Việc quốc hữu hóa tài sản của Gazprom và Rosneft ở Châu Âu sẽ dẫn đến điều gì?

Quốc hữu hóa tài sản của Gazprom và Rosneft là biện pháp đang được châu Âu cân nhắc, điều này có thể dẫn tới căng thẳng nghiêm trọng trong quan hệ với Nga.

Câu chuyện về khả năng quốc hữu hóa các cơ sở lưu trữ (UGS) ở châu Âu do Gazprom sở hữu hoặc kiểm soát vẫn tiếp tục. Giờ đây, không chỉ Gazprom đang bị đe dọa mà còn cả bộ phận của công ty Rosneft ở Đức, diễn biến trên đặt ra rất nhiều câu hỏi cần giải đáp.

Ủy ban Châu Âu đã đưa ra sáng kiến thiết lập tiêu chuẩn mới về tỷ lệ lấp đầy bắt buộc của các cơ sở UGS sẽ phải đạt ít nhất 80% vào ngày 1/11/2022 và trong tương lai - lên đến 90%.

Theo kế hoạch của Brussels, vấn đề an ninh năng lượng cần được giải quyết theo cách mà Cựu lục địa có thể tự tin vượt qua giai đoạn khó khắn tiếp theo.

Tính độc đáo của đề xuất này nằm ở chỗ, trách nhiệm lấp đầy các cơ sở lưu trữ khí đốt dưới lòng đất của châu Âu được cho là thuộc về chủ sở hữu hoặc những người thực hiện quyền kiểm soát thực tế của UGS, chứ không phải các thương nhân hoặc người tiêu dùng trực tiếp.

Với quan niệm cho rằng Gazprom thông qua các công ty con, sở hữu hoặc kiểm soát một số cơ sở lưu trữ khí đốt lớn dưới lòng đất, biện pháp này rõ ràng là nhằm vào người khổng lồ năng lượng của Nga.

Đồng thời, Ủy ban Châu Âu không đưa ra bất kỳ “củ cà rốt” nào mà chỉ cho thấy một “cây gậy”. Do đó, nhiều người cho rằng quy định mới về chứng nhận cho các cơ sở UGS sẽ sớm được áp dụng ở EU.

Những nhà điều hành các cơ sở lưu trữ khí chưa đạt chứng nhận này sẽ phải tự nguyện từ bỏ quyền sở hữu hoặc quản lý chúng. Họ chỉ được an ủi bằng một số "bồi thường công bằng" cho giá trị của tài sản bị mất.

Rõ ràng, sáng kiến này của Ủy ban Châu Âu là một phương tiện gây áp lực lên Moskva, khi Điện Kremlin thông qua một chính sách quyết định chuyển tiền thanh toán khí đốt sang đồng Ruble đối với các nước không thân thiện.

Từ ngày 1/4, quá trình chuyển các khoản thanh toán cho “nhiên liệu xanh” được cung cấp sang đồng Ruble đã bắt đầu. Tổng thống Vladimir Putin đã trực tiếp xác nhận điều này tại một cuộc họp vào ngày 31/3/2022:

"Để mua khí đốt tự nhiên của Nga, họ phải mở tài khoản bằng đồng Ruble trong các ngân hàng của Nga. Chính những tài khoản này sẽ được dùng để thanh toán tiền năng lượng đã giao bắt đầu từ ngày mai, tức ngày 1/4 năm nay".

Cần nhấn mạnh rằng Nga chỉ đơn phương thay đổi đơn vị tiền tệ thanh toán, còn tất cả điều kiện khác của hợp đồng đã ký kết trước đó vẫn có hiệu lực. Tuy nhiên nếu người tiêu dùng từ những nước không thân thiện từ chối thanh toán bằng đồng Ruble thì sẽ không có giao hàng.

Trước diễn biến trên, ấn phẩm nổi tiếng của Đức Handelsblatt cho biết Chính phủ Đức đang xem xét khả năng quốc hữu hóa các công ty con của những doanh nghiệp dầu khí lớn nhất của Nga tại nước họ - Gazprom Germania và Rosneft Deutschland.

Mọi thứ đều rõ ràng với Gazprom: thứ nhất, đây là công ty độc quyền xuất khẩu "nhiên liệu xanh" sang châu Âu thông qua một hệ thống đường ống rộng khắp, và thứ hai, thông qua những "đứa con cưng" của mình, họ sở hữu hoặc quản lý các cơ sở UGS lớn nhất ở EU.

Nhưng Rosneft và các công ty ở Đức của họ có liên quan gì? Rosneft Deutschland sở hữu cổ phần tại 3 nhà máy lọc dầu ở Đức và chiếm khoảng 12% tổng công suất các nhà máy lọc dầu ở nước này.

Theo Handelsblatt, xăng dầu của Nga được sử dụng để tiếp nhiên liệu cho máy bay tại sân bay Berlin và các phương tiện giao thông hoạt động tại thủ đô nước Đức.

Việc cố gắng liên kết vấn đề thanh toán khí đốt bằng đồng Ruble và mối đe dọa quốc hữu hóa tài sản của các công ty dầu khí lớn nhất của Nga đã bị thư ký báo chí của Tổng thống Putin - ông Dmitry Peskov bình luận:

"Hành vi cưỡng đoạt tài sản đang diễn ra, đó là việc chiếm đoạt tiền dự trữ của Nga trong tài khoản ngân hàng. Chúng tôi cũng thấy các hành động tội phạm chống lại những doanh nghiệp của mình".

"Như Tổng thống Putin đã nói, điều này là hoàn toàn bất hợp pháp. Nếu bây giờ nghiên cứu về việc quốc hữu hóa các tài sản của Gazprom và Rosneft được thêm vào thì tất nhiên, điều đó không phải là điềm báo tốt".

Rosneft cho đến nay vẫn giữ im lặng, nhưng tập đoàn Gazprom đã báo cáo một ngày trước đó rằng bộ phận xuất khẩu của họ - Gazprom Export LLC, sẽ chấm dứt tham gia vào công ty con Gazprom Germania GmbH của Đức, trong đó có Gazprom Marketing & Trading LTD.

Những quyết định tương tự có thể sớm được Rosneft đưa ra, tuy nhiên họ cần phải thật nhanh tay để giảm thiểu thiệt hại do bước đi từ EU gây ra.

Với những gì diễn ra, có khả năng giữa Nga và các quốc gia Liên minh châu Âu sẽ trải qua giai đoạn "đóng cửa" trên toàn bộ các lĩnh vực hợp tác, từ chính trị cho tới kinh tế.

Việt Dũng