Viễn cảnh ông Trump phục vụ nhiệm kỳ tổng thống thứ ba

Từ cuối tháng 1, Tổng thống Donald Trump đã có nhiều phát ngôn được cho là mang tính chất giải trí về việc tiếp tục nắm quyền sau hai nhiệm kỳ tại Nhà Trắng.

"Sẽ là vinh dự lớn nhất đời nếu tôi được phục vụ không chỉ một hay 2 mà là 3 hoặc 4 nhiệm kỳ", người đứng đầu Nhà Trắng phát biểu tại một cuộc mít tinh ở Nevada hồi cuối tháng 1.

Ông Trump sau đó nhanh chóng đính chính rằng bản thân chỉ đang đề cập đến 2 nhiệm kỳ tổng thống.

Trong một sự kiện tại Nhà Trắng hồi đầu tháng 3, ông Trump tiếp tục hỏi những người ủng hộ: "Tôi có nên tranh cử nữa không?" trong khi đám đông hô vang: "4 năm nữa!".

Ý tưởng tái tranh cử cho nhiệm kỳ 3 của ông Trump được một số người ủng hộ hoan nghênh. Ảnh: Reuters.

Nhiều đồng minh của ông Trump không xem những phát biểu của người đứng đầu Nhà Trắng là lời nói đùa. Cựu cố vấn cấp cao Nhà Trắng Steve Bannon tuyên bố tại một hội nghị chính trị: “Chúng tôi muốn ông Trump đắc cử năm 2028”, thậm chí dẫn đầu đám đông hô vang khẩu hiệu.

Hạ nghị sĩ Tennessee Andy Ogles thậm chí còn đi xa hơn khi đệ trình một đề xuất sửa đổi Hiến pháp nhằm cho phép một tổng thống có thể phục vụ ba nhiệm kỳ không liên tiếp. Đề xuất này được viết theo hướng loại trừ khả năng các cựu tổng thống khác như Barack Obama tái tranh cử, theo CNN.

"Ông ấy (Trump) cống hiến cho công cuộc khôi phục nền cộng hòa và cứu vãn nước Mỹ, chúng ta, với tư cách các nhà lập pháp, phải làm mọi thứ trong quyền hạn để hỗ trợ ông ấy", hạ nghị sĩ Ogles viết trong một tuyên bố chỉ 3 ngày sau khi ông Trump tuyên thệ nhậm chức vào tháng 1.

Những động thái nói trên của tổng thống đương nhiệm và các đồng minh khiến giới quan sát đặt câu hỏi về mức độ nghiêm túc của ông Trump đối với ý tưởng thách thức Tu chính án thứ 22 của Hiến pháp.

Tổng thống duy nhất từng phục vụ hơn hai nhiệm kỳ là Franklin D. Roosevelt. Sau khi ông qua đời khi đang nắm quyền nhiệm kỳ thứ tư, Quốc hội đã thông qua Tu chính án thứ 22 vào năm 1951 nhằm giới hạn tổng thống chỉ được phục vụ tối đa hai nhiệm kỳ.

Rào cản Hiến pháp

Trong quá khứ, ông Trump đã nhiều lần tìm cách vượt qua các giới hạn hiến pháp. Ông từng thúc đẩy việc chấm dứt cấp quốc tịch Mỹ theo nơi sinh, mặc dù điều này được bảo vệ trong Tu chính án thứ 14.

Ông Trump cũng từng tìm cách ngừng chi tiêu các khoản ngân sách đã được Quốc hội phê duyệt, vốn nằm ngoài quyền hành pháp của tổng thống, theo CNN.

Phó tổng thống JD Vance thậm chí từng tuyên bố ông Trump có thể bỏ qua các phán quyết của tòa án nếu chúng không có lợi cho ông. Đây là quan điểm khiến nhiều nhà lập pháp lo ngại, vì nó có thể đặt nền tư pháp Mỹ vào tình trạng bất ổn.

Tháng 12/2024, ông Bannon từng phát biểu tại một bữa tiệc ở New York rằng Tổng thống Trump có thể "lách" qua Hiến pháp bằng lập luận rằng giới hạn về hai nhiệm kỳ "liên tiếp" không được viết thành văn bản cụ thể trong Tu chính án thứ 22, theo CNN.

Dẫu vậy, lập luận của ông Bannon hay dự luật sửa đổi Hiến pháp do hạ nghị sĩ Ogles đề xuất được dự đoán sẽ vấp phải nhiều rào cản pháp lý.

Bởi lẽ, việc sửa đổi Hiến pháp là một quá trình khó khăn, yêu cầu sự chấp thuận của 2/3 số phiếu tại cả Thượng viện và Hạ viện, cũng như phải được 3/4 số bang phê chuẩn. Trong lịch sử, chỉ có một số ít sửa đổi tu chính án được thông qua với lần gần đây nhất là vào những năm 1990.

Hạ nghị sĩ Andy Ogles của bang Tennessee, người đề xuất sửa đổi Tu chính án thứ 22 để tạo điều kiện cho ông Trump tái tranh cử. Ảnh: Reuters.

Michael Waldman, Chủ tịch Trung tâm Tư pháp Brennan tại Đại học Luật bang New York, nói: “Việc ông Trump tranh cử nhiệm kỳ thứ ba là bất khả thi về mặt pháp lý”. Theo ông Waldman, Tổng thống Trump có thể tìm cách lách luật nhưng rào cản Hiến pháp là điều không thể vượt qua.

Dù ý tưởng tái tranh cử nhiệm kỳ thứ ba được một số đồng minh của ông Trump ủng hộ, không phải toàn bộ đảng Cộng hòa đồng tình với ý tưởng này.

Thượng nghị sĩ Markwayne Mullin khẳng định: “Tôi xem những phát biểu của ông Trump chỉ là lời nói đùa, không phải nghiêm túc”. Ông cũng nhấn mạnh rằng bất kỳ thay đổi nào đối với Hiến pháp đều phải có sự đồng thuận của người dân Mỹ.

Ý tưởng về nhiệm kỳ 3

Bất chấp quy định rõ ràng của Tu chính án thứ 22, ông Trump từng nhiều lần đề cập đến việc tái tranh cử nhiệm kỳ thứ 3 song đôi lúc không nêu rõ bản thân đang đùa hay không.

Hồi giữa tháng 2, trong lúc ăn sáng tại một khách sạn ở Washington, ông Trump đã nhắc đến viễn cảnh bản thân nắm quyền Nhà Trắng trong hơn hai nhiệm kỳ.

"Họ nói rằng tôi không thể tranh cử tiếp, nhưng đó là những gì họ nói mà thôi", ông Trump nói. "Rồi cũng có người nghĩ rằng tôi không thể làm vậy, ồ".

Trong một cuộc hội kiến với các hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa ở Washington, ông Trump cũng được cho là đã phát biểu: "Tôi nghĩ bản thân sẽ không tái tranh cử trừ khi mọi người nói: 'Ông ấy quá tài giỏi, chúng ta phải nghĩ ra cách gì đó thôi'", theo New York Times.

Tổng thống duy nhất từng phục vụ hơn hai nhiệm kỳ trong lịch sử Mỹ là Franklin D. Roosevelt. Ảnh: Reuters.

Lần đầu tiên ông Trump công khai nói về viễn cảnh nắm quyền Nhà Trắng trong hơn hai nhiệm kỳ là vào năm 2020.

Trong một sự kiện tranh cử ở Nevada, chính trị gia gốc New York nói: "Chúng ta sẽ thắng ở Nevada và giành được thêm 4 năm nữa ở Nhà Trắng. Sau đó chúng ta sẽ thương thuyết. Dựa trên màn thể hiện đã qua, chúng ta có quyền nghĩ tới 4 năm sau đó nữa".

Tuy nhiên, dù liên tục ám chỉ về nhiệm kỳ thứ ba, bản thân ông Trump cũng từng bác bỏ ý tưởng này. Trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Time vào tháng 4/2024, ông tuyên bố: “Tôi sẽ phục vụ một nhiệm kỳ, làm tốt công việc của mình, và sau đó sẽ rời đi”.

Đội ngũ cố vấn của ông Trump cũng chỉ trích những người tin vào các phát biểu về nhiệm kỳ thứ ba và nói rằng tổng thống đương nhiệm đang tìm cách chọc tức các đối thủ chính trị, theo New York Times.

Những điểm mâu thuẫn nói trên đặt ra câu hỏi rằng liệu ông Trump thực sự nghiêm túc về ý tưởng tái tranh cử hay chỉ đang sử dụng nó như một chiến lược chính trị.

Trong một cuộc khảo sát do The Hill công bố vào cuối tháng 2, 21% người được hỏi cho rằng ông Trump "chắc chắn" sẽ nỗ lực tái tranh cử, trong khi 31% nghĩ rằng người đứng đầu Nhà Trắng "có thể" sẽ làm vậy.

Một số nhà phân tích chính trị cho rằng ông Trump có thể tìm cách tái tranh cử với vai trò khác, chẳng hạn như ứng cử viên phó tổng thống vào năm 2028, sau đó nắm quyền nếu tổng thống đương nhiệm từ chức. Mô hình này đã từng được một số nhà lãnh đạo thế giới sử dụng để duy trì quyền lực.

Đại Hoàng