Vị tướng lãnh đạo Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội khi mới 23 tuổi

Ông chính là Đại tướng Nguyễn Quyết (1922-2024).

Đại tướng Nguyễn Quyết (tên thật là Nguyễn Tiến Văn), quê quán Hưng Yên. Năm 1937, khi mới 15 tuổi, ông rời quê lên Hà Nội, làm thư ký kiêm phát hành cho Báo Đuốc Tuệ - tờ báo của Trung tâm Phật giáo Bắc Kỳ và nhanh chóng tham gia các hoạt động của phong trào dân chủ do Đảng Cộng sản Đông Dương phát động.

Với những hoạt động tích cực trong công tác vận động quần chúng và trải qua quá trình thử thách, năm 18 tuổi ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương.

Đại tướng Nguyễn Quyết (hàng đầu thứ ba từ trái sang) trong lần gặp mặt các cán bộ từng tham gia cách mạng Tháng Tám năm 1945. (Ảnh: Tư liệu)

Tháng 11/1944, ông được Đảng và Bác Hồ chỉ định làm Bí thư Thành ủy Hà Nội. Trở thành người đứng đầu ban lãnh đạo Thành ủy Hà Nội, ông cùng các đồng chí trong Thành ủy vừa chỉ đạo, vừa trực tiếp tổ chức, xây dựng, huấn luyện và tìm nguồn vũ khí, trang bị quân sự cho các đội tự vệ vũ trang công - nông.

Đặc biệt, chỉ sau vài tháng nhận nhiệm vụ, đêm 17/8/1945 dưới sự chủ trì của Bí thư Nguyễn Quyết, Thành ủy Hà Nội họp khẩn và ra quyết định lịch sử: Hà Nội tiến hành khởi nghĩa vào ngày 19/8/1945, đánh đổ chính quyền tay sai, thành lập chính quyền cách mạng; khởi nghĩa bằng lực lượng tại chỗ.

Sáng 19/8/1945, cả Hà Nội đỏ rực cờ cách mạng. Theo kế hoạch, hàng vạn nông dân và dân nghèo được tập hợp thành đội ngũ ở Láng, Mọc, kéo ra Ngã Tư Sở, tiến lên chiếm Đại lý Hoàn Long trước khi vào nội thành. Sau đó, cuộc mít tinh khổng lồ của gần 20 vạn người chuyển thành biểu tình thị uy của quần chúng, có các đơn vị tự vệ, tuyên truyền xung phong dẫn đầu, chia thành hai khối lớn chiếm các vị trí theo kế hoạch đã định.

Một khối quần chúng chiếm phủ Khâm sai giành được thắng lợi mau lẹ. Một khối chiếm trại bảo an, lực lượng tự vệ nhanh chóng chiếm các vị trí quan trọng trong trại. Trước áp lực của quần chúng, đến 5h chiều 19/8, quân Nhật buộc phải rút lui khỏi Hà Nội.

Đánh giá về cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 tại Hà Nội, Tổng Bí thư Trường Chinh từng nhận xét: “Thành ủy Hà Nội đã nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, của Bác, biết vận dụng sáng tạo tình hình cụ thể lúc bấy giờ để giành chính quyền”.

Đối với Đại tướng Nguyễn Quyết, đồng chí Trường Chinh nhấn mạnh: “Trong thời cơ lịch sử có một không hai đó, đã xuất hiện những con người thông tuệ được tôi luyện trong môi trường cách mạng, những trái tim và khối óc không chỉ dựa vào lòng yêu nước nồng nàn mà còn có tư chất tuyệt vời, phán đoán sắc sảo về khả năng thắng lợi của cách mạng với sự nhạy cảm thời cuộc đặc biệt. Ban lãnh đạo của Hà Nội khi đó toàn những người trẻ tuổi, dưới 30, mà người đứng đầu là Bí thư Thành ủy Nguyễn Quyết mới ở tuổi 23 và kinh qua 6 năm tôi luyện trong đấu tranh cách mạng. Thật là tuyệt vời”.

Sau cách mạng tháng Tám, Đại tướng Nguyễn Quyết được giao nhiều chức vụ quan trọng: Bí thư Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam... Ông được đánh giá là vị tướng tài năng, mưu lược, giỏi về quân sự, vững vàng, sắc sảo, nhạy bén về chính trị. Đồng thời là người cán bộ đức độ, luôn hết lòng vì dân, vì nước, rất mực yêu thương đồng chí, đồng đội và luôn nêu gương sáng của một vị tướng quân đội.

Với những thành tích, cống hiến đặc biệt xuất sắc, ông đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Sao vàng; Huân chương Hồ Chí Minh; Huân chương Quân công hạng nhất, hạng ba; Huân chương Chiến công hạng nhất; Huân chương Chiến thắng hạng nhất; hai Huân chương Kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ hạng nhất; Huân chương Quân kỳ Quyết thắng.

Thiên Bình