Vị thế thống trị AI của OpenAI bị đe dọa khi Google, Anthropic thu hẹp khoảng cách

Lợi thế dẫn đầu sớm của OpenAI trong cuộc đua thống trị AI (trí tuệ nhân tạo) đang chịu áp lực lớn nhất kể từ khi chatbot ChatGPT xuất hiện cuối tháng 11.2022, do đang bị các đối thủ như Google và Anthropic dần bắt kịp.

Ba năm sau màn ra mắt của chatbot gây bão mạng, công ty khởi nghiệp trị giá 500 tỉ USD đang chật vật trước thực tế chi phí trung tâm dữ liệu tăng vọt, thách thức kỹ thuật để duy trì vị trí dẫn đầu AI và cuộc chiến không ngừng để giữ chân nhân tài.

OpenAI cũng phải đối mặt Google đang hồi sinh mạnh mẽ, gần đây phát hành mô hình ngôn ngữ lớn Gemini 3 có hiệu suất vượt GPT-5.1. Google đã có những tiến bộ trong quá trình huấn luyện mô hình AI mà OpenAI chưa làm được những tháng gần đây.

“Điều này khác xa so với thế giới hai năm trước, khi OpenAI dẫn trước mọi đối thủ. Đây là thế giới mới”, Thomas Wolf, đồng sáng lập kiêm giám đốc khoa học của công ty khởi nghiệp nguồn mở Hugging Face, nhận định.

Ngay cả trước khi Gemini 3 ra mắt, Sam Altman (Giám đốc điều hành OpenAI) nói với nhân viên hồi tháng 10 rằng: “Công ty cần tập trung vượt qua áp lực cạnh tranh ngắn hạn... Hãy chuẩn bị cho bầu không khí ngoài kia sẽ khá khắc nghiệt thời gian tới”.

Google với Gemini 3 đe dọa vị thế thống trị AI của OpenAI - Ảnh: FT

Google có một cách tiếp cận rất khác biệt

Một năm trước, nỗ lực rút ngắn khoảng cách với OpenAI của Google bị nhiều người đánh giá là thất bại. Google đối mặt nỗi lo công cụ tìm kiếm hái ra tiền của mình sẽ bị ChatGPT và những ứng dụng tìm kiếm dùng AI như Perplexity “gặm nhấm” thị phần. Điều này khiến cổ phiếu Alphabet (công ty mẹ Google) tụt lại phía sau các hãng công nghệ lớn khác trong suốt năm 2023 và 2024.

Google bắt đầu đảo ngược tình thế những tháng gần đây. Tại hội nghị I/O dành cho nhà phát triển vào tháng 5, Google giới thiệu hàng loạt bản cập nhật quan trọng, sau đó là sự bùng nổ của mô hình tạo và chỉnh ảnh AI Nano Banana trong mùa hè. Những yếu tố này giúp ứng dụng Gemini tăng lên 650 triệu người dùng mỗi tháng, từ khoảng 400 triệu vào tháng 5.

Các diễn biến đó giúp cổ phiếu Alphabet tăng mạnh những tháng qua, đưa vốn hóa thị trường công ty lần đầu tiến sát mốc 4.000 tỉ USD, trong bối cảnh Phố Wall tin rằng Google có thể kết hợp vị thế thống lĩnh trong lĩnh vực tìm kiếm với cơ sở hạ tầng đám mây và smartphone để cung cấp các tính năng AI mới cho hàng tỉ người dùng hiện tại.

Koray Kavukcuoglu, kiến trúc sư AI của Google và Giám đốc công nghệ DeepMind, nói với trang FT rằng công ty đã đẩy mạnh hiệu suất một cách đáng kể nhờ huấn luyện mô hình bằng các TPU - chip do Google tự thiết kế.

“Khả năng kết nối với người dùng, khách hàng, doanh nghiệp ở quy mô đó thực sự là điều chúng tôi có thể làm nhờ phương pháp tiếp cận toàn bộ tầng công nghệ”, ông nói.

Koray Kavukcuoglu, kiến trúc sư AI của Google - Ảnh: FT

Cách tự làm chủ toàn bộ chuỗi công nghệ từ dưới lên trên, gồm cả TPU tùy chỉnh, giúp Google huấn luyện Gemini 3 mà không phải phụ thuộc vào GPU (bộ xử lý đồ họa) Nvidia vốn rất đắt đỏ và được toàn ngành AI sử dụng. “Tôi nghĩ chúng tôi có một cách tiếp cận rất khác biệt”, Koray Kavukcuoglu nói.

“Google luôn có sức mạnh để phô diễn”, Michael Nathanson, đồng sáng lập công ty phân tích MoffettNathanson, đánh giá. Ông nói rằng sự kiện I/O hồi tháng 5 cho thấy Google “cuối cùng cũng tìm lại được chỗ đứng cho sản phẩm của mình”.

“Áp lực giờ chắc chắn đã chuyển sang Sam Altman, khả năng kiếm tiền của anh ấy cũng như duy trì mọi thứ đang diễn ra”, MoffettNathanson nhận định.

"OpenAI sẽ tiếp tục ra mắt các mô hình AI mạnh hơn nữa"

Các nhà nghiên cứu AI và người dùng khen ngợi bước tiến của Google. Gemini 3 vượt các mô hình AI của đối thủ, gồm cả GPT-5.1, trong nhiều bài đánh giá quan trọng.

Marc Benioff, Giám đốc điều hành hãng phần mềm điện toán đám mây Salesforce, viết trên mạng xã hội X: "Tôi đã sử dụng ChatGPT hằng ngày trong 3 năm và vừa dành 2 tiếng trải nghiệm Gemini 3. Tôi sẽ không quay lại. Bước tiến này thật điên rồ, về suy luận, tốc độ, hình ảnh, video… Mọi thứ đều sắc nét và nhanh hơn. Cảm giác như thế giới vừa thay đổi, một lần nữa".

Sự ủng hộ từ Marc Benioff với Gemini 3 thật đáng chú ý, xét đến mối quan hệ đối tác sâu rộng của Salesforce trên toàn bộ lĩnh vực AI, gồm cả với OpenAI và Anthropic.

Salesforce là hãng phần mềm điện toán đám mây nổi tiếng với việc cung cấp các giải pháp quản lý quan hệ khách hàng (CRM) hàng đầu thế giới. Được thành lập vào năm 1999 bởi Marc Benioff và Parker Harris, Salesforce đã tiên phong trong việc cung cấp phần mềm dưới dạng dịch vụ (SaaS) qua Internet, giúp các doanh nghiệp không cần phải cài đặt và duy trì phần mềm trên máy chủ riêng. Salesforce mang đến nền tảng toàn diện giúp các công ty quản lý và tối ưu hóa các mối quan hệ với khách hàng trên mọi khía cạnh, từ bán hàng, dịch vụ khách hàng đến tiếp thị và thương mại điện tử.

OpenAI cũng hoan nghênh sự cạnh tranh từ Google. “Chúng tôi luôn vui mừng khi thấy tiến bộ trong lĩnh vực này, cạnh tranh sẽ thúc đẩy cả hệ sinh thái phát triển. Các mô hình AI của chúng tôi vẫn là tiêu chuẩn về hiệu năng, độ tin cậy và khả năng ứng dụng. Chúng tôi sẽ tiếp tục ra mắt các mô hình mạnh hơn nữa”, Mark Chen, Giám đốc nghiên cứu OpenAI, tuyên bố.

Song bên trong công ty, nhân viên cảm thấy áp lực phải cạnh tranh trên nhiều mặt trận với các đối thủ có túi tiền hàng chục tỉ USD. “Quỹ đạo của công ty khởi nghiệp tăng trưởng nhanh sẽ không thể chỉ đi lên thẳng tắp và thuận lợi”, một người thân cận với OpenAI nói với trang FT.

Một số chuyên gia cho rằng OpenAI đã tự mở rộng quy mô bằng mọi giá. Suốt năm qua, “cha đẻ ChatGPT” tung ra hàng loạt sản phẩm với tốc độ chóng mặt, từ công cụ lập trình AI đến ứng dụng video lan truyền Sora.

“OpenAI đang bị dàn trải quá mức. Họ không thể làm tốt mọi thứ”, theo đối tác tại công ty đầu tư mạo hiểm ở Thung lũng Silicon, nơi hỗ trợ một số nhà phát triển mô hình AI nhưng không đầu tư vào OpenAI.

Công ty có trụ sở ở thành phố San Francisco (Mỹ) cam kết chi 1.400 nghìn tỉ USD trong 8 năm tới cho năng lực điện toán, gồm các thỏa thuận lớn với Nvidia, Oracle, AMD và Broadcom. Con số này lớn hơn nhiều lần doanh thu hiện tại của OpenAI và buộc các đối tác phải dùng vốn vay để mở rộng hạ tầng.

“Đó là canh bạc cực kỳ rủi ro với bất kỳ công ty nào”, Sarah Myers West, đồng giám đốc tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận AI Now Institute, nhận xét.

Thách thức lớn nhất của OpenAI là tìm nguồn doanh thu đủ lớn để duy trì mức đầu tư phi thường đó. OpenAI tin rằng có thể thu hút hàng trăm triệu người đăng ký trả phí ChatGPT những năm tới. Song kế hoạch kiếm thêm doanh thu nhờ quảng cáo, điều Sam Altman úp mở rằng sẽ thử nghiệm thông qua ứng dụng Sora, sẽ đưa OpenAI vào thị trường đã bão hòa với những tên tuổi lớn như Alphabet và Meta Platforms.

ChatGPT khó phá vỡ vị thế dẫn đầu vững chắc của Google trên thị trường quảng cáo. OpenAI mới chỉ bắt đầu tích hợp quảng cáo và các tính năng mua sắm vào chatbot AI này.

Trong khi đó, Anthropic (được thành lập năm 2021 bởi các cựu nhân viên OpenAI) đã xây dựng được mảng khách hàng doanh nghiệp lớn và phát triển nhanh. Anthropic đang huy động vốn trong vòng mới dự kiến đưa định giá công ty khởi nghiệp AI này vượt 300 tỉ USD.

Claude, chatbot do Anthropic phát triển, đang bị che mờ bởi sức hút khổng lồ của ChatGPT trong mảng tiêu dùng. Thế nhưng, việc tập trung lâu dài vào an toàn AI giúp Anthropic tạo ra công cụ đáng tin cậy hơn cho khách hàng doanh nghiệp, và mô hình AI lập trình của công ty được nhiều người coi là tốt nhất.

ChatGPT vẫn giữ vị trí ứng dụng AI hàng đầu

Với hơn 800 triệu người dùng hàng tuần, OpenAI vẫn chiếm thị phần áp đảo về tổng lượng sử dụng chatbot. Thế nhưng, người dùng hiện dành nhiều thời gian trò chuyện với Gemini hơn ChatGPT, theo dữ liệu từ công ty phân tích web Similarweb.

Sự ra mắt Gemini 3 đã giúp ứng dụng AI của Google tăng xếp hạng trong App Store tại Mỹ và Anh. Tuy vậy, ChatGPT vẫn giữ vị trí ứng dụng AI hàng đầu, theo Sensor Tower.

Sensor Tower là công ty phân tích dữ liệu, chuyên theo dõi và cung cấp thông tin về ứng dụng và thị trường di động.

Erik Brynjolfsson, tác giả và giáo sư tại Viện AI Lấy Con Người Làm Trung Tâm thuộc Đại học Stanford (Mỹ), cho rằng còn quá sớm để đánh giá thấp OpenAI. Danh mục ứng dụng đồ sộ của OpenAI là cách tốt để tìm nguồn thu mới nhằm nuôi dưỡng năng lực nghiên cứu cốt lõi.

“Tất cả những công ty này đều có vô số cơ hội sinh lợi quanh họ. Sẽ có chỗ cho nhiều công ty cùng thành công lớn vì cơ hội quá lớn”, Erik Brynjolfsson nhận định.

Sơn Vân