bóng đá Nhật Bản, Hàn Quốc và mới nhất là Uzbekistan.

Muốn chạy đua nhập tịch, bóng đá Việt Nam cần có nguồn cầu thủ gốc Việt chất lượng trải khắp thế giới và kinh phí lớn. Đây là hai yếu tố chúng ta đang lép vế trước Indonesia và Malaysia. Và ngay cả khi có đủ hai yếu tố đó thì việc nhập tịch cũng không thể lấn át đào tạo trẻ, phát triển nội lực nền bóng đá.

Đông Nam Á từng chứng kiến quốc gia 2 triệu dân Singapore "làm mưa làm gió" với 4 chức vô địch AFF Cup nhờ nhập tịch ồ ạt. Nhưng khi chính sách nhập tịch thoái trào, thành tích đội bóng Đảo quốc nhanh chóng lao dốc. Và hơn 10 năm qua, Singapore không còn mặn mà tái khởi động cuộc đua nhập tịch nữa.

Đội tuyển Việt Nam từng hái quả ngọt nhờ công tác đào tạo trẻ, với điển hình là ngôi á quân U23 châu Á 2018, vô địch AFF Cup 2018, huy chương vàng SEA Games 2019, 2021.

Thế nhưng sau giai đoạn thành công đó, thành tích giảm dần khi những tài năng trẻ sớm no nê thành tích mất dần động lực và xuống phong độ ở điểm "chín" sự nghiệp, trong khi đào tạo trẻ không thể kế thừa, phát huy những thành công ban đầu đó, thậm chí có dấu hiệu đi xuống.

Bài toán đặt ra cho bóng đá Việt Nam lúc này là vừa phải tận dụng một cách chọn lọc nguồn ngoại lực (nhập tịch cầu thủ chất lượng) để phù hợp với xu thế, vừa phải nhanh chóng kiện toàn lại hệ thống đào tạo trẻ từ cấp CLB, phát triển hệ thống giải chuyên nghiệp quốc nội.

Những vấn đề không mới nhưng đang trở nên cấp bách sau những thất bại liên tiếp trước Indonesia, Malaysia. Và để thành công, cần sự chung tay, quyết liệt từ nhiều phía.

Băng Tâm