Viện Kiểm sát được khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ lợi ích công
Quốc hội sáng nay biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.
Nghị quyết quy định thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện (vụ án dân sự công ích).
Đồng thời, áp dụng đối với VKSND, TAND, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc khởi kiện, giải quyết vụ án dân sự công ích.
Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết. Ảnh: Quốc hội
Viện kiểm sát chỉ khởi kiện khi đã thông báo, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện quyền, trách nhiệm khởi kiện theo quy định của pháp luật nhưng không có người khởi kiện.
Vụ án dân sự công ích do Viện kiểm sát khởi kiện để bảo vệ lợi ích công thì không được hòa giải và bị đơn không được đưa ra yêu cầu phản tố.
Nhóm dễ bị tổn thương gồm: Trẻ em; người cao tuổi; người khuyết tật; phụ nữ đang mang thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và người mất năng lực hành vi dân sự; người dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Về thẩm quyền khởi kiện vụ án dân sự công ích, nghị quyết quy định viện kiểm sát khu vực tương ứng với tòa án khu vực có thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm vụ án dân sự công ích có quyền khởi kiện vụ án.
Trường hợp vụ án phức tạp, giá trị thiệt hại lớn hoặc xảy ra trên địa bàn nhiều khu vực hoặc có yếu tố nước ngoài hoặc khi xét thấy cần thiết thì viện kiểm sát cấp tỉnh có thể khởi kiện hoặc tiến hành kiểm tra, xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ, sau đó phân công cho Viện kiểm sát khu vực khởi kiện vụ án.
Trường hợp vụ án rất phức tạp, giá trị thiệt hại lớn hoặc xảy ra trên địa bàn nhiều tỉnh hoặc có ảnh hưởng đến an ninh, đối ngoại hoặc khi xét thấy cần thiết thì Viện Kiểm sát nhân dân tối cao có thể khởi kiện hoặc tiến hành kiểm tra, xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ, sau đó phân công cho viện kiểm sát cấp dưới khởi kiện vụ án.
Báo cáo giải trình trước khi Quốc hội thông qua, Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết Bộ luật Tố tụng dân sự quy định việc bảo vệ lợi ích công và các quyền dân sự của chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương thông qua việc khởi kiện vụ án dân sự thuộc trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến báo cáo giải trình tiếp thu. Ảnh: Quốc hội
Tuy nhiên thực tế các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện chưa hiệu quả, dẫn đến lợi ích Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của nhóm dễ bị tổn thương chưa được bảo vệ; có rất ít vụ kiện mà các cơ quan này thực hiện.
Do vậy, VKSND tối cao đã báo cáo và được cơ quan có thẩm quyền cho phép thí điểm cơ chế: Viện kiểm sát khởi kiện vụ án dân sự trong trường hợp có vi phạm gây thiệt hại đến quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công.
Viện kiểm sát khởi kiện vụ án dân sự công ích để bảo vệ quyền dân sự của chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương khi người bị xâm phạm quyền dân sự hoặc người đại diện hợp pháp của họ không thể tự mình khởi kiện và đề nghị viện kiểm sát khởi kiện; trường hợp có căn cứ xác định việc họ không đề nghị là do bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép hoặc nhầm lẫn thì viện kiểm sát xem xét, quyết định việc khởi kiện.
