Viễn cảnh bán đảo Triều Tiên qua loạt động thái từ các bên

Cuối tuần qua, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung tiếp tục có những phát ngôn thúc đẩy đối thoại vì hòa bình trên bán đảo Triều Tiên, một mục tiêu cốt lõi mà ông kiên trì theo đuổi kể từ khi nhậm chức hồi tháng 6.

Đối thoại vì hòa bình liên Triều

Phát biểu bế mạc Hội nghị Cấp cao Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) ngày 1-11 tại TP Gyeongju, ông Lee khẳng định Seoul sẽ tiếp tục thúc đẩy các biện pháp hòa bình với Triều Tiên, hướng tới “kỷ nguyên chung sống và thịnh vượng mới”. Ông nhấn mạnh rằng đối đầu quân sự và căng thẳng hạt nhân không chỉ đe dọa bán đảo Triều Tiên mà còn ảnh hưởng ổn định khu vực, theo hãng thông tấn Yonhap.

Theo ông Lee, chính phủ Hàn Quốc đang triển khai nhiều bước đi nhằm giảm căng thẳng và khôi phục lòng tin giữa hai miền, đồng thời kêu gọi các thành viên APEC ủng hộ tiến trình này. Ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò then chốt của Mỹ và Trung Quốc trong kiến tạo hòa bình lâu dài.

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung (trái) và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Ảnh: NEWS1

Bên lề APEC, ông Lee gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình - người thăm Hàn Quốc lần đầu sau 11 năm. Hai bên nhất trí hợp tác thúc đẩy phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên. Ông Lee nhận định các cuộc trao đổi cấp cao Trung-Triều gần đây là tín hiệu tích cực, tạo cơ hội nối lại đối thoại với Bình Nhưỡng, đồng thời kêu gọi Bắc Kinh có vai trò xây dựng hơn trong tiến trình này.

Phía Trung Quốc vẫn chưa công khai lập trường về việc can dự sâu hơn, song theo Cố vấn An ninh Quốc gia Hàn Quốc Wi Sung-lac, ông Tập khẳng định Bắc Kinh sẽ tiếp tục nỗ lực vì hòa bình và ổn định trên bán đảo Triều Tiên. Hai bên thống nhất rằng đối thoại Mỹ-Triều là yếu tố then chốt.

Về phần Mỹ, Tổng thống Lee nhận định các hành động của Triều Tiên xuất phát từ nhu cầu được Mỹ bảo đảm an ninh, do hiệp định đình chiến sau Chiến tranh Triều Tiên là giữa Washington và Bình Nhưỡng. Vì vậy, vai trò của Mỹ được xem là thiết yếu trong việc tái khởi động đối thoại.

Trong khi đó, Washington cũng ra tín hiệu sẽ đồng hành cùng Seoul trong nỗ lực hòa bình. Ngày 3-11, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth và người đồng cấp Hàn Quốc Ahn Gyu-back đã cùng thị sát khu phi quân sự liên Triều (DMZ).

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth (phải) bắt tay người đồng cấp Hàn Quốc Ahn Gyu-back (trái) tại căn cứ quân sự Trại Bonifas, ngay phía nam DMZ, hôm 3-11. Ảnh: YONHAP

Giới quan sát cho rằng chuyến thăm này mang thông điệp hòa bình, thể hiện mong muốn chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump và Seoul tạo cơ hội mới cho đối thoại với Bình Nhưỡng. Ông Trump gần đây cũng bày tỏ ý định quay lại châu Á để gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, đồng thời nói ông vẫn mong muốn nối lại đàm phán và thúc đẩy tiến trình phi hạt nhân hóa.

Triển vọng ấm lại quan hệ liên Triều?

Triều Tiên chưa có phát ngôn liên quan các diễn biến mới đây, song hôm 1-11 Triều Tiên khẳng định việc phi hạt nhân hóa bán đảo là một “ảo tưởng viển vông”, theo hãng thông tấn KCNA.

Thứ trưởng Ngoại giao Triều Tiên Pak Myong-ho chỉ trích Hàn Quốc “thiếu thực tế” khi vẫn theo đuổi mục tiêu này, cho rằng phủ nhận vị thế hạt nhân của Bình Nhưỡng là vô ích.

Trước đó, tại Liên Hợp Quốc ngày 29-9, Bình Nhưỡng cũng thời lên án các cuộc tập trận Mỹ - Hàn - Nhật đe dọa hòa bình khu vực, nhưng khẳng định sẵn sàng hợp tác với các nước “tôn trọng và thân thiện” với mình.

Một điểm đáng chú ý nữa là dù liên tục nhấn mạnh mong muốn hòa bình, Mỹ và Hàn Quốc vẫn tăng cường răn đe hạt nhân và mở rộng hợp tác quân sự - động thái mà Bình Nhưỡng xem là cản trở đối thoại. Ngoài ra, mới đây vào ngày 3-11, một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ còn cho biết Washington sẽ đề nghị Hội đồng Bảo an LHQ trừng phạt 7 tàu bị nghi vi phạm lệnh cấm vận Triều Tiên.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung trước cuộc hội đàm bên lề Hội nghị Cấp cao APEC 2025. Ảnh: Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc

Thực tế, câu chuyện về hòa bình trên bán đảo Triều Tiên đã được giới quan sát đề cập nhiều lần, và quan điểm được đồng thuận rộng rãi nhất vẫn là khả năng “tan băng” hầu như rất khó.

GS Quan hệ Quốc tế Ramon Pacheco Pardo tại King’s College London nhận định rằng ông Lee dường như thực sự nghiêm túc trong việc cải thiện quan hệ với Triều Tiên, song những biến động địa chính trị khiến triển vọng này trở nên phức tạp hơn.

Học giả Son Key-young thuộc Viện Nghiên cứu châu Á, ĐH Hàn Quốc, cũng có quan điểm tương tự, cho rằng các động thái của Seoul chủ yếu mang tính biểu tượng và còn cách xa những bước đi mang tính quyết định.

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Viễn Đông thuộc Đại học Kyungnam (Hàn Quốc) hồi đầu năm trên 40 chuyên gia, 60% dự báo quan hệ hai miền sẽ tiếp tục căng thẳng. Trong khi đó, 68% cho rằng chính sách của Bình Nhưỡng phụ thuộc phần nào vào tiến triển đàm phán Mỹ - Triều, song đa số nhận định triển vọng cải thiện vẫn mong manh.

Theo đó, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Viễn Đông Lee Kwan-sei, nguyên Thứ trưởng Thống nhất Hàn Quốc, nhấn mạnh Seoul cần xây dựng “mô hình ngoại giao - an ninh mới” để duy trì quyền tự chủ chiến lược, ứng phó thực tế địa chính trị và thúc đẩy tiến trình hòa giải liên Triều, theo báo Hankyoreh.

DƯƠNG KHANG