Viện cấp cao 1 thông báo rút kinh nghiệm đối với vụ án 'Tranh chấp hợp đồng vay tài sản'

Thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm đối với vụ án “Tranh chấp hợp đồng vay tài sản” giữa nguyên đơn là bà Phạm Thị Thu Hà và bị đơn là công ty TNHH MTV Tư vấn Đầu tư Tây Bắc do TAND tỉnh Lào Cai giải quyết theo thủ tục phúc thẩm, VKSND cấp cao tại Hà Nội thấy Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm có vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, cần rút kinh nghiệm chung.

Kiểm sát viên phát biểu quan điểm tại một phiên tòa dân sự. Ảnh minh họa không liên quan đến vụ án.

Nội dung vụ án thể hiện, do quen biết nên ngày 4/3/2018, bà Phạm Thị Thu Hà cho công ty TNHH MTV đầu tư Tây Bắc do ông Nguyễn Xuân Tùng - Giám đốc công ty đại diện vay số tiền 14.576.950.000 đồng để đầu tư dự án xây dựng cơ sở chăn nuôi lợn công nghệ cao. Hai bên có lập “Giấy vay tiền mặt”. Việc vay tiền không thỏa thuận thời hạn vay và lãi suất.

Ngày 15/3/2018, ông Tùng viết “Giấy cam kết” với nội dung sẽ trả hết khoản vay cho bà Hà trong quý IV/2018. Sau đó, bà Hà đã yêu cầu công ty trả khoản nợ nói trên nhiều lần nhưng công ty không thanh toán.

Tiếp đó, bà Hà khởi kiện, yêu cầu Tòa án buộc công ty TNHH MTV đầu tư Tây Bắc trả 14.576.950.000 đồng tiền gốc và tiền lãi tạm tính từ ngày 1/1/2019 đến ngày 9/4/2019, tính tròn là 400.000.000 đồng. Tổng cộng là 14.976.950.000 đồng. Ngày 6/9/2019, bà Hà thay đổi yêu cầu khởi kiện, không đề nghị Tòa án buộc bị đơn trả tiền lãi. Ông Nguyễn Minh Loan, chồng bà Hà, đồng ý với yêu cầu của bà Hà vì đó là tiền chung của gia đình ông.

Về phía Công ty TNHH MTV đầu tư Tây Bắc, mặc dù đã được Tòa án triệu tập hợp lệ nhưng đều vắng mặt không có lý do và không có lời khai, ý kiến gửi Tòa án.

Quang cảnh một phiên tòa dân sự. (Ảnh minh họa)

Bản án dân sự sơ thẩm số 24/2019/DSST ngày 7/10/2019 của TAND TP Lào Cai, tỉnh Lào Cai căn cứ giấy vay tiền, giấy cam kết, đăng ký kinh doanh của công ty TNHH MTV đầu tư Tây Bắc, xác minh tại cơ quan thuế và Sở kế hoạch đầu tư, xác định công ty TNHH MTV Tây Bắc vay bà Hà số tiền 14.576.950.000 đồng, chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, buộc Công ty TNHH MTV Tây Bắc trả cho bà Phạm Thị Thu Hà số tiền 14.576.950.000 đồng. Về lãi suất: đương sự không yêu cầu nên không giải quyết.

Ngày 4/11/2019, Viện trưởng VKSND tỉnh Lào Cai kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm đối với Bản án dân sự sơ thẩm nói trên.

Ngày 8/1/2020, nguyên đơn bà Phạm Thị Thu Hà có đơn xin rút đơn khởi kiện.

Ngày 13/1/2020, tại phiên tòa phúc thẩm, VKSND tỉnh Lào Cai rút kháng nghị, TAND tỉnh Lào Cai đã ra Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án.

Tại Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 19/2020/QĐKNGĐT-DS và Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm bổ sung số 02/QĐGĐT(BS)-DS ngày 9/11/2020, Viện trưởng VKSND cấp cao tại Hà Nội đề nghị Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội hủy Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm nêu trên và hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 24/2019/DSST ngày 7/10/2019 của TAND TP Lào Cai để giải quyết lại theo quy định của pháp luật.

Ngày 23/11/2020, Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội đã có Quyết định giám đốc thẩm số 74/2020/DS-GĐT, hủy toàn bộ Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm số 01/2020/DS-PT ngày 13/1/2020 của TAND tỉnh Lào Cai và hủy Bản án dân sự sơ thẩm số 24/2019/DS-ST ngày 07/10/2019 của TAND TP Lào Cai, tỉnh Lào Cai để giải quyết lại theo quy định của pháp luật.

Theo VKSND cấp cao tại Hà Nội, vi phạm cần rút kinh nghiệm trong vụ án trên đó là việc Tòa án đình chỉ xét xử phúc thẩm mà không xem xét việc rút đơn khởi kiện của nguyên đơn.

Cụ thể, trước khi vụ án được đưa ra xét xử phúc thẩm, bà Hà có đơn xin rút toàn bộ đơn khởi kiện. Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 13/1/2020, đại diện VKSND TP Lào Cai đã rút kháng nghị vì lý do nguyên đơn đã rút đơn khởi kiện. TAND tỉnh Lào Cai căn cứ điểm b khoản 1 Điều 289 Bộ luật tố tụng dân sự, đình chỉ xét xử phúc thẩm là trái với quy định tại Điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự.

Theo quy định của điều luật này, khi nguyên đơn rút đơn khởi kiện, Tòa án phải hỏi ý kiến bị đơn về việc rút đơn khởi kiện của nguyên đơn. Do bị đơn là Công ty TNHH MTV Tư vấn Đầu tư Tây Bắc không có mặt tại phiên tòa nên trường hợp này Tòa án cần tiến hành niêm yết văn bản hỏi ý kiến bị đơn. Nếu bị đơn tiếp tục không có ý kiến thì được coi là từ bỏ quyền lợi của mình và Tòa án cấp phúc thẩm hủy án sơ thẩm, đình chỉ việc giải quyết vụ án.

Bên cạnh đó, Tòa án đã vi phạm về quyền định đoạt của đương sự. Cụ thể, Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm nêu trên của TAND tỉnh Lào Cai không xem xét việc rút đơn khởi kiện của bà Phạm Thị Thu Hà, không hủy bản án sơ thẩm, do đó Bản án dân sự sơ thẩm số 24/2019/DS-ST ngày 7/10/2019 của TAND TP Lào Cai có hiệu lực thi hành là không phù hợp với ý chí của đương sự, vi phạm Điều 5 Bộ luật tố tụng dân sự về quyền tự định đoạt của đương sự.

P.V